Media-icmal 17.06.20

Azərbaycanda koronavirus pandemiyası ilə bağlı durum,müəyyən dərmanların qıtlığı,  su azlığının  yarana bilməsi, devalvasiya ehtimalı və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

Pandemiyaya qarşı düzgün strategiya

Rəsmi “Azərbaycan” qəzeti “Pandemiyaya qarşı düzgün strategiya” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizəni dəyərləndirir.

Müəllif  hökumətin həftəsonu ilə bağlı tətbiq etdiyi yasaqları virus yoluxmasını azaltmaq üçün atılan addımlar kimi dəyərləndirir. Müəllif əlavə edir ki, koronavirus təhlükəsi hələ bitməyib, hər an yoluxma və ölüm sayını artırır.

Yazı müəllifi bunu da vurğulayır ki, bu infeksiyaya qarşı hələ zəruri preparat və peyvənd  tapılmayıb. Dünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) isə infeksiyanın yenidən alovlanması ilə bağlı real təhlükənin olduğunu diqqətə çatdırır.

Müəllif pandemiya ilə bağlı qadağaların nisbətən yumşaldıldığı vaxtlardan bu yana (2020-ci il may ayının sonları-red) yoluxma sayının artmasını bəzi yasaqlara əməl olunmaması ilə əlaqələndirir və hazırkı statistikanı təqdim edir:   

“Azərbaycanda hazırda reanimasiyada olan koronavirus xəstələrinin sayı 132, süni tənəffüs cihazına qoşulan koronavirus xəstələrinin sayı isə 30 nəfərdir. Hazırda xüsusi rejimli xəstəxanalarda müalicə olunan aktiv xəstə sayı 4 463 nəfərdir. İndiyə qədər ölkəmizdə koronavirusa yoluxanların sayı 10 324, sağalanların sayı 5 739, ölənlərin sayı isə 122 nəfərə çatıb”.

 Müəllif son günlər yüksək yoluxma faktları ilə bağlı Bakı, Gəncə, Lənkəran və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Yevlax, İsmayıllı, Kürdəmir və Salyan rayonları ərazisində sərtləşdirilmiş karantin rejiminin tətbiq edildiyini bildirir.

Qızdırma salan dərman qıtlığı?

“Müsavat.com” saytında isə “Bakıda dərman qıtlığı yaşanır, -Səbəb evdə müalicədir, yosxa “dəman mafiyası” sərlövhəli məqalədə paytaxtda dərman qıtlığı yaşanmasından bəhs edilir.

Müəllifin deməsinə görə, qızdırmanı salan dərmanlar apteklərdə, ümumiyyətlə, tapılmır.

Müəllif əlavə edir ki, əksər apteklərdə çoxlarının koronavirusun çarəsi kimi qəbul etdiyi “Arbidol” dərmanı ümumiyyətlə, yoxdur, bəzilərində isə “Parasetamol” satılmır.

Konkret aptek adları sadalayan müəllif vurğulayır ki, apteklər bu dərmanların  depolarda olmadığı üçün gətirilmədiyini deyiblər, ən yaxş halda dərmanın biri varsa, digəri yoxdur.

Apteklərdən isə deyiblər koronavirus simptomlarını hiss edən şəxslər əsasən “Parasetamol”dan istifadə edirlər.

Tibb Universitetinin Tədris Cərrahiyyə Klinikasının dosenti Ədalət Rüstəm  deyir ki, hər iki dərman qıtlığı artıq xəstəxanalarda da yaşanır.

Ə. Rüstəmovun sözlərinə görə, dərman qıtlığının yaranmasının iki səbəbi var: “Birincisi, “dərman mafiyası” tələbatı görərək bilərəkdən qıtlıq yarada bilər.

İkinci bir səbəb isə ölkəyə beynəlxalq uçuşların həyata keçirilməməsi, xaricdən gətirilən malların azalmasıdır. Sadaladığımız dərman vasitələri əsasən Rusiya, Türkiyə və İrandan gətirilir”.

Devalvasiya ehtimalı

“Bizimyol-info.az” dərc edilən “İqtisadçı: Azərbaycanda devalvasiya mütləq olmalıdır” sərlövhəli məqalədə isə müəllif Azərbaycanda devalvasiya ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.

Müəllifin deməsinə görə, ekspert 15-20%-lik devalvasiyaya gedilməsini manatın qorunması üçün çıxış yolu hesab edir.

Müəllif iddia edir ki, xarici ticarətdəki mənfi saldo iqtisadiyyata zərbə vurur, daxili bazar idxal hesabına formalaşır, ixracın stimullaşdırılması da yetərli səviyyədə deyil, üstəlik, qlobal böhranın vurduğu zərbələr də var,

N. Cəfərli isə hesab edir ki, indi 15-20% devalvasiyaya gedilməsə, gələcəkdə 50-60% devalvasiya gedilməsi məcburiyyəti yaranacaq.

Ekspert vurğulayır ki, hökumətin maliyyə bloku tədiyyə balansında ciddi müsbət saldo olduğunu əsas gətirərək manatın ucuzlaşmayacağını deyirdilər: “İndi birinci rübdə (2020-ci ilin ilk rübü-red) artıq kəsir yaranıb. Bu rəqəmlər hələ aprel-may aylarını, neftin daha da dəyərdən düşdüyü, iqtisadiyyatın karantin rejiminə girdiyi dönəmi əhatə etmir. Yəni, 2-ci rüb daha pis rəqəmlər görəcəyik”.

Ekspert hesab edir ki, hökumət iqtisadi kateqoriya olan məzənnə məsələsini siyasi sabitlik simvoluna çevirib, həm iqtisadiyyata, həm də real sektora zərbə vurur: “2014 cü ildə eyni cür yanaşdılar - nəticədə 1 il 2 aya, yəni 2015-ci ilin fevralına qədər MB 10 mlrd. dolları məzənnəni saxlamaq bəhanəsi göyə sovurdu - nəticədə həm 10 mlrd. dollar itdi, həm də 2015-2016-cı ildə 3 dəfə devalvasiyaya getməyə məcbur qaldı”. Ekspert iddia edir ki, beş il öncə edilmiş səhvlər indi də təkrar olunmaqdadır.

Təcili tədbirlər görülməsə...

“Ovqat.com” saytı “Təcili tədbirlər görülməsə, həm əhalinin su təchizatı, həm kənd təsərrüfatı fəlakətlə üz-üzə qalacaq” sərlövhəli məqalədə isə müəllif Azərbaycanda su azlığı problemini politoloq Eldəniz Cəfərovla gündəmin müzakirəsinə çevirib.

Onun sözlərinə görə, Bakıda ciddi su problemi yaranıb, səbəb təkçə “Azərsu” deyil, daha ciddidir. Onun fikrincə, ölkə çox ciddi ekoloji problem qarşısında hazırlıqsız yaxalanıb, dünyanın bir çox yerində olduğu kimi quraqlıq Azərbaycanda da aktual problemdir. 

Müəllifə görə, hazırda Kürün suyu yaşlı nəslin belə, xatırlamadığı dərəcədə aşagı düşüb, hətta Xəzərin duzlu suyu da artıq Kürə əks istiqamətdə axıb. Ölkənin su ehtiyatları əvvəllər 30 kub km. səviyyəsində idi, bunun da 23 kub km.-i xarici tranzit suları hesabına əmələ gəlirdi. Onun deməsinə görə, illik tələbat əvvəl 13 kub km. idi, bu isə ölkə ərazisində formalaşan su ehtiyatlarından təxminən 2 dəfə çox deməkdir. 

Politoloq vurğulayır ki, son illər kənd təsərrüfatında ciddi artım var, deməli, su tələbi də kəskin artıb. Amma E.Cəfərov deyir ki, suvarma sistemlərinə ciddi yatırımlar edilməyib, hələ də köhnə dədə-baba qaydasıyla suvarma həyata keçirilir, bu isə su israfını ciddi artırır. 

Politoloqa görə, Mingəçevir su anbarının səviyyəsi 83 m-dən ( 16 kub km.) dən 60-a düşüb ( 6-7 kub km.), Gürcüstan Qabırlı çayının hövzəsində bir neçə damba tikib, su yıgmaga başlayıb, nəticədə bu, Azərbaycanın şimal istiqamətindəki çay kənarında su qıtlıgına səbəb olub. İran ərazisində Araza axan çayların mənbəyində su hövzələri tikilir ki, bu da Arazın su səviyyəsini aşağı salır. 

Müəllifə görə, mənbəyi İrandan gələn Bolqarçay boşalır. Samur çayından götürülən su ehtiyatı 2010-cu idən azalıb, Dagıstanda Samurun hövzələrində yeni dambalar tikilməsi planlaşdırılır ki, bu da Samurdan götürə bilinəcək su ehtiyatını minimuma endirəcək: “Qısası, vəziyyət kritikdir. Təəssüf ki, bu prolemlər öncədən ehtimal edilsə də, bu illər ərzində qabaqlayıcı tədbirlər görülməyib”.