Media-icmal 17.01.2017

Ölkədə iqtisadi islahatlara hüquqi bazanın yaradılması, torpaq bazarındakı problemlər, yanvar ayında ərzaq bahalaşması, dəmiryolu sistemindəki ixtisarlar bugünki medianın aparıcı mövzusudur.

İslahatların təminatı olan hüquqi baza

“Azərbaycan” qəzeti “Səmərəli iqtisadi islahatların mükəmməl qanunvericilik bazası” sərlövhəli məqalədə ölkədə aparılan islahatlara yaradılan hüquqi əsasları dəyərəndirir.

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=113970)

Müəllif son 13 ildə ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafına daim diqqət yetirildiyini, xüsusilə 2014-cü ildən etibarən dünya bazarında neftin dəyəri kəskin şəkildə endikdən sonra isə bu sahənin prioritet olaraq inkişaf etdirilməsinin ön plana çıxdığını bildirir.

Məqalədə bu situasiyada iqtisadi inkişafa yeni yanaşma tələb edildiyi vurğulanır: “Dövlət bşçısı elan etdiyi yeni iqtisadi siyasətlə əlaqədar həyata keçiriləcək islahatların bir neçə istiqamətini müəyyən etdi. Bunlardan biri iqtisadi sektorun inkişafına yol açacaq tədbirlər kompleksi, o cümlədən qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi idi”.

Müəllif hesab edir ki, buna görə də 2016-cı ilin əvvəlindən qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı geniş islahatlar proqramına yer verildi, burada həm qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi, həm də yeni hüquqi bazanın yaradılması vacib məsələyə döndü.

Yazıda  deyilir ki, “Qeyri-neft məhsullarının ixracının təşviqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Prezidentinin 2016-cı ilin martında imzaladığı fərmanda  əsasən ixracla məşğul olan şxslərə büdcədən ixrac təşviqi ilə bağlı vəsait ödənilməsi əksini tapdı.

Müəllif bildirir ki, sahibkarların hüquqlarının müdafiəsilə bağlı Apellyasiya Şuralarının yaradılması və s. tədbirlər ölkədə sahibkarlığın inkişafına təkan verib.

Yazıda “Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə strateji yol xəritəsinin başlıca istiqamətləri” sənədi, buna müafiq strateji yol xəritələrinin müəyyən olunması ölkənin yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyması hesab edilir.

Daha sonra müəllif bu islahatlara təminat olan bir sıra qanunların qəbul edildiyini nəzərə çatdıraraq bildirir: “Bütün bunlar idarəetmə sistemində daha çevik və operativ müxanizmlərin tətbiqilə müşayət ediləcək”.

Bahalanma torpağı maraqdan salıb 

“Exo” qəzeti “Azərbaycanın torpaq bazarında çöküş?” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=55145) bu bazardakı durumu ekspert Rəşad Əliyevlə müzakirə edir.

“Azərbaycan vətəndaşları torpaq sahələrinə olan marağı itirirlər. Tikinti materiallarının bahalaşması üzündən ev tikintisi baha başa gəlir və buna görə də         bu sahədə tənəzzül başlayıb”. Ekspert torpaq bazarındakı durumu qəzetə belə şərh edir.

Ekspert deyir ki, torpaq sahələri 2016-cı ildə manatla ifadədə 10% ucuzlaşıb.

Onun fikrincə, xarici valyuta ilə ifadədə mənzil bazarında olduğu kimi, torpaq bazarında da güclü çöküş var. R.Əliyev qeyd edir ki, ötən il torpaq bazarında müəyyən meyllər üzə çıxıb ki, əvvəllər onlar müşahidə olunmayıb.

R.Əliyev hesab edir ki, əvvəllər mənzil almaqdansa ev tikmək rentabelli idi, indi isə əksinədir: “Son vaxtlar tikinti materiallarının qiymətlərində bahalanma nəzərə alınsa, demək olar ki, ev tikintisi bahalı məşğuliyyətə dönüb”. 

Ekspertin fikrincə, torpaq bazarındakı indiki durum arzu edilən sayılmaz.

Onun sözlərinə görə, milli valyutanın devalvasiyası, alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsi, qiymətlərin bahalığı 2016-cı ildə ölkə cəmiyyətinin üzləşdiyi əsas problemlərdir. R.Əliyev bunu da qeyd edir ki, keçən il bir çox vətəndaşlar mənzillərin qiymətləri endiyi üçün kapitallarını yastığın alında saxlamaqdansa daşınmaz əmlaka yatırırdılar. Amma ekspert bunu da etiraf edir ki, 2017-ci ildə belə vətəndaşların sayı kəskin şəkildə azalıb.

Yeni il və yeni baha qiymətlər

“Yeni Müsavat” qəzeti  “Yeni ilin ilk yarım ayında ərzaq 10-30 faiz bahalaşıb” sərlövhəli məqalədə ekspert Qubad İbadoğlu ilə bu bazardakı durumu araşdırır.

(http://musavat.com/news/iqtisadiyyat/yeni-ilin-ilk-yarim-ayinda-erzaq-10-30-faiz-bahalashib_408104.html)

Müəllif deyir ki, 2017-ci il yanvarın ilk 15 günü iqtisadi sahədə, əsasən də ərzaq və gündəlik tələbat məhsullarının qiymətində bahalaşma ilə yadda qalıb.

Ekspert Q.İbadoğlu bahalaşmanı dinamik proses sayaraq bütün sahələri əhatə etdiyini deyir: “Ötən ildən başlayan bahalaşma yanvar ayının ilk 15 günündə də özünü göstərdi. Ərzaq məhsullarının bahalaşması həm də monopolist şirkətlərin qərarları ilə baş verdi”.

Q.İbadoğlu Azərbaycanda istehlak mallarının istehsalı və satışı ilə məşğul olan əsas şirkətlərin yanvar ayında qiymətləri 10-30 faizə qədər bahalaşdırdıqlarını və yanvarda daha çox ərzaq məhsullarının qiymətinin bahalaşacağını deyir.  

Ekspert hesab edir ki, bank və vergi sistemi ilə bağlı qanunvericilikdə edilən bir çox dəyişikliklər də qiymətlərin artmasına zəmin yaradacaq: “Diqqət yetirsəniz görərsiniz ki, ötən il daha çox qeyri-ərzaq məhsulları bahalaşdı. Bu il ərzaq məhsullarındakı bahalaşma digər mal və xidmətləri üstələyəcək”.

Banklarda marjanın ləğv edildiyini deyən ekspert bununla da bəzi banklarda valyuta alış-satışında fərqin 10 qəpiyə qədər qaldırıldığını, bunun isə satış kursunun daha baha olmasına gətirib çıxardığını bildirir.

Q.İbadoğluna görə, dolların alış kursu aşağı olanda insanlar dolları banklara satmaqdan imtina edir və yenidən “qara bazar”a üz tuturlar. Yəqin ki, getdikcə dolların alış və satış kursu arasındakı fərq azalacaq. Çünki bu bazarın ilkin reaksiyasıdır, sonrakı mərhələdə aralarındakı rəqabət kursun yaxınlaşmasına gətirib çıxara bilər”. 

Manatın bundan sonra da dəyərdən düşəcəyini vurğulayan ekspert tam üzən məzənnəyə keçid siyasətinin baş tutmayacağını qeyd edir: “Manatın ucuzlaşması davam edəcək. Mərkəzi Bank indi də manatı sərbəst üzən məzənnə rejiminə keçirməyə hazır deyil”.

Qubad İbadoğlu qanunvericilikdə aparılan son dəyişikliklərdən irəli glərək sahibkarların və sıravi vətəndaşların əziyyət çəkdiyini söyləyir: “Bu baxımdan Vergi Məcəlləsində nəzərdə tutulan dəyişikliklərin yanvar ayından başlaması da müəyyən mənada yenilikdir. Çünki 201 dəyişiklik baş verib, bunlar kifayət qədər çoxdur”.

Bu dəyişikliklər nəticəsində nağdsız hesablaşmalarda, ölkədən kənara valyuta köçürmələrində, bəzi adamların öz övladlarının təhsil haqlarını belə köçürmələrində çətinlik yaşanır. 

Bitməyən ixtisarlar

“Bizim yol” qəzetində “İxtisar olunan işçilər etiraz etdilər” sərlövəhli məqalədə

(http://www.bizimyol.info/news/90621.html) müəllif ölkənin dəmiryolları sistemindəki ixtisarların narazılıqlara səbəb olduğunu müzakirə edir.

Məqalədə deyilir ki, “Azərbaycan Dəmir Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti (QSC) rəhbərliyinin əmrilə Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzində aparılan kütləvi ixtisarlar  narazılıqlar yaradıb.

Mərkəzin ditektoru vəzifəsindən azad edilib, vəzifəsini isə direktorun müavini icra edir. 

Yeni direktor isə mərkəzin bu günlərdəki ümumi iclasında bildirib ki, tibb müəssisəsinin fəaliyyətinə xitam verilib, işçilərə bu ilin yanvar ayının əmək haqqı ğödənilməyəcək. Müəllif deyir ki, işçilərə könüllü ərizə yazıb işdən uzaqlaşmaları təklif olunur və yalnız bu halda onlara kompensasiyanın veriləcəyi deyilir. 

Mərkəzin Həmkarlar İttifaqı işçiləri narahat edən iki məsələ olduğunu vurğulayır: “Maliyyə problemi səbəbindən mərkəzdə ixtisarların olacağı gözlənilir, tibb müəssisəsi təsərrüfat hesabı əsasında fəaliyyət göstərəcək. İşçilərin işsiz qalmaq və əmək haqqını ala bilməmək təhlükəsi var”.

Məqalədə deyilir ki, işçilər 130-200 manat arasında əmək haqqı alırlar və bu şəraitdə təsərrüfat hesabı və özünü maliyyələşdirmə prinsipi onları qane etmir, çünki, işçinin maaşı olmalıdır ki, o ictima nəqliyyatın xidmətindən istifadə edərək tibb müəssisəsinə gələ bilsin.

Müəllif deyir ki, ixtisara düşən işçilərin sözlərinə görə, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin Həkim-Sanitar Xidmətinin rəhbərliyi onlarla görüşərək Maliyyə Nazirliyinin bu xidmətə maliyyə yardımı verilməsini  dayandırdığını söyləyib. Xidmətin və tabeliyində olan tibb müəssisələrinin maliyyələşdirilməsində çətinliklərin yaranması ilə bağlı kadr potensialının ixtisarına qərar verilib.    

“Azərbaycan Dəmir Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti  Mərkəzdə ixtisarların olacağını təsdiqləyib: “Adıçəkilən tibb müəssisəsində ixtisarlara və struktur dəyişikliyinə qərar verilib”.