Media-icmal 24.11.20

Azərbaycanda pandemiya ilə bağlı vəziyyət, Türkiyə sülhməramlılarının Qarabağa gözlənilən gəlişi və mümkün nəticələri, Kəlbəcərdə erməni tərəfin törətdiyi dağıntılara baxış, BMT-nin iştirakı olmadan ermənilərin Qarabağa qaytarılması və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır. 

“Azərbaycan” qəzeti  “Pandemiyanın üçüncü dalğası” sərlövhəli məqalədə COVİD-19 pandemiyası ilə bağlı ölkədəki vəziyyəti dəyərləndirir.

Müəllif bildirir ki, dünyada təxminən 59 milyon insan bu virusa yoluxub, 1,39 milyon nəfərdən çox adam dünyasını dəyişib. 40,7 milyon xəstə isə sağalıb.

Məqalədə vurğulanır ki, hazırda dünyanın müxtəlif şirkətlərinin hazırladığı peyvəndlərin son sınaqları keçirilir, onların ədalətlə paylanması müzakirə edilir.

Almaniya ilk təcrübəni həyata keçirmək niyyətindədir

Müəllif deyir ki, xəstəliyin yeni dalğasına yol verməmək üçün şəxsi gigiyena, özünütəcrid, kütləvi toplantılara yol verməmək, sosial məsafə saxlamaq və digər qaydalara riayət olunması zəruridir.

Müəllif yada salır ki, cəmi 2-3 ay öncə gündəlik yoluxmanın sayı 100-150 idisə, hazırda bu rəqəm 15-20 dəfə artaraq 2500-ə çatıb, bunun qarşısı alınmasa, fəsadları ağır ola bilər.

Müəllif əlavə edir ki, indiki vəziyyətdə hər şey insanlara bağlıdır, yəni insanlar profilaktik tədbirlərə, sanitar normalara uyğun davranmasa, yoluxma halları da çoxalacaq.

Müəllifə görə, tətbiq olunan qaydalar milli təhlükəsizlik və həmrəylik məsələsidir. Tutduğu mövqedən, baxışlarından asılı olmayaraq hər bir vətəndaşdan maksimum şəkildə diqqətli və məsuliyyətli olmaq tələb olunur, qaydalara biganəlik həyata təhlükədir.

“Mətbuat.az” saytı “Türkiyə sülhməramlılarının gəlişi Rusiyanı Qarabağda ...” –açıqlama”  məqalədə Rusiyanın Qarabağda sülhməramlı fəaliyyəti dəyərləndirilir.

Bu fəaliyyətə şərh verən politoloqlara görə, Qarabağa sülhməramlı mandatla daxil olan Rusiyanın burada iqtisadi və digər sosial layihələr həyata keçirməsi qanunsuzdur, amma Rusiya rəhbərliyi hesab edir ki, kiçik bir ərazidə möhkəmlənməklə öz geosiyasi məqsədlərinə çatıb.

Politoloqlar  əlavə edirlər ki, bu, taktiki baxımdan belə görünə bilər, amma Türkiyə qoşunlarının Qarabağda yerləşməsi, strateji ölçüdə Rusiyanı neytrallaşdıracaq və Moskvanın Azərbaycanla bağlı planın qarşısını alacaq.

“Rusiyanın Xankəndində sülhməramlı qüvvələri ilə yanaşı humanitar məqsədlər üçün buraya FHN və digər şəkildə tikinti işlərini aparması üçün mühəndislər göndərməsi, Humanitar Mərkəz yaratması sülhməramlı missiyasına ziddir”, -politoloqlar bəyan edirlər.

Məqalədə Türkiyə ilə birlikdə Azərbaycan diplomatiyasının Rusiyanın Xankəndində sülhməramlı missiyasından kənar fəaliyyətinin qarşısının alınması istiqamətində çalışmalıdır və Xankəndində Azərbaycanın suverenliyinin təmin edilməsi istiqamətində gərgin fəaliyyət göstərilməlidir.

Politoloqlar,  ümumiyyətlə, bu düşüncədədirlər ki, Rusiya sülhməramlı qüvvələri sülhə xidmət etmir, Moskvanın geosiyasi məqsədlərini təmin etmək üçün fəaliyyət göstərir, Moskvanın Xankəndində Humanitar Mərkəz yaratması Azərbaycanın suverenliyinə ziddir: “Burada humanitar və digər layihələri yalnız Azərbaycan həyata keçirməlidir. Rusiya sülhməramlı qüvvələri, burada ancaq təhlükəsizliyi təmin etməlidir”, - Rusiyanın fəaliyyət çərçivəsi göstərilir.

Onların fikrincə, burada Rusiyanın məqsədi sülhün və təhlükəsizliyin təmin olunması yox, ermənilərə avtonom idarə mərkəzi yaratmaqdır.

Politoloqlar vurğulayırlar ki, rəsmi Kreml erməniləri Qarabağa qaytarmaqla öz təsirini formalaşdırmağa xidmət edir, bu siyasətin Azərbaycan üçün müsbət perspektivi yoxdur, sülhməramlı missiyasından kənar bir siyasətdir.

Politoloqalr yada salırlar ki, Azərbaycan bu müharibənin qalibidir, ərazi bütövlüyünü təmin edib, Rusiyanın hazırkı fəaliyyətinə qarşı Türkiyə-Azərbaycan tandemi qalib gələcək.

“Moderator.az”  saytı Kəlbəcərdə “dəfn olunan” ermənilər və qətl edilən “Böyük Ermənistan” adlı məqalədə ermənilərin Kəlbəcərdə törətdikləri barbarlığa ictimai-siyasi və milli mental baxımından təhlil verilir. 

Müəllif deyir ki, Azərbaycan, Rusiya prezidentlərinin və Ermənistan baş nazirinin imzaladığı 10 noyabr  bəyanatı ilə ermənilər noyabrın 15-nə kimi Kəlbəcərdən çıxmalı və rayon Azərbaycana təhvil verilməli idi.

Amma yada salınır ki, Rusiya prezidentinin Azərbaycana xahişilə bu müddət noyabrın 25-nə kimi uzadıldı.

Əvəzində isə ermənilərin Kəlbəcərdə kütləvi yanğnlar, dağıntılar  törətməsi baş verdi. Müəllif deyir ki, bu müddətdə, əvvəlki bir əsrlik dövrdə olduğu kimi  Azərbaycanın maddi-mədəni və mənəvi sərvətlərinə ölçüyə gəlməyən təkrar ziyan vuruldu, bu əməllərilə erməni tərəf vaxtilə onlara qarşı “soyqırım” olması yalanını bir daha ortaya qoydu.

Müəlifə görə, bütün bu barbarlıqlara baxmayaraq, Azərbaycanın qazandığı qələbə dünya erməniliyinin əsrlər boyu xəyalında olduğu “böyük Ermənistan” xülyasını birdəfəlik sıradan çıxardı.

Müəllifin fkirincə, bundan sonra döyüşdə fərari olan, ancaq qəbirlərlə, mülki əhali ilə, flora-fauna ilə müharibə aparanlarla vahid cəmiyyət çərçivəsində yaşamaq mümkün olmayacaq: “Kəlbəcərdə keçmiş ölülərini qəbirdən çıxaran adamlar əvəzində özlərini orada birdəfəlik dəfn edirlər”, -müəllif bildirir.

Azərbaycanın qələbəsinə baxmayaraq, qalib əsgərlər Qarabağda erməni qəbirlərinə toxunmadı, mülki əhalini hədəf almadı.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycanın isə qələbədən sonra Qarabağda başlatdığı ilk tarixi işi yol çəkmək oldu.

“Hit.az” saytı “Rusiya erməniləri hansı əsasla Qarabağa geri qaytarır: Bəs BMT? – şərh” sərlövhəli məqalədə Rusiyanın Qarabağı tərk edən erməniəri geri qaytarmasını politoloqlarla şərh edir.   

Müəllifin deməsinə görə, hərbi əməliyyatlar zamanı Qarabağdan köçən ermənilərin 30 min nəfəri geri qayıtmaq istədiyini bildirir, Rusiya Fövqəladə Hallar Nazirliyi isə indiki halda yalnız 5 min erməninin qayıda biləcəyini bildirir.  

Səbəb də budur ki, infrastruktur yoxdur, infrastrukturu isə qurmağa yalnız Azərbaycanın qüdrəti çatar.

Məqalədə diqqət buna çəkilir ki, Rusiyanın nəzarəti altında ermənilər geri qayıtmağa başlayıb, halbuki, Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin imzaladığı bəyanata görə, ermənilərin geri qayıtmasının BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının ofisinin nəzarəti altında həyata keçirilməsi nəzərdə tutulurdu.

Müəllifin fikrincə, görünən budur ki, Rusiya və Ermənistan bu razılaşmaya əməl etmir.

Politoloqlar ermənilərin bu şəkildə Qarabağa geri qayıtmasını beynəlxalq hüququn pozuntusu saydıqlarını bildiriblər. 

Onlar yada salırlar ki, 10 noyabr bəyanatında qaçqınların BMT-nin qaçqınlar üzrə strukturunun vasitəsilə geri qaytarılması nəzərdə tutulsa da bu prosesi indi Rusiya həyata keçirir. 

Politoloqlara görə, ermənilərin Qarabağa qayıtması müəyyən "filtr"dən sonra mümkün olmalı, yoxlanılmalı, Azərbaycan vətəndaşına qarşı hərbi cinayət törədib-törətmədiyi tamamilə araşdırıldıqdan sonra Qarabağa yerləşdirilməli idi. . 

Politoloqlara görə, narahatlıq doğuran daha bir məsələ  məsələ Rusiya prezidenti Vladimir Putinin “Rossiya 24” kanalına verdiyi müsahibəsidir.

Müəllifin deməsinə görə, Putin birmənalı bildirib ki, Qarabağın son statusu həll olunmayıb və son status həll olunmayana qədər razılaşlıb ki, status-kvo mövcud olsun.

Bu da o anlama gəlir ki, mövcud status kvo-da qondarma Dağlıq Qarabağ rejimi və onun da başında hərbi cinayətlər törətmiş Arayik Aratunyan duracaq.

Politoloqlar hesab edirlər ki, Azərbaycan erməni əhalisinin Qarabağa qayıtması prosesində bilavasitə iştirak etməlidir. Çünki indi Qarabağa qaytarılan ermənilərin Azərbaycan Konstitusiyası və qanunlarına tabe olacaqları məlum deyil. Bu da ancaq ərazilər Azərbaycanın yuridiksiyası altına alındıqdan sonra məlum ola bilər.

Politoloqlar hesab edirlər ki, Kəlbəcər və Laçın rayonları hələ azad edilmədiyi üçün rəsmi Bakı ermənilərin geri qayıtmasına təmkinlə yanaşır.