Media-icmal 15.03.2017

Bakıda keçirilən beynəlxalq tədbirlərin dəyərləndirilməsi, ölkə insanının problemləri, probemli kreditlərin həcmi, dəm qazından ölümlərin artması bugünki medianın aparıcı mövzusudur…

Beynəlxalq tədbirlərin məkanı-Bakı

“Azərbaycan” qəzetində “Dünya bu gün yenə də Bakıda toplaşır” sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=118071) məqalədə beynəlxalq tədbirlərin Azərbaycanda keçirilməsi dəyərləndirilir.

Xatırladaq ki, martın 16-da Bakıda V Qlobal Forum öz işinə başlayır və dəyərləndirmə bu fonda aparılır.

Müəllif Azərbaycanın geostrateji mövqeyi və davamlı inkişafı ilə qlobal arenaya mühüm töhfələr verdiyini, müxtəlif formatlı beynəlxlaq tədbirlərin Bakını beynəlxalq əməkdaşlığın əsas mərkəzlərindən birinə çevirdiyini deyir.  

Müəllifə görə, belə mövzulu forumların keçirilməsi üçün Azərbaycanın seçilməsi təsadüfi deyil, çünki, müxtəlif ənənələrin, sivilizasiya və konfessiyaların əsrlər boyu dinc yanaşı mövcud olduğu Azərbaycan bu formatda tədbirlərin keçirilməsi üçün həqiqətən də nümunəvi məkandır.

Müəllif həm də hesab edir ki, bu formatda keçirilən tədbirlər ölkəni təbliğ baxımından da əlverişli platforma olmaqla yanaşı, Azərbaycanın sivilizasiyalararası və mədəniyyətlərarası dialoqa mühüm töhfə verən ölkə statusunu möhkəmləndirir.

Məqalədə Azərbaycanın son illər ev sahibliyi etdiyi beynəlxalq tədbirlərdən biri kimi Qlobal Bakı Forumu göstərilir və indiyə kimi 4 forum keçirildiyi deyilir.

Müəllif 2013-2016-cı illərdə keçirilən bu forumları və bu çərçivədə müzakirə edilən problemləri yada salır.

Yazı müəllifi bu gün öz işinə başlayacaq V Qlobal Bakı Forumunun “Beynəlxalq münasibətlərin gələcəyi: güc və maraqlar” mövzusuna həsr olunduğunu deyir.

Müəlif bu foruma bir sıra dövlətlərin indiki və keçmiş prezidentləri, hökumət başçıları da daxil olmaqla 53 ölkədən 300-dən çox qonağın qatılacağını bildirir. Forumda beynəlxalq münasibətlərin gələcəyi, bu münasibətlərin nizama salınmasında zəruri olan ittifaqların qurulması, terrorizmlə mübarizə yolları və s. mövzuların müzakirə obyekti olacağını vurğulayır.

Müəllif hesab edir ki, Qlobal Bakı Forumu əhəmiyyətinə görə lokal və regional münaqişələrin müzakirəsi çərçivəsindən çıxıb, qlobal problemlərin həlli yollarının müzakirəsinə yol açan bir mərkəzə dönüb: “Ona görə forum müzakirə, dialoq xarakteri daşısa da, dünyanın qlobal məsələlərinin həllində müstəsna rol oynayır və bu da dövlətlərarası münasibətlərdə öz əksini tapır”.

Əcəllə ölmək arzusu…

“Azadliq.info” saytında “Niyə öz əcəlimizlə ölə bilmirik?” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/181158.html) müəllif ölkədə ictimai-siyasi durumun ağırlığını müzakirəyə çıxarır.

Müəllif bunu xüsusi olaraq vurğulayır ki, artıq ölkədə öz təbii əcəlilə ölənlərin sayı azalır: “Hər gün ölkədə kiminsə intihar etdiyi, dəm qazından boğulduğu, avtoqəzada həlak olduğu, hərbi hissədə müəmmalı şəkildə öldüyü, qidadan zəhərləndiyi, işgəncəyə məruz qaldığı üzə çıxır”.

Müəllifə görə, dəm qazından boğulmalar və intihar Azərbaycanın “ölüm brendi”nə dönüb.

Müəllif deyir ki, belə ölüm halları o qədər adiləşib ki, artıq onun baş verməsi yox, baş verməməsi təəccüb doğurur.

Bundan da irəli gələrək, müəllif belə nəticə təqdim edir ki, artıq ölkədə normal şəkildə ölmək də arzuya çevrilib, çünki bu ölkədə normal ölmək ehtimalı da azaılıb: “Heç kimin sığortası yoxdur, başını aşağı salıb yaşayanların da, hökumətə tərif yağdıranların da, kreativ yaltaqlığa meyllənənlərin də zəmanəti yoxdur”.

Müəllifin fikrincə, insanları normal ölümdən təkcə intihar, dəm qazından boğulma, avtoqəzalar məhrum etmir, həm də ölkədə kütləvi xəstəliklər yayılıb.

Yazıda deyilir ki, cavanlı-qocalı əksəriyət təzyiq, diabet xəstəsidir, oynaq ağrılarından, zobdan əziyyət çəkir və.s

Müəllif deyir ki, digər bir tərəfdən düzgün aparılmayan müalicə, pulsuzluq üzündən müalicə ala bilməmək də belə ölümlərə səbəb olur.

Məqalədə dünyanın hər bir yerində intihar hallarının, avtoqəzaların, xəstəlikdən həyatını itirənlərin olduğu deyilsə də, dünyanın heç bir yerində normal ölümün nadir hadisəyə çevrilmədiyi xatırladılır: “Heç bir normal ölkədə hər gün dəm qazından ölən, hər gün intihar edən yoxdur. Heç bir normal ölkədə diabet xəstəliyi hər ailənin “qonağ”ı olmur. Heç bir normal ölkədə kütləvi faciələrə “belə də olmalıdır” münasibəti sərgilənmir”.

Müəllifin fikrincə, ölkədə belə bir situasiyanın yaranması mövcud idarəçiliyin nəticəsidir və bu idarəçilik sistemi insanları öz əcəlilə ölməkdən də məhrum edib.

Müəllif həm də belə hesab edir ki, vətəndaş öz məsuliyyətini hiss etməyəndə, öz mövcudluğunu göstərməyəndə, hökumət də məsuliyyətdən yayınır və bunun nəticəsində ölkə xəstələnir, xəstə ölkədə isə sağlam qalmaq çox çətin olur. 

Problemli kreditlərin həcmi nə qədərdir?

“Exo” qəzetində diqqəti “Azərbaycanda vaxtı keçmiş kreditlər rəsmi rəqəmlərdən 3 dəfə çoxdur” (http://ru.echo.az/?p=57697) sərlövhəli məqalə çəkir.

Müəllif deyir ki, ölkə əhalisinin banklara borclu olması ən çox müzakirə edilən məsələlərdən biridir: “Əhalinin hər ay dolların bahalaşması və faizlərin artması üzündən krediti ödəməyə pulu yoxdur, amma, bununla belə, problemi həll etmirlər”. 

Müəllif rəsmi statistikaya istinadən ölkədə problemli kreditlərin həcminin 2017-ci ilin fevralına 1633,1 milyon manat olduğunu bildirir. Həm də yazıda bu pulları geri qaytara bilmək üçün bankların borcluları məhkəməyə verdiyini, hətta onların saxlandıqlarını, bəzən həbsə alındıqlarını xatırladır. 

Müəllif deyir ki, problemini həll etmək üçün kredit götürənlər artıq özləri “kredit problemi”lə üzbəüz qalıblar və eləcə də banklar üçün problem yaranıb.  

Ekspert Əkrəm Həsənov deyir ki, məhkəmələrdə baxılan bütün işlərin 80%-i problemli kreditlərlə bağlıdır: “Bunu da qeyd etmək lazımdır ki, bu məhkəmə çəkişmələri uzanır, qüvvəyə minən məhkəmə qərarları isə olduqca cüzidir”.  

Ə.Həsənov bildirir ki, indi banklar daha çox külli miqdarda borcu olan vətəndaşları məhkəməyə verərək pulları qaytarmaq ümidilə yaşayırlar. 

Ekspert rəsmi rəqəmlərə görə problemli kreditlərin həcminin 1,5 milyard manatdan bir qədər çox olduğunu söyləyir: “Amma qeyri-rəsmi informasiyalara görə, problemli kreditlərin real həcmi 4,5 milyard manata yaxındır. Banklar özləri bu həcmi göstərməyə maraqlı deyildirlər, çünki ümidsiz kreditlər banklar üçün rəsmi və qurumun maliyyə strukturuna dair hesabatlarda problem yaradır”.

Ekspertə görə, iri həcmli kredit borcu olan banklar investor tapa bilmədikləri və xarici kapital cəlb edə bilmədikləri üçün problemli kreditlərin həcmini təhrif edərək, onu az göstərərək özləri barədə mənfi imic yaratmaqdan qaçırlar.

Ə.Həsənov hesab edir ki, bu rəqəmlər artmaqda davam edəcək, belə ki, bu sahədə adekvat addımlar atılmır və bunu da deyir ki, bank sistemində yaranan bugünki durum vaxtilə düşünülməmiş atılan addımların nəticəsidir.

Ekspert vurğulayır ki, elə hallar var ki, kreditlər hər hansı girov müqabilində verilməyib, girov müqabilində verilən kreditlər isə olduqca cüzidir.

Ə.Həsənov deyir ki, belə halda kreditlərin qaytarılması özü problemə dönür və bu halda məsələ məhkəmə prosesi olmadan həllini tapmır. 

Ekspert deyir ki, bəzən elə hallar olub ki, verilən kredit qoyulan girovdan qat-qat baha olub və odur ki, banklar indi bu problemlərlə üz-üzə qalıblar. Bundan da irəli gələrək Ə.Həsənov dövlət dəstəyi olmadan bu problemin həllini tapacağının real görünmədiyini söyləyir.

Dəm qazının aldığı canlar

“Novoe Vremya” qəzetində “Dəm qazı can almaqda davam edir” sərlövhəli məqalə (http://www.novoye-vremya.com/w85387/.../#.WMmUizuLTIU) oxumaq olar.

Müəllif dəm qazının Azərbaycanda hər il 10-larla can aldığını deyir və son hadisə olaraq martın 15-də Xırdalan şəhərində 5 qadının ölümünü buna nümunə göstərir.

Müəllif deyir ki, dəm qazının doğurduğu ölümlərin baş verməsi birinci il deyil, amma de gəl ki, heç kəs bunu görmək istəmir.

Məqalədə deyilir ki, rəsmi qurumlar daim və qəti olaraq əhalini təqsirli bilir və bu mövqeyi belə dəyərləndirirlər: “Onların inamına görə, problem qaz cihazlarının istismarı zamanı texniki təhlükəsizlik qaydalarının pozulması və onlardan düzgün istifadə olunmamasındadır”. 

Amma müəllif rəsmi qurumların bu mövqeyilə razılaşmır və bu ölümlərə səbəb olan hallardan biri kimi tüstü borularının təmizlənməməsini göstərir, yerli idarəetmə qurumlarının bu işi yerinə yetirmədiyini deyir. 

Müəllifə görə, daha bir səbəb hüquq-mühafizə orqanlarının dəm qazı ölümlərilə bağlı təhqiqatların nəticəsini cəmiyyətə təqdim etməməsidir: “Amma bu təhqiqatların nəticəsi olaraq bu və ya digər qurumdan insan ölümlərinə səbəb olan halları aradan qaldırmağı tələb etmək mümkün idi, bu, olmadı”.

Yazıda deyilir ki, qaz təsərrüfatlarında aparılan yoxlamalar itkilərə səbəb olan halların aradan qalxmasına təsir göstərmədi.

Müəllif bu ölümlərə daha bir səbəb kimi qaz verilməsində yaranan fasilələri və qazın müxtəlif təzyiqlə olmasını göstərir. 

Məqalə müəllifi qaz təzyiqindəki belə dəyişmələrin pozuntu və faciəli sonluqlara səbəb olduğunu bildirir. 

Müəllif deyir ki, ölümlərə daha bir səbəb verilən qazın keyfiyyətsiz olmasıdır.

Yazıda “Azəriqaz”ın əhaliyə veridiyi qazın keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq fikrində olmadığı, tənqidə dözümsüz yanaşdığı vurğulanır və xatırladılır ki, bir ay öncə buna görə qurumu tənqid edən hüquqşünas əməkdaşı səhərisi gün işdən azad ediblər.

Müəllifin fikrincə, bu ölümlərə görə konkret kiminsə məsuliyyət daşıması müəyyən edilmədiyi üçün dəm qazı can almaqda davam edir və buna görə  cəzalanmalı olanlar kənarda qalırlar. .