Media-icmal 19.05.2016

4 günlük aprel savaşının zərərinin aradan qaldırılması, nağdsız ödənişlər sahəsində azalmalar, ixtisarların qarşısının alınması, büdcə sferasında korrupsiya və rüşvət bugünkü medianın əsas mövzusudur.   

Bu, xalq-dövlət birliyidir 

“Azərbaycan” qəzeti “Cəbhə bölgəsində dağıdılmış evlərin təmir-bərpa işləri başlayır” sərlövhəli məqalədə bu il aprelin 2-5-də cəbhə bölgəsində baş vermiş əməliyyatlar zamanı ziyan çəkən vətəndaşların evlərinin təmiri haqqında yazır.

Məqalədə erməni tərəfin istifadə etdiyi ağır silahların Tərtərdə dağıtdığı evlərin sayının 300-ə yaxın olduğu deyilir. Bununla yanaşı dövlət başçısı İlham Əliyevin və xanımı Mehriban Əliyevanın bölgəyə getdiyini, evlərin təmirilə bağlı maliyyə vəsaiti ayrıldığını xatırladır. Bu haqda məqalədə deyilir: “Hadisələrin gərgin xarakter aldığı, müharibədən zərər görən adamların bir kəlmə xoş sözə, səmimi münasibətə ehtiyac duyduğu zamanda prezident İlham Əliyev və xanımı Tərtərə səfər etdi. Çətin məqamda dövlət başçısı və xanımını yanlarında görən tərtərlilər əsl əzmkarlıq, gerçək fədakarlıq nümayiş etdirdilər”.

Məqalədə  bu quruculuq işləri vətənpərvərlik nümunəsi kimi belə dəyərləndirilir: “Tərtərlilər Ermənistan silahlı qüvvələrinin ara verməyən təxribatından qaynaqlanan gərginliyə mətanətlə sinə gərərək abadlıq, quruculuq və təsərrüfat işlərini yüksək əzmlə davam etdirirlər. Ən başlıcası  odur ki, tərtərlilərdə döyüş ruhu var, qələbə əzmi böyükdür. Bu, dövlət-xalq birliyinin sarsılmazlığından yaranan gerçəklikdir”.

Palatadan nağdsız ödənişlərə zərbə

“Ölkədə nağdsız ödənişlər kəskin azalıb və proses bundan sonra da azalmaqda davam edəcək”. “Azadlıq” qəzeti iqtisadçı-ekspert Samir Əliyevin bu sahədəki durumu  belə dəyərləndirdiyini bildirir.  

Onun fikrincə, devalvasiyanın zərbəsinin fəsadları aradan qalxmamış Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası da (MBNP) nağdsız ödənişlərə zərbə vurub: “Palata əvvəlcə xarici valyutada istehlak kreditlərinin verilməsini bir aylıq dayandırdı, sonra isə kredit şərtlərini ağırlaşdırmaqla vətəndaşların kreditə, o cümlədən kredit kartlarına əlçatanlığını pisləşdirdi. Proses belə davam edərsə kredit kartları istifadəçilərinin sayı kəskin azalacaq. Bu isə nağdsız ödənişlərin inkişafını əngəlləyir”.

İqtisadçı deyir ki, ilk devalvasiyadan bəri kredit kartlarının sayı 2 dəfəyədək azalaraq 1 milyon 322 mindən 780 minə, kredit kartlarının ümumi plastik kartlarda payı isə bu müddətdə 22%-dən 14%-ə düşüb. Onun bildirdiyinə görə, kredit kartları vasitəsilə aparılan əməliyyatların həcmi ötən ilin I rübündəki 644 milyon AZN-dən 2016-cı ilin müvafiq dövründə 446 milyon AZN-ə düşüb. S.Əliyev deyir ki, belə kartlarla aparılan əməliyyatların sayı ötən ilin yanvar-mart aylarında 4761 olduğu halda, bu ilin ilk üç ayında 2737- yə düşüb”.

S.Əliyevin sözlərinə görə, devalvasiya ödəniş kartları vasitəsilə verilən istehlak kreditlərinin həcminə də mənfi təsir göstərib: “2015-ci ilin yanvar ayından, devalvasiyadan əvvəlki ay belə kreditlərin həcmi 685,2 milyon AZN olsa da aprelin 1-i tarixinə 611 milyon AZN-ə düşüb. Son statistik məlumata görə, kredit kartları üzrə kreditlərin 362,7 milyon AZN-i milli, 248,3 milyon AZN-i isə xarici valyutaların payına düşür. Palatanın qəbul etdiyi qaydalardan sonra ən azı xarici valyutada olan kredit kartlarının sayı kəskin azalacaq. Çünki aylıq gəlirləri milli valyutada olan şəxslər xarici valyutada kredit götürə bilməyəcəklər.

Ekspert: “200 manatın nəyin kəsəsən?”

“Exo” qəzeti indiki ağır böhran şəratində iş yerlərinin saxlanması məsələsini ekspertlərlə müzakirə edir. “Kütləvi ixtisarlardan öncə xilas olaq” adlı məqalədə böhranın yaratdığı ən böyük qorxu iş yerlərinin ixtisarı sayılır.

Ekspert Oqtay Haqverdiyev iş yerlərinin ixtisara salınmasını çıxış yolu kimi görmür. Üstəlik, Qərbdə tətbiq edilən iş gününün qısaldılması və maaşların azaldılmasını da Azərbaycan üçün mümkünsüz sayır: “Düzdür, Qərbdə bu, tətbiq edilir, orada maaşlar yüksəkdir. Amma Azərbaycanın büdcə təşkilatlarında maaşlar 200 manatdan bir az yuxarı qalxır. Bu halda maaşları azaltmağın, sadəcə, yeri yoxdur və bu, mümkün də deyil”.

Ekspert Nəriman Ağayevə görə, iş yerlərinin ixtisara salınması heç də vəziyyətdən uğurlu çıxış yolu deyil. Ekspert tikinti sahəsində işzizliyin tam hökm sürdüyünü vurğulayaraq bildirir: “Bizim müşahidələrə görə, iki devalvasiyanın nəticəsində keçmiş tikinti layihələrindən ancaq 15% ortada qalan var. Bunun da nəticəsində tikinti sektoruna cəlb edilənlərin hamısı işsiz qalıb”.

Amma N.Ağayevə görə, burada mövsümi bir çıxış yolu var,  o da qarşıdakı yay fəslilə bağlıdır. Belə ki, çimərlik mövsümünün başlaması ilə xidmət sahəsində az da olsa iş yerləri ola bilər. Ekpsertə görə, bu halda hökumət iş yerlərinin çoxaldılması üzərində işləməlidir.

Büdcə sferası korrupsiya və rüşvət “qoruğu”dur

“Novoye Vremya” qəzeti “Vergi hamiləliyi” sərlövhəli məqalədə ölkədə vergi sahəsindəki durumu araşdırır. Müəllifə görə, bu sahədə paradoks yaranıb.

“Bir tərəfdən, hökumət büdcəyə daxil olmaların həcminin artması ilə bağlı müntəzəm məlumatlar dərc edir, digər tərəfdən isə vergi ödənişi məsələsində vətəndaş fəallığının kifayət qədər yetərli olmadığını bildirir”. Məqalədə bu məsələ belə izah edilir. “Büdcənun gəlir hissəsi olduqca aşağı göstərilib. Bunu hakimiyyət özü də bilir. Bu azmış kimi xərclər hissəsində də məsrəflər az göstərilir. Bura bu ilin ilk rübündə banklardan verği daxilolmalarının 30% azalmasını da daxil etdikdə nası vəziyyət yarandığı aydındır”.

Müəllifin fikrincə, iqtisadiyyata belə münasibət büdcə sahəsi “korrupsiya və rüşvət qoruğu”na dönüb. Odur ki, hakimiyyət bütün verği ağırlığını kommersiya obyektlərinin çiyinlərinə qoyub. Müəllifin düşüncəsinə görə, hakimiyyət iqtisadiyyatda islahatlar əvəzinə köhnə metodlarla idarəçiliyə üstünlük verir.

Məqalədə iş adamlarının vergiləri şəffaf ödəməyə hazır olduqları deyilir, amma elə qiymətlər qoyulur ki, iş adamı qanunsuz ödəmələri qanuni yoldan sərfəli görür. Digər tərəfdən, hakimiyyət islahatlara getməyəndə durum daha da mürəkkəbləşir.

Müəllifin düşüncəsinə görə, iş adamlarının fəaliyyəti üçün normal işgüzarlıq mühiti yoxdur və bu barədə məqalədə deyilir: “İnhisar və məmur özbaşınalığı biznes üçün problem olaraq qalır. Yerli sahibkarlığın önünə o qədər maneələr qoyulur ki, iş adamları artıq buna marağını itirir. Bu problem həllini tapmayıb və tapmadıqca durum daha da mürəkkəb xarakter alacaq”.