Media-icmal 18.08.18

Ölkədə gəmiçiliyin inkişafı, abituriyentin topladığı balla bağlı mübahisəyə baxış, iqtisadiyyatda neft amilindən asılılığın davam etməsi və s. məsələlər bugünki (18 avqust, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

"Xankəndi" gəmisi -Azərbaycan gəmiçiliyinin gücü

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanın ən müasir gəmilər istehsal etmək imkanı var" sərlövhəli məqalədə ölkənin naviqasiyanı inkişaf etdirmək bazasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, fəaliyyətdə olan Bakı Gəmiqayırma zavodu buna əsas verir, burada tankerlər, yükdaşıma, hərbi, neft-qaz əməliyyatlarında istifadə edilən gəmilər istehsal oluna bilər.

Zavodun coğrafi parametrləri barədə danışan müəllif deyir ki, müəssisə 62 hektar əraziyə, 1630 metr uzunluğunda yanalma körpüsünə, beşmərtəbəli inzibati binya, təlim mərkəzinə və s. malikdir.

Müəllifin sözlərinə görə, zavod ildə 25 min ton metal konstruksiya istehsalı, 15 min ton yükgötürmə qabiliyyəti olan dörd, ya da 70 min ton yükgötürmə qabiliyyəti olan iki tanker, həmçinin dörd özül təchizat gəmisini inşa, müxtəlif təyinatlı 80-100 gəmini təmir etmək gücünə malikdir: "Qısa müddətdə zavodda onlarca gəmi tikilərək istifadəyə verilib, 100-ə yaxın gəmi isə təmir edilib.

Müəssisədə "28 May" üzən doku, "SOCAR-1" yedək gəmisi, Heydər Əliyev adına yarımdalma qazma qurğusunun pantonları və yuxarı blokları, "Zəfər", "Üfüq" və "Turan" sərnişin gəmiləri ilə bağlı işlər müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilib.

Müəllifə görə, "Xankəndi" gəmisinin istifadəyə verilməsi zavodun ən böyük uğurudur, bu gəmi Xəzərin gəmiçilik tarixində yeni eranın başlanğıcı, Azərbaycanın iqtisadi və sənaye potensialının gücləndirilməsi istiqamətində növbəti mühüm addımdır. Məqalə müəllifi deyir ki, 2017-ci ilin sentybarında təqdimatı keçirilmiş "Xankəndi" sualtı tikinti gəmisi 11 il "Şahdəniz" yatağında işləyəcək, bu isə Azərbaycanın təşəbbüsü və liderliyi ilə həyata keçirilən "Cənub qaz dəhlizi" (CQD) layihəsinə mühüm töhfədir: ""Xankəndi" Xəzər dənizindəki neft və qaz donanmasının yeni texnologiyaya malik ən müasir gəmisidir. Bu gəmi suyun dərinliyi 550 metrədək olan hissələrdə dünya standartlarına uyğun sualtı qurğular inşa etmək üçün layihələndirilib. Dünyada bu tipdə cəmi 10 gəmi var, onlardan biri də məhz Azərbaycandadır. Gəminin inşası təqribən 400 milyon dollara başa gəlmişdir".

Yazı müəllifi hesab edir ki, belə bir gəminin tikintisi həm də Azərbaycanın iqtisadi gücünün göstəricisidir.

Müəllif vurğulayır ki, zavodun əsas məqsədlərindən biri Azərbaycanda məhz istənilən növ gəmilərin inşa edilməsi idi ki, "Xankəndi"nin fəaliyyəti bu hədəfə çatıldığını, Azərbaycanda gəmiqayırma zavodunun tikintisi haqqında verilmiş qərarın da düzgünlüyünü təsdiqlədi.

Günün sualı: "Kim haqlıdır?"

"Bizimyol.info" saytında isə "Nə üçün DİM nəticələri dərc etmir?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 596 bal toplayan abituriyentin ali məktəbə daxil ola bilməməsinə dair ekspert iddiasını və Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) eksperti məhkməyə vermək mövqeyini Azərbaycan İnternet Forumunun Prezidenti Osman Gündüzlə ictimai müzakirəyə çıxarır.

"Təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədovu hansısa məlumatı açıqlamaqda ittiham etmək heç bir halda doğru deyil. Əgər bir müstəqil ekspertə, vətəndaş cəmiyyəti fəalına edilmiş müraciət əsasında hansısa məlumat yayılırsa, bu, normal bir haldır. Buna görə də, konkret K.Əsədovu hansısa məlumatı açıqlamaqda ittiham etmək heç bir halda doğru deyil". O.Gündüz bunu "Bizim yol"a bildirib.

O.Gündüz məsələ ilə bağlı DİM-in nüfuzunu, obyektivliyini qorumaq, məsələnin mahiyyətini ictmaiyyətə çatdırmaq baxımından dərhal mətbuat konfransı keçirməsini də təqdir edir.

"Lakin onun müsəqil eksperti məhkəməyə verməsi ilə bağlı açıqlamalarını dəstəkləmirəm, bunu DİM-ə yaraşdırmıram. Düşünrəm ki, yetərincə şəffaf və hesabatlı bir qurumun belə bir addımı heç bir halda doğru yanaşma olmazdı", deyə O.Gündüz məsələnin ikinci hissəsinə münasibət ifadə edir.

O.Gündüzə görə, burada əsas məsələ kimin haqlı olmasındadır, o zaman isə iddiaçı abituriyentin real nəticələrinin harada olması sualı müstəvi üzərinə gəlir.

Abituriyentin nəticələrinə kənar müdaxilə olması iddialarına gəlincə, QHT rəhbəri DİM-in fəaliyyət prinsiplərinə az-çox bələd olan biri kimi deyir ki, bütün informasiya sistemləri və bütün onlayn və oflayn imtahan nəticələri DİM və Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti (XDMX) tərəfindən qorunur: "Əgər XDMX generallarının və DİM rəhbərinin eyni anda girişi olmazsa, sistemə müdaxilə qeyri-mümkündür".

O.Gündüzə görə, məsələyə nəticənin elan edilməsi son qoya bilər, amma bu zaman da valideyn və abituriyentdən xəbərsiz informasiyanın açıqlanması DİM-in məhkəməyə verilməsi perspektivi deməkdir, odur ki, tərəfin razılığı olmalıdır.

QHT rəhbəri deyir ki, DİM-dəki müzakirələrə, İctimai Şura toplantılarına qatılanlar bilir ki, bu tip və ya oxşar hadisələr hər zaman qəbul proseslərində olur və bu da onlardan biridir: "Güman ki, kimsə DİM sistemindən əldə olunan məlumatları redaktə proqramlarının köməyi ilə sadəcə dəyişdirib və yenidən kənarda yaddaşda saxlayıb. Bunu kimlərin edə biləcəyi haqqında isə bir şey demək çətindir. Bunu abituriyentin hesabına giriş imkanı olan biri də, abituriyentdən və valideynlərdən xəbərsiz kimsə də edə bilər".

O.Gündüz deyir ki, burada XDMX və DIM rəhbərlərininn birbaşa nəzarətində olan otaqda saxlanılan orijinal cavab kartlarındakı məlumatlar əsasdır, bunlar isə valideynlərə təqdim edilib.

Neft asılılığından necə xilas olaq?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Azərbaycan iqtisadiyyatı hələ də neftdən asılıdır" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif ölkə iqtisadiyyatının hazırkı vəziyyətini gündəmin müzakirəsinə çıxarır.

Müəllif iddia edir ki, artıq ard-arda ikinci ildir ki, iqtisadiyyat geriləyir və hökumət iqtisadi artımın bərpa olunmasını ancaq gələn ilə vəd edir.

Yazı müəllifi dediklərinin əsassız olmadığını rəsmi statistik göstəricilərlə möhkəmləndirir. "Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2018-ci ilin yanvar-iyul aylarında ölkə iqtisadiyyatında əsas kapitala 7457,3 milyon manat yönləndirilib, bu da 2017-ci ilin eyni dövrülə müqayisədə 17,9% azalma deməkdir. Azərbaycanda illik iqtisadi artım 0,2% azalıb".

Müəllifin sözlərinə görə, son ildə Azərbaycanda adambaşına düşən ÜDM payı 0,7% azalaraq 4 436,3 manat təşkil edib.

Həm də hökumətin iqtisadiyyatı birtərəfli olmaqdan çıxarmaq cəhdləri, buna qısa müddətdə nail olmaq istəyi, hələ ki, alınmır və yenə də köməyə neft-qaz gəlir, onun da dünya bazarında qiyməti sabit deyil.

Müəllif deyir ki, iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunu dünya enerji bazarında qiymətlər çökənə qədər hərtərəfli inkişaf etdirmək olardı: "Büdcə azlığı, manatın devalvasiyası, neft-qaz gəlirlərinin kəskin azalması şəraitində bunu etmək dəfələrlə çətinləşir. Belə böhranlar həmişə əhalinin gəlirlərinin və istehlakın azalması ilə müşayət olunur, bu isə istehsalın azalmasına gətirir".

Müəllifə görə, Azərbaycan iqtisadiyyatının indiki modeli neftdən tam asılıdır və ildə 40 milyon ton neft çıxarmaqla bu maksimum 50 ilə çatar, qaz da 80 illik müdətə bəs edir: "Buna görə artıq dünəndən qeyri-neft sektorunun inkişafına üstünük verilməli idi, əks halda yeni nəsilə miras olaraq verməyə heç nə qalmayacaq. Ona görə də neft-qaza alternativ olacaq sahələri inkişaf etdirmək lazımdır".

Müəllifə görə, indi isə neft-qaz sahəsindən gələn gəlirlər qeyri-neft sektorunun inkişafına yönəldilməlidir.

Müəllif həm də deyir ki, iqtisadi modelin uğurlu inkişafı üçün Azərbaycanın əmək, torpaq və su ehtiyatları, iqlim şəraiti və əlverişli coğrafi mövqeyi var.

Odur ki, iqtisadi sitsemin neftdən aslılığını aradan qaldırmaq üçün onun yenidən qurulmasına başlamaq lazımdır, görünən də budur ki, Azərbaycanda uğurlu iqtisadi modeli reallaşdırmaq üçün neçə illər lazım gələcək.