Media-icmal

Vətəndaşların sosial rifahının təminatı, maaş və pensiya artımları ilə bağlı qiymət bahalığı ehtimalı, mənzillərin baha olması səbəbləri, Azərbaycanda deputatların toxunulmazlığının aradan qaldırılması haqda qanuna ehtiyac olub-olmaması və s. məsələlər bugünki (06 sentyabr 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Vətəndaş rifahının prioritetliyi

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan dövləti üçün vətəndaşın rifahının yüksəlməsinin prioritet olduğu bir daha təsdiqləndi" sərlövhəli məqalədə

(http://www.azerbaijan-news.az/view-173461/azerbaycan-dovleti-ucun-vetendasin-rifahinin-yukselmesinin-prioritet-oldugu-bir-daha-tesdiqlendi) ölkədə sosial islahatları dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bir ildə ölkədə iki böyük sosial islahatlar paketinin qəbul edilməsi təqdir olunmalı, alqışlanmalı, haqqında geniş söhbət açılmalı faktdır və

bu iki sanballı paketin qəbul edilməsi özü çox şey deyir.

"Əvvəla, bu, ölkənin inkişafından, maddi imkanlarının geniş olmasından xəbər verir. Digər tərəfdən, dövlətin vətəndaşa qayğısının, onun güzəranı, dolanışığı ilə daim maraqlanmasının, rifah halının getdikcə yaxşılaşması üçün əməli tədbirlər görməsinin aydın təzahürlərindən biridir", müəllif islahatlar paketini belə qiymətləndirir.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, hələ ilin əvvəlində Prezident İlham Əliyev bu ilin sosial inkişafla bağlı fərqli olacağını bildirmişdi və dövlət başçısı, həmişə olduğu kimi, yenə də sözünün üstündə dayandı.

Müəllif vurğulayır ki, Prezident İlham Əliyev bu iki sosial paketlə bir daha təsdiq etdi ki, Azərbaycan dövlətinin siyasətinin mərkəzində vətəndaşın maraqları, sosial rifahı dayanır.

Məqalə müəllifi əlavə edir ki, birinci sosial paket 3 milyon nəfəri əhatə etməklə, illik maliyyə tələbi 1,6 milyard manata bərabər idi, ikinci sosial paket əhalinin daha geniş kateqoriyasını əhatə etdi, ümumilikdə hər iki paketin dəyəri cari il üçün 2,3 milyard manatdır.

Müəllif deyir ki, bu il iyulun 31-də Prezident İlham Əliyev özü də yanında sosial-iqtisadi sahə ilə bağlı keçirilən müşavirədə bu barədə demişdir: "Biz əlavə gəlirlərimizin, demək olar ki, tam həcmini sosial sahəyə yönəldirik. Çünki sosial sahə bizim üçün prioritet sahədir və hər zaman bu sahə diqqət mərkəzində olub, bu gün də belədir. Azərbaycan vətəndaşlarının rifahı, onların yaşayış səviyyəsi daim diqqət mərkəzindədir və imkan daxilində biz bu məsələləri həll edirik".

Yazıda deyilir ki, bu il iyun ayının 18-də dövlət başçısı əhalinin sosial müdafiəsini gücləndirmək məqsədilə 17 sərəncama imza atıb, başqa sözlə, sosial sahədə ilin əvvəlində atılan inqilabi addımların yeni mərhələsinə start verilib.

Müəllif deyir ki, bu sərəncamlarla bu il sentyabrın 1-dən minimum aylıq əməkhaqqı 180 manatdan 250 manata çatdırılıb, dövlət qulluqçularının, müəlimlərin və s. maaşları artırılıb.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Əhalinin məşğulluq probleminin prioritet kimi qarşıya qoyulması, ölkədə elektrik enerjisi ilə bağlı çətinliyin olmaması, qaz və su xətlərinin ən ucqar kəndlərədək çatması, digər çoxsaylı infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi, üstəgəl maaşların, pensiyaların, təqaüd və müavinətlərin artırılması Azərbaycan dövlətinin sosial siyasətinin köklü olduğunu sübut edir".

Ekspertlərin qiymət bahalaşması ehtimalları

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Hökumət bahalaşmanın qarşısını almaq üçün nələr planlaşdırır - rəylər" (https://musavat.com/news/hokumet-bahalasmanin-qarsisini-almaq-ucun-neler-planlasdirir-reyler_639651.html) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu il ölkədə əmək haqları və pensiyaların artımından sonra qiymət bahalaşması mümkünlüyü barədə ekspertlərlə söhbətləşir.

Müəllifin sözlərinə görə, əməkhaqqı və pensiya artımlarından sonra əhali arasında inflyasiya təşvişi müşahidə olunur.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, son vaxtlar bir sıra məhsullar üzrə qiymətlərin bahalaşmasından sonra əhalidə möhtəkir iş adamlarının bu prosesi davam etdirəcəyi ehtimalları daha da güclənib, sentyabr-oktyabr aylarında bahalaşma olacağına dair qorxu yaranıb.

Müəllif deyir ki, maaş və pensiya artımlarının təmin olunması üçün dövriyyəyə əlavə 1 milyard manata yaxın vəsait daxil olması inflyasiya risklərini artırır

Üstəlik, müəllif əlavə edir ki, Azərbaycanda bir qayda olaraq əməkhaqqı və pensiya artımlarından sonra qiymət bahalaşması müşahidə olunur.

İqtisadçı-alim, ADR Hərəkatının rəhbəri Qubad İbadoğlu da hesab edir ki, əməkhaqqı və pensiya artımlarından sonra ölkədə inflyasiyanın yüksəlməsi gözləniləndir: "Bunun üçün baza var artıq. Belə ki, Azərbaycanda adətən yay aylarında mövsümi amillərlə qiymətlərin enməsi müşahidə olunur. Amma bu il belə enmə olmadı, əvəzində artım baş verdi. Düzdür, rəsmi statistika orqanının açıqladığı rəqəmlərdə biz bunu görmürük, çünki Dövlət Statistika Komitəsi bir qayda olaraq real inflyasiyanı açıqlamır".

Bundan irəli gələrək, Q.İbadoğlu hesab edir ki, ölkədə inflyasiyanın səviyyəsi heç də statistika komitəsinin elan etdiyi kimi, 2,7 faiz deyil, daha yüksəkdir.

Ekspert Pərviz Heydərov da hesab edir ki, faktiki olaraq ölkə payıza baza qiymətləri əvvəlki illərdən daha yüksək olaraq qədəm qoyub: "Üstəlik, əməkhaqqı və pensiya artımlarına görə dövriyyəyə bir neçə milyard əlavə vəsait daxil olur. Bu, istər istəməz tələbi artıracaq ki, tələbin artması da öz növbəsində qiymətlərin yüksəlməsi ilə nəticələnəcək. Azərbaycanda qiymətlərin artmasına gətirən digər faktorlar da mövcuddur - əsasən inhisarçılıq. Bu yay bir sıra mövsüm, məhsullar üzrə kəskin bahalaşmaların əsas səbəbkarı məhz monopolizm oldu. Məhsul istehsalçıdan bazara çatana qədər bir neçə əl dəyişir və qiyməti bahalaşır".

Q.İbadoğlunun sözlərinə görə, bahalaşma bu aydan (sentyabr) başlayaraq gələn ilin aprel ayınadək davam edə bilər, amma P.Heydərov ciddi inflyasiya gözlənilmədiyi qənaətindədir.

400-ə başa gələnin 4 minə təklifi

Bizimyol.info-da isə "Mənzil alanda aldanmayın - sahibkarlar sahəni düz hesablamırlar" (https://www.bizimyol.info/az/news/194563.html) sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt hündürmərtəbəli binalardan mənzil alan sakinlərin çox zaman mənizlin sahəsi baxımından tikinti şirkətləti tərəfindən aldadıqlarına dair müəllifin düşüncələrinə yer verib.

Müəllif vurğulayır ki, bu qədər bina tikintisi getdiyi üçün tezliklə hamının mənzilə sahiblənəcəyi düşüncəsində olub, amma düşüncələri özünü doğrultmayıb.

Müəllif hesab edir ki, buna səbəb mənzillərin baha qiymətə satılmasıdır: "Bu qədər tikinti işlərinə baxınca düşünmək olardı ki, tezliklə evsiz adam qalmayacaq, bu bolluğun qarşısında mənzillərin qiymətləri də yəqin hər kəs üçün münasib olacaq. Lakin, təəssüf ki, belə olmadı. Başqa şəhərləri deməyək, hamının mənzil sahibi olmaq istədiyi, can atdığı Bakıda çoxmərtəbəli binalarda ən ucuz yerlərdə mənzilin bir kvadratmetri 800 manat təşkil edir. Təkrar edirəm, ən ucuz yerdə, halbuki, bu mənzillərin bir kvadratmetrinin tikintisinə ən çoxu 400 manat sərf edilir. Satışa çıxarılanda isə alıcıya yerləşdiyi yerlərə uyğun olaraq 1000-2500, hətta 4000 manat qiymət oxunur".

Müəllif adının çəkilməsini istəməyən iş adamına istinadən bildirir ki, çoxmərtəbəli binanın inşasına başlamazdan öncə əlində bütün sənədlər hazır olsa da, torpağın qeydiyyata alınmasına 1 milyon, kommunal xərclərin, yəni qaz, işıq, su-kanalizasiya xətlərinin hər biri üçün qanundan kənar bir milyon manat verməli olub.

Müəllif sahibkara istinadən deyir ki, bir çox tikinti şirkətləri vətəndaşları aldatmaq üçün evin sahəsinin ölçülməsində dələduzluğa yol verirlər: "Evi alanda sahəsini divarın içindən ölçüb hesablayırlar, satanda divarın çölündən. Fərq hardasa 20 kvadrat metr edir, Məsələn 210 kvadrat adı ilə alınan ev əslində 180 kvadratmetr olur. Bu o deməkdir ki, vətəndaş sahib olmadığı əraziyə görə 20 faiz çox ödəniş edir", deyə dələduzluğun mənbəyini göstərir.

Müəllif deyir ki, məsələ bununla bitmir, tikinti şirkəti vətəndaşdan aldığı artıq vəsaitin vergisindən yayınmaq üçün sənədləşmədə evin sahəsini yanlış göstərir və gələcəkdə mənzil sahibi üçün yeni problemin əsasını qoyur, çünki çıxarış alanda mənzilin sahəsi sənəddə göstərilənlə üst-üstə düşmür.

Müəllif deyir ki, mütəxəssislər belə hallara yol verən sahibkarlara maliyyə sanksiyaları tətbiq edilməsi tərəfdarıdırlar, amma ölkədə nəzarət üçün yaradılan istənilən qurumun fəaliyyəti mənfi halın qarşısının alınmasna yox, o mənzilin hər kvadratmetrinin bir az da bahalaşmasına gətirib çıxaracaq.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, məsələ köklü yanaşma tələb edir və nə qədər ki, məmur özbaşnalığı dava edir, alın təri, əlinin qabarı ilə yaşayanlar rahat mənzillərə həsrət qalacaqlar.

Onsuz da bəzi məmurlar deputatlarla hesablaşmırlar...

"Yeni Sabah.az"da isə "Deputatların toxunulmazlığı ləğv olunsa...- Qorxulu tendensiyadır" (https://yenisabah.az/deputatlarin-toxunulmazligi-legv-olunsa) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Ukrayna parlamentinin 2020-ci il yanvarın 1-dən deputatların toxunulmazlıq hüququnu ləğv edən qanun layihəsini son oxunuşda qəbul etdiyini bildirir və bu fonda Azərbaycanda belə bir qanuna zərurət olub-olmaması barədə keçmiş deputat, iş adamı Nazim Bəydəmirli ilə söhbətləşir.

N.Bəydəmirli hesab edir ki, oxşar qanunun Azərbaycanda qəbulu icra hakimiyyəti orqanlarının onların üzərində təsirini daha da artıra bilər. "Deputatların toxunulmazlıq hüququ millət vəkillərinin icra hakimiyyəti orqanlarının təsir və təzyiqi ilə üzləşməməsi, məmurların vəzifə səlahiyyətlərindən istifadə edərək onların üzərində dominantlıq etməməsi üçün düşünülüb. Dünyanın əksər ölkələrində də bu, belədir".

Keçmiş deputat əlavə edir ki, özünə hörmət edən millət vəkili qanunu pozmaz, əxlaqlı davranar, haqqında fakta söykənən hər hansı neqativ məlumat tirajlandığı zaman özü istefa verər.

N.Bəydəmirli deyir ki, Ukraynada belə bir qanunun qəbul edilməsi müəyyən mənada zərurətdən doğur: "Uzun illər Ukraynada korrupsiya halları baş verib. Deputatlar toxunulmazlıq statusundan istifadə edərək qanunsuz işlərlə məşğul olublar və Ukrayna cəmiyyətində onlar haqqında mənfi imic formalaşıb. Digər tərəfədən, burada Rusiya faktoru var. Bu ölkənin təsir dairəsində olan deputatlar var. Görünür, qanun qəbul ediləndə bütün bunlar nəzərə alınıb" ,deyə iş adamı bildirir.

N.Bəydəmirli bildirir ki, Azərbaycanda da bəzi deputatlar qanunsuz işlərlə məşğul olur, Milli Məclisdə təxminən 35-40 deputat iki vəzifə daşıyır: "Onlar müxtəlif dövlət qurumlarında, səhmdar cəmiyyətlərdə, dövlət şirkətlərində yüksək vəzifə tutular. Bu, Konstitusiyaya ziddir".

Bununla belə, keçmiş deputat indiki vəziyyətdə deputatların toxunulmazlıq hüququnun ləğvini qorxulu tendensiya adlandırır.

N.Bəydəmirli iddia edir ki, onsuz da bəzi məmurlar deputatlarla hesablaşmırlar, toxunulmazlıq hüququ ləğv ediləcəyi təqdirdə ən xırda məmur belə deputatlara təsir etmək imkanı əldə edəcək, buna görə də deputatların toxunulmazlıq hüququnun ləğvini doğru addım saymır.