Media-icmal 21.11.18

Ölkə əhalisinin qışda istilik və eneri ilə təminatı vəziyyəti, Azərbaycandan İrana dollar axını mümkünlüyü, Azərbaycanda da bank borclarının silinə bilməsi və s. məsələlər bugünki (21 noyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

"Hazırıq" deyirlər, amma...

"Azərbaycan" qəzeti "Soyuq hava soyuq münasibət sevmir" sərlövhəli məqalədə qış aylarında əhalinin istiliklə təminatı vəziyyətini dəyərləndirir.

Soyuq havaların gəlməsilə istilik və eneriyə tələbatın artdığını deyən müəllif bu zaman həm də bəzi problemlərin ortaya çıxdığını bildirir.

Müəllif deyir ki, aidiyyatı qurumlar özlərini həmişə hazırlıqlı sayırlar, amma heç də həmişə elə olmur: "Bəs, cari ildə vəziyyət necə olacaq? Bu barədə indidən bir söz demək çətindir. Ancaq "Azəriqaz" İstehsalat Birliyi və "Azəristilik" ASC-dən verilən məlumata görə, ölkə əhalisi qış aylarında fasiləsiz qaz və istiliklə normal təmin ediləcək".

"Təki belə olsun", deyərək, deyilənlərə inamsız yanaşdığını göstərən müəllif "Azəriqaz"ın hazırda ölkədə əhalinin qazla təminatının 94,2 faiz olması barədə açıqlamasını diqqətə çatdırır.

Müəllif 2018-2019-cu illərdə "Azəriqaz"ın payız-qış hazırlığı ilə bağlı deyir ki, 108,12 kilometr qaz kəmərləri korroziyadan mühafizə üçün rənglənib, 560 qaz tənzimləyicisi, 576 siyirtmə yenisi ilə əvəz edilib, məntəqələrin qazlaşdırılması üçün 2848 kilometr yeni qaz kəməri çəkilib, 208,8 kilometr qaz kəməri əsaslı təmir olunub, 30 rayonda 99 yaşayış məntəqəsi qazlaşdırılıb, cari ildə 453 çoxmərtəbəli bina (22 min 75 mənzil) qazla təmin olunub.

Yazı müəllifi bu sahədə "Azəristilik" ASC-nin mühüm qurumlardan biri olduğunu deyir, amma alınan qazın ödənişi ilə bağlı "Azəristilik"ASC ilə "Azəriqaz" İB arasında dəfələrlə mübahisələrin yaşandığını xatırladır, amma müəllif ümid etmək istəyir ki, heç olmasa bu mövsüm belə mübahisələr olmayacaq və hər iki qurum abunəçilərə normal xidmət göstərəcək.

Müəllif deyir ki, "Azəristilik" ASC 550 qazanxana vasitəsilə 3800 yaşayış binasını, 180 mindən çox mənzili, 290 məktəbi, 150 uşaq bağçasını, 160 səhiyyə müəssisəsi və 1300-ə yaxın sosial və təsərrüfat obyektlərini istiliklə təmin etməlidir.

Müəllif daha bir iradını istiliyin dağ və dağətəyi rayonlara noyabrın 1-dən, Bakı şəhərində isə 15-dən verilməsi qrafikinə bildirir, deyir ki, bu, sovetdən qalma qrafikdir, artıq 27 ildir olmayan ölkənin təsərrüfat qaydasını dəyişməməyin özü çox qəribə haldır.

Müəllif hesab edir ki, bu qrafik məsələsinə son qoyulmalı, hansı əraziyə nə vaxt istilik verilməsi yerli icra orqanlarının və təchizat qurumlarının səlahiyyətlərinə buraxılmalıdır.

Azərbaycandakı dolların İran axını?

"Oxu.az"da isə "Azərbaycandakı dollar İranın "qara bazarına" necə çıxır?" sərlövəhli məqalə oxumaq olar.

Müəllif tətbiq olunan beynəlxalq sanksiyalarla bağlı İranda dolların bahalaşaraq, ona tələbatın artdığını, "qara bazar" formalaşdığını deyir, həm də əlavə edir ki, Azərbaycanla İran arasında ticarət əlaqələri genişdir.

Odur ki, müəllif diqqəti son bir ayda Azərbaycandan İrana qanunsuz yolla dollar keçirməyə cəhdlərin qarşısının alınması barədə yayılan informasiyalar üzərinə cəmləyir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan Mərkəzi Bankı İran rialının məzənnəsini İran Mərkəzi Bankının rəsmi məzənnəsinə uyğun formalaşdırır, hazırda rəsmi olaraq 100 İran rialı 0,0040 AZN təşkil edir, bir dollar isə 42 min 179 rialdır, reallıqda isə vəziyyət daha fərqlidir.

Bu müstəvidə müəllif Azərbaycandan İrana valyuta axını mümkünlüyünü iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənovla müzakirəyə çıxarır.

"İranda elan edilən rəsmi məzənnəyə uyğun dollar tapmaq mümkün deyil, "qara bazar"da dolların dəyəri 130-160 min rial arasında dəyişir. Azərbaycandan bu ölkəyə valyuta axınını şərtləndirən də məhz bu məqamdır". Ekspert "oxu.az"a vəziyyəti belə izah edir.

R.Həsənov vurğulayır ki, İrana dollar aparıb Azərbaycana rialla qayıdan vətəndaş onu Mərkəzi Bankın məzənnəsinə uyğun satmaq istəyəcək, amma burada da problem var: "Amma bir şey var. Faktiki olaraq, bu gün Azərbaycanda İran rialını qəbul edən bank tapmazsınız. Ona görə də həmin cəhdi edənlər çətinliyə düşdü".

Ekspert deyir ki, daha bir məsələ də var, bu, rialın gömrükdən keçirilməsidir, çünki Azərbaycan tərəf ölkəyə rial gətirilməsinə məhdudiyyət qoyub, bu halda isə İran valyutasını satmağa Azərbaycanda bank tapa bilmirlər.

R.Həsənovun sözlərinə görə, bəziləri rialı İranda əmtəəyə çevirərək Azərbaycana gətirirlər, dəyər-dəyməzinə satsalar belə, 3-4 dəfə artıq gəlir götürə bilirlər.

Ekspert bunu da deyir ki, Azərbaycanda banklar rialı qəbul etsəydilər, ölkədən İrana həddən artıq böyük valyuta axını yaranardı.

Əvvəllər İrandan daha çox qızıl gətirməyin dəbdə olduğunu deyən R.Həsənov vurğulayır ki, indi qızılın qiyməti dollarla "qara bazar"dakı məzənnəyə satılır, ona görə də maraq yoxdur.

Müəllif sanksiyalardan sonra Azərbaycandan istər quru, istər hava yolları ilə İrana qaçaqmalçılıq vasitəsilə 20-30 min dollar keçirilməsi cəhdləri olduğunu, bunların qarşısnın alındığını bildirir.

Azərbaycan da bu borcları siləcəkmi?

"Cebhe-info"da isə "Banklara 5 min manata qədər olan borclar silinməlidir" - ekspert" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif Gürcüstanda 600 mindən yuxarı vətəndaşın banklara borclarının silinməsi qərarı verildiyini deyir, analoji vəziyyətin Azərbaycanda da yaşandığını, amma bu addımın atılmamasının səbəbini tanınımış iqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlu ilə incələyir.

Q.İbadoğlu bu mənada Gürcüstanla Azərbaycanda tərs mütənasiblik yaşandığını bildirir: "Gürcüstan borcları silir, Azərbaycan isə vaxtı keçmiş kreditlərə görə əlavə faizlər hesablayır və cərirmələr kəsir".

Ekspert xatırladır ki, Gürcüstan hökuməti 600 mindən çox vətəndaşın banklar, on-layn kredit verən maliyyə təşkilatları və digər maliyyə qurumlarına olan 564 milyon dollaradək borclarının silinməsinə qərar verib.

Q.İbadoğlunun sözlərinə görə, Gürcüstanda bu qərar bu il dekabrın 15-dən 31-dək hakim partiyaya yaxın olan "Kartu" fondu tərəfindən icra olunacaq.

Ekspertin sözlərinə görə, Gürcüstanın belə bir qərar verməsi daxildəki siyası durumla əlaqəli olsa da belə, istənilən halda aşağı məbləğli borc vəsaitlərinin silinməsi praktikası baxımından Azərbaycan üçün də maraq kəsb edə bilər.

Q.İbadoğlu deyir ki, dəfələrlə təkliflər irəli sürülməsinə baxmayaraq, Azərbaycan hökuməti hələ də vaxtı keçmiş borcların məhkəmələr vasitəsilə həllinə çalışır və mövcud problemin çözülməsi istiqamətində heç bir addım atmır: "Hesab edirəm ki, Azərbaycanda da məbləği 5000 min manata qədər olan borcların silinməsi hazırda getdikcə yoğunlayan borc probleminin həllinə, eləcə də borcluların sosial-iqtisadi proseslərdə iştirak imkanlarına əhəmiyyətli töhfə olardı".

Ekspert vurğulayır ki, rəsmi məlumatlara görə Azərbaycanda problemli kreditlərin həcmi 1,8 milyard manat sayılsa da, qeyri-rəsmi məlumatlara görə belə kreditlərin həcmi 3 milyard manatdan çoxdur.

Q.İbadoğlu bildirir ki, üstəlik bu məbləğ hər ay artır, odur ki, ilk növbədə hökumət bu borcların təsnifatını açıqlamalıdır.

Ekspertin fikrincə, saha sonra isə 5 min manata qədər olan hissə ayrıca təsnif olunaraq, silinməlidir.