Media-icmal 15.03.2017

Qaçqın və köçkünlərə dövlət qayğısının dəyərləndirilməsi, ölkədə məmur özbaşınalığı, Azərbaycanın MSŞT-dən çıxması səbəbləri, ölkədə yüksək inflyasiya artımı bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Qaçqın və köçkünlərə dövlət qayğısı

Azərbaycan qəzeti “Qəzalı vəziyyətdə olan binalarda yaşayan məcburi köçkünlər yeni mənzillərə köçürüləcəklər” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=117886) dövlət səviyyəsində qaçqın və köçkünlərə göstərilən qayğı dəyərləndirilir.

Müəllif qaçqın və məcburi köçkünlərin sayına görə, Azərbaycanın MDB məkanında ilk sıralarda yer aldığını deyir, amma eyni zamanda da bu kateqoriyadan olan insanlara qayğı baxımından uğurlar əldə edən ölkələrdən biri sayıldığını bildirir: “Qaçqın və məcburi köçkünlərin yaşayış səviyyəsinin daha da yaxşılaşdırılması dövlətin həyata keçirdiyi siyasətin əsas istiqamətlərindən biridir”.   

Müəllif deyir ki, bu kateqoriyadan olan insanların həyat şəraitlərinin yaxşılaşdırılması üçün 6,2 milyard manat xərclənib, 3,2 milyon kvadrat metrdən çox 95 yaşayış kompleksi salınıb, 50 min ailə və ya 250 min nəfər qaçqın və məcburi köçkün yeni mənzillərlə təmin edilib.  

Daha sonra məqalədə yeni yaşayış məntəqələrində infrastruktur yaradılması sahəsindəki işlər sadalanır və görülən bu işlərin 90%-nin son 13 ilin payına düşdüyü vurğulanır.

Müəllif vurğulayır ki, bununla belə ölkədə 80 min qaçqın və ya köçkün ailəsinin və ya 340 min məcburi köçkünün mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılmasına ehtiyac olduğu deyilir.

Yazıda deyilir ki, bu aiələlərin əksəriyyəti yataqxanalarda, ictimai binalarda, sanatoriya-pansionatlarda, tikintisi yarımçıq binalarda məskunlaşıblar.    

Müəllif xatırladır ki, Azərbaycanın birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın martın 9-da ilk müşavirəni bu məsələyə həsr etməsi təsadüfi deyil və bu, ilk növbədə bu kateqoriya vətəndaşa diqqət və həssas münasibətin göstəricisidir. 

Müəllif deyir ki, müşavirədə çıxış edən birinci vitse-prezident M.Əliyeva bildirib ki, əsas məqsəd qəzalı binalarda yaşayan köçkünləri yeni mənzillərlə təmin etməkdir: “Görülən işlərlə yanaşı, hələ də ağır vəziyyətdə, qəzalı və yararsız binalarda kifayət qədər çox məcburi köçkün ailəsi yaşayır. Prezidentin göstərişi ilə hər il Dövlət Neft Fondundan yeni qəsəbələrin salınması üçün vəsait ayrılır. Bu il də bu məqsədlərə vəsait ayrılıb”.

Müəllif məsələnin həlli üçün ölkənin müxtəlif bölgələrində şəhərciklərin salındığını və bu problemin həllini tapacağını bildirir.

Hansı ölkədə yaşamaq qeyri-müəyyənliyi

“Azadlıq.info” saytı “Biz hansı ölkədə yaşayırıq?” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/180976.html) ölkədə humanitar münasibətlər məsələsini müzakirəyə çıxarır. 

Müəllif yaşadığı ölkədə xeyli qanunsuzluqların, ədalətsizliklərin, faciələrin şahidi olduğunu bildirir: “Yaşadığımız ölkədə qanunun şah olmadığını, insana dəyər verilmədiyini, günahkarların cəzasız qaldığını bilirik. Amma bəzən elə faktlarla üzləşirik ki, dəhşətə gəlirik, insan övladının bu qədər vəhşiləşməsini qəbul etmək istəmirik”.

Daha sonra müəllif  “Nardaran işi” üzrə mühakimə olunanlara verilən işgəncələrdən bəhs edir, saxlanılan şəxslərə ağılasığmaz əzablar verildiyini vurğulayır və ayrı-ayrı işgəncə faktları barədə təfərrüatları xatırladır.

Müəllif haqqında danışdığı hadisələrin hansısa Hollivud filmində baş vermədiyini, ya İŞİD-in törətdiyi əməllər olmadığını, heç Xocalıda ermənilərin işgəncəsinə məruz qalan əsirlərin danışdığından da götürülmədiyini deyir: “Bu hadisələr Azərbaycanda, polis idarələrində baş verib. Dövlətin təhlükəsizliyini, ölkədəki asayişi qorumalı olan adamlar dəhşət filmlərinin qəhrəmanları kimi hərəkət ediblər”.

Müəllif günahsız insanlara işgəncə verməkdən zövq alanların necə səlahiyyət sahibi ola bilmələrini təəccüb içində qarşılayır.

Müəllif hesab edir ki, Nardaran işi üzrə məhkəmə prosesi ölkədə hamının həyatının təhlükə içində olduğunu göstərib, bu hadisələr hətta heç bir cianyət əməli törətməyən, siyasətə qarışmayan, hətta müxalif düşüncədə olmayan adamın da şəxsi maraqlar naminə ən ağır işgəncələrə məruz qoyulduğunu sübut edib.

Məqalə müəllifi deyir ki, ölkədə insan həyatını insani hisslərdən məhrum olanlara tapşırıblar: “Daha dəhşətlisi isə budur ki, bu işgəncələri sifariş verənlər, buna şərait yaradanlar, bu dəhşətlərə göz yumanlar var, yəni, bu işgəncələr kimlərinsə özfəaliyyəti deyil, sifarişin nəticəsidir”.

Müəllif deyir ki, ölkənin fəlakəti təkcə maddi sərvətlərinin talan edilməsində, seçkilərin saxtalaşdırılmasında, təhsilin və səhiyyənin məhv edilməsində deyil, həm də zombiləşmiş adamların yetişdirilib cəmiyyətə buraxılmasındadır və bu, ən təhlükəlisidir.

Müəllif hesab edir ki, bütün belə faktlardan sonra təhlükəsizlik orqanının əməkdaşına, polis nəfərinə, prokurorluq işçisinə güvən qalmır.

Müəllif eyni zamanda meydana çıxan belə bir sualın hamını narahat etməli olduğunu deyir: “Biz hansı ölkədə yaşayırıq? Bizi haraya gətirib çıxarıblar? Bizim həyatımız, taleyimiz kimlərin əlindədir?”

İnkişaf edə bilməmək sonluğu

“Exo” qəzetində “MSŞT-dən çıxış: “Azərbaycan 2003-cü il uğurlarından sonra inkişaf etmək istəmədi” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

(http://ru.echo.az/?p=57638).

Müəllif Azərbaycanın bu il martın 9-da Mədən Sənayesində Şəffalıq Təşəbbüsü-ndən (MSŞT) çıxması faktını ekspert İlham Şabanla dəyərləndirir.

Ekspert Azərbaycan hökuməti komissiyasının ikili standartlardan irəli gələrək bu qurumdan çıxması barədə bəyanatını inandırıcı saymır: “Məsələ bundadır ki, bizim ölkə əvvəllər uğurlar qazandı, bunu MSŞT rəhbərliyi də qeyd edib, amma bu gün tərif üçün elə bir əsas yoxdur, odur ki, Azərbaycan bu qurumdan çıxmaq qərarı verib”.  

İ.Şaban deyir ki, MSŞT önündə Azərbaycanın xidmətləri 2003-cü ildə qeyd edilib, bu təşəbbüsə qoşulub, bundan sonra təşəbbüsə xeyli ölkələr də qoşulub, amma onlar uğurları baxımından Azərbaycanı qabaqlayıblar.

İ.Şaban deyir ki, elə Azərbaycan yerində saydığı və inkişaf etmədiyi üçün MSŞT-nin ciddi tənqidlərilə üzləşib və odur ki, MSŞT rəhbərliyinin Azərbaycana qərəzli münasibəti olmayıb: “Azərbaycan sadəcə MSŞT-nin tarixində qalıb və bununla barışmaq lazımdır”.

Ekspert vurğulayır ki, ölkədə şirkətlər var idi ki, MSŞT-yə hesabatlar təqdim etmək istəmirdilər və bu, qurum rəhbərliyinin diqqətindən kənarda qala bilməzdi.

İ.Şaban deyir ki, MSŞT-nin fəlsəfəsi daim inkişaf deməkdir, Azərbaycan isə 2003-cü il uğurlarından sonra inkişaf etmək istəmədi və ölkənin qurumdan çıxmasının əsas səbəbi də budur.

Müəllif xatırladır ki, Azərbaycan 2003-cü ildə bu quruma üzv olub, 2005-ci ildə ilk hesabat dərc edilib. 2009-cü ildə qurumun tamhüquqlü üzvü olub. 2015-ci ilin aprelində Azərbaycan qurumda üzv dövlət statusundan namizəd ölkə statusuna endirilib, 2017-ci il martın 8-9-da Boqota şəhərində keçirilən toplantıda qurumda fəaliyyəti dayandırılıb. Buna cavab olaraq isə Azərbaycan qurumdan çıxdığını bəyan edib.

Müəllif deyir ki, İ.Şaban Ermənistanın bu quruma üzvlük məsələsini də şərh edərək deyib ki, bu namizədlik hələ 2015-ci ildən müzakirə edilirdi, yalnız 2017-ci ildə onu üzv seçiblər və səbəb də budur ki, Ermənistan mis filizi istehsal edir. Ekspertə görə, burada belə bir şərt var ki, Ermənistan ancaq özünə aid ərazidəki mis istehsalına dair hesabatlar verə bilər və nəzarətlərində olan Azərbaycan torpaqlarında mədən hasilatı barədə hesabat təqdim edə bilməz.   

Qarşısıalınmaz bahalıq

“Novoe Vremya” qəzetində “İnflyasiya dalğası işə düşüb, hiperinflyasiya dağların arxasında deyil”(http://www.novoye-vremya.com/w85248/.../#.WMgq6juLTIU ) sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif ölkədə inflyasiyanın sürətlənməsini müzkairə edir və deyir ki, indiki inflyasiya artımı şəraitində qiymətlərin enməsini gözləmək mənasızdır. 

Müəllif hesab edir ki, iqtisadiyyata başçılıq edənlər nəinki inflyasiyanı birrəqəmli həddə endirə bilmədilər, heç bunun qarşısını almağı bacarmadılar: “Yeri gəlmişkən, nə qədər acı olsa və statsitika sussa da, artıq inflyasiya deyil, hiperinflyasiya boylanır” . 

Daha sonra müəllif  Dövlət Statistika Komitəsinin ölkə iqtisadiyyatındakı durum barədə martın 14-də yaydığı rəqəmlərə istinadən ölkədə istehlak malları və xidmətlərin bütünlükdə bu ilin yanvar-fevral aylarında 12,5% bahalaşdığını nəzərə çatdırır.

Müəllif ayrı-ayrı sahələrdə artımla bağlı faziləri göstərərək, bunları inandırıcı saymır: “Qiymət artımının qarşısının alınmaması artıq hiperinflyasiya əlamətləri olduğunu göstərir. Bir qədər öncə bu, cəmi 11% idi. İndi isə artıq 12,5%-ə qalxıb.

Bu, hələ rəsmi statistikadır, qiymətlər isə daha sürətlə artır”.

Yazıda deyilir ki, hiperinflyasiya sürətlə artan inflyasiyadır, qiymətlərin 50%-dən çox bahalaşması deməkdir ki, bunun hər ikisi də istehlak bazarında özünü göstərir.

Müəllif vurğulayır ki, Novruz bayramı ərəfəsidir, bəzi məhsullar 100% bahalaşıb və hiperinflyasiyanın artıq qapını döydüyünü nəzərə çatdırır. 

Məqalədə xatırladılır ki, inflyasiyanın qarşısı alınmasa daha ağır nəticələr törənə bilər, belə ki, qiymətlər artır, ölkədə sabit olan bazar isə yoxdur.

Müəllifin fikrincə, illik inflyasiya 17-18% həcmindədir, belə olmasa idi, indiki bahalıq yarana bilməzdi: “Bunu da unutmaq olmaz ki, qiymətlərin bahalaşması manatın daha da dəyərdən düşməsinə, dolların isə bahalaşmasına səbəb olur, manatın durumu isə o qədər də ürəkaçan deyil”..

Yazıda deyilir ki, düşünülmüş iqtisadi proqram və antiböhran tədbirlərinin olmaması indiki acınacaqlı nəticəyə gətirib və müəllif hesab edir ki, bundan sonra da islahatlar ləngiyərsə, bu, ÜDM-in daha da azalması, iqtisadiyyatın daha da kiçilməsi, qiymətlərin daha da bahalaşması və əhalinin daha da yoxsullaşmasına gətirəcək.