Media-icmal 20.04.2016

Ölkədəki sosial durum, banklardan narazılıq, iqtisadi islahatların reallaşmaması, Qarabağ münaqişəsinə Rusiyanın münasibəti medianın aparıcı mövzusudur.

Bu prosesdə Azərbaycanın müstəsna rolu

“Azərbaycan” qəzeti BMT Sivilizasiyalar Alyansı VII Qlobal Forumun Bakıda keçiriləcəyi ərəfədə “Sivilizasiyaların toqquşmasından fəal əməkdaşlığa doğru” adlı məqalə dərc edib və məqalədə tədbirin Azərbaycanda keçirilməsi belə əsaslandırılır: “Forumun paytaxtımızda baş tutmasına şərait yaradan digər səbəb isə sivilizasiyalararası əməkdaşlıq və təmasın güclənməsi prosesində Azərbaycanın müstəsna roludur. Belə ki, “Bakı prosesi” islam və xristian cəmiyyətləri arasında mədəni münasibətlərin möhkəmlənməsinə xidmət edən ən səmərəli platformadır”.

Bahalaşma qaçılmazdır

“Azadlıq” qəzeti ölkədəki iqtisadi durumu ekspertlərlə müzakirə edir.

Ekspert Nemət Əliyev hazırkı şərtlər daxilində ticarət şəbəkələrinin fəaliyyətinin dayanacağını bildirir. “Növbəti bahalaşma qapının ağzındadır. Ona görə də ticarət sistemi rəhbərləri nazirliklərə müraciət edirlər. N.Əliyevə görə, indiki halda ya növbəti bahalaşma olmalı, ya da vergi dərəcələri aşağı salınmalıdır. Ekspert hər iki halın verəcəyi nəticələrə də toxunur: “Bu yollardan biri əhalini daha da müflis edəcək, digəri isə sosial, iqtisadi, infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsini məhdudlaşdıracaq”. Vergilərin düşəcəyini gözləməyi sadəlövhlük sayan N.Əliyev bahalaşmanın qaçılmaz olacağını xüsusi vurğulayır.

Ekspert Samir Əliyev də təqribən  oxşar proqnoz verir. Onun fikrincə, ölkənin ticarət sistemi neftin dəyərinin yüksək olduğu vaxtlarda kifayət qədər vergidən yayınıb, indi əlavə dəyər vergisindən yaxa qurtarmaq istəyirlər. S.Əliyevə görə, ölkədə yerli istehsalı inkişaf etdirmək, idxaldan asılılığı aşağı salmaq üçün ƏDV ölkə üzrə aşağı salınmalıdır. “Amma düşünürəm ki, milli istehsalı təşkil edən istiqamətlər dəstəklənməlidir”.          

Cəzasızlıq soyğunçuluğun əsasıdır   

“Azərbayacanın Mülki Məcəlləsində deyilir ki, banklar kreditlərlə bağlı faizləri ildə bir dəfə tutmalıdır. Amma Azərbaycan bankları bu qaydaya əməl etmir, qanunsuz olaraq əlavə faizlər silirlər”. Ekspert Əkrəm Həsənov bunları “Exo”ya bildirib. “Azərbaycan banklarının qanunsuz əməllərindən müştərilərin 99%-i əziyyət çəkir” sərlövhəli məqalədə ekspert demək olar ki, bütün bankların müqaviləyə aylıq faizlərin silinməsi maddəsini saldığını, beləliklə müştərilər üçün problem yaratdıqlarını nəzərə çatdırır. Ə.Həsənov bildirir: “Bununla da borclular bir neçə dəfə artıq pul ödəyir, borcu bağlamaq müddəti isə uzanır”.

Onun sözlərinə görə, belə sazişlər əsasında bir illiyə 20%-lə 100 manat həcmində verilən kreditə görə bank 9841 manat əvəzinə 11161 manat faiz silir, bu isə 1319 manat pul deməkdir. Ə.Həsənov demək olar ki, bank müştərilərinin 99%-nin bundan əziyyət çəkdiyini deyib. O, bildirib ki, hazırda bu məsələlərlə bağlı məhkəmə araşdırmaları başlayıb. “Son vaxtlar ölkə vətəndaşları maliyyə məsələlərinə diqqətlə yanaşırlar. Əvvəllər bankların qanunsuz əməllərinə göz yumulurdusa bu gün artıq situasiya dəyişir”.

Ə.Həsənov müştərilərin müqavilələri könüllü imzalamaqla özlərinə bəraət qazandırmaq istəmələrini əsaslı saymır. “Bu arqument deyil, qanunvericilikdə imperativ normalar var ki, o, birmənalıdır və onu pozmaq olmaz. Odur ki, banklar müqavilənin şərtlərini dəyişə bilmirlər”.

Ə.Həsənova görə, kommesiya qurumları cəzasızlıqlarına əmin olduqları üçün əhalini soymaqda davam edirlər.

İslahatlar vaxtıdır  

“Novoye Vremya” qəzeti bir sıra supermarket rəhbərlərinin iqtisadiyyat naziri Şahin Mustafayevə müraciəti fonunda ölkədə sahibkarlığın problemlərinə diqqət çəkir. Bu barədə “Qəlb harayı eşidildimi?” sərlövhəli məqalədə deyilir: “Belə görüşlər problemi köklü şəkildə həll edə bilməz, ən yaxşı halda durumu müəyyən müddətə gərginlikdən qurtarar.

Məqalədə iş adamlarının şikayətlərinin dinlənilməsi üçün Apellyasiya şuralarının yaradıldığı, amma indki halda bu qurumun özünü göstərmədiyi vurğulanır. Müəllifə görə, mövcud duruma ilk səbəb rəqabətin olmamasıdır. “Bilmək lazımdır ki, təkcə qadağalarla (hətta biznes üçün faydalı olsa belə) sahibkarlq sahəsində azadlığa nail olmaq olmaz, bununla rəqabət çoxalmayacaq”.

Məqalədə hazırda ölkəyə çevik idarəetmə lazım olması belə əsaslandırılır: “İqtisadiyyatın inkişafı üçün neftin qiymətinin o qədər də yüksək olması yox, ölkənin siyasi sisteminin modernləşdirilməsi lazımdır. Bunsuz ölkə iqtisadiyyatında köklü islahatlar mümkün deyil”.

Müəllifə görə, ölkədə iqtisadi siyasət və daxili siyasi durum bir-birilə sıx bağlıdır. Onun düşüncəsinə görə, ölkədə müstəqil məhkəmə, o cümlədən iqtisadi məhkəmə sistemi olsaydı nazirə müraciətə ehtiyac yox idi. Biznesi batırmağa çalışan vergi ağırlığı, iqtisadiyyatda inhisar və korrupsiya problemlərini məhkəmə qaydasında həll etmək olardı.

Məqalədə problemin bununla bitmədiyi deyilir. “Hakimiyyətin iqtisadi islahatları konkret addımlara dönmədikcə belə müraciətlər çox olacaq. Bu isə iqtisadi inkişaf və s. sahələrdə “dalan”a dirənildiyini göstərir. Nazirlər isə yanğınsöndürənlər kimi ictimai narazılıq ocaqlarını söndürməli olacaqlar.

İrimiqyaslı iqtisadi islahatlar dəyişikliyinin vaxtıdır, bu isə dövrün tələbidir ”.

Rusiya Qarabağ probleminin həllində maraqlı deyil

“Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli üçün Rusiyanın heç vaxt konkret addımı olmayıb”. Politoloq Ə.Oruclu bu fikri “Bizim Yol” qəzetinə açıqlayıb.

“Qarabağda sülh şərtləri , müharibəni dayandıran Rusiya münaqişənin həllini istəyirmi” sərlövhəli yazıda problemin həllinə Rusyanın münasibəti haqda deyir: “Çünki bu məsələ Rusiyanın marağında olmayıb. Xüsusilə, Putin nə ilk dəfəki prezidentliyi dövründə, nə də növbəti dəfə hakimiyyətə gəldikdən sonra münaqişənin həllinə zərrə qədər də maraq göstərməyib”.

Ə.Oruclu RF prezidenti Putinin bir vaxtlar problemin həllinə yaxın olduqları barədə bəyanatına da münasibət ifadə edib: “Tək bir görüş, o da 2014-cü ildə, Soçidə olub, o zaman da Rusiya öz Avrasiya İttifaqı və s. layihələrini müzakirə edib. Odur ki, Putinin dediyi faktın özü yalandır. Problemin həllinə yaxınlıq nə ola bilərdi, harada olub belə bir şey?”

Ə.Oruclu belə bir təşəbbüsün 1998-ci ildə ABŞ-dan gəldiyini deyib və o zaman həmin sənədi imzalamaq istəyən Ter-Petrosyan hakimiyyətinin devrildiyini nəzərə çatdırır.