Media-icmal 25.02.19

Ölkədə infrastrukturun inkişafı, mənzil tikintisi bazarındakı bahalığın səbəbləri, rəsmi statistik göstəricilərə baxış və s. məsələlər bugünki (25 fevral, 2019-cu il) medianın aprıcı mövzularındandır...

Dayanıqlı infrastruktur nümunəsi

"Azərbaycan" qəzeti "Dayanıqlı elektrik enerjisi, rahat yol və içməli su ilə təminat" sərlövhəli məqalədə ölkədə infrastruktur formalaşdırılmasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan nəinki regionda, hətta dünyada mükəmməl infrastruktura malik ölkə hesab olunur, ölkədaxili infrastruktur təkmilləşdirilərək yüksək səviyyəyə çatdırılıb və ölkədə bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirləri beynəxlaq təşkilatlar da öz hesabatlarında yüksək qiymətləndirirlər.

Müəllif bu sahədə ölkədə vəziyyətin yaxşı olmasını təsdiqləmək üçün Prezident İlham Əliyevdən sitat gətirir: "Müasir infrastrukturun yaradılması bizim hökumətin əsas məqsədlərindən biridir. Düşünürəm ki, biz coğrafi vəziyyətimizdən faydalanaraq əsas infrastruktura, yəni daxili infrastruktura və Azərbaycanın beynəlxalq hablardan birinə çevrilməsinə imkan verəcək infrastruktura sərmayə yatırmaqla doğru iş görmüşük. Biz yolların, magistralların, hava limanlarının tikintisi, qazlaşdırılmanın aparılması, elektrik enerjisinin generasiyası üçün ölkə daxilində infrastruktura sərmayə yatırırıq. Biz həmçinin nəqliyyat infrastrukturuna də sərmayə yatırmışıq. Bu da bizə yüklərin Şərqdən Qərbə, Şimaldan Cənuba və Cənubdan Şimala nəqlinə imkan verəcək".

Müəllifin sözlərinə görə, ölkədə dayanıqalı elektrik enerjisi infrastrukturu yaradılıb, odur ki, ölkə həm özünü elektrik enerjisi ilə tam təmin edir, həm də böyük həcmdə ixrac olunur və 2018-ci ildə enerji ixracından 10 milyon dollar vəsait əldə edilib.

Müəllif bu il "Şimal-2" elektrik stansiyasının istismara veriləcəyini, daha yeni elektrik stansiyaları tikintsinin davam etdirildiyini deyir.

Məqalədə ölkədə yol infrastrukturunun da inkişaf etdirildiyi, 2018-ci ildə 2 min kilometr, 2004-cü ildən bəri isə bütünlükdə 15 min kilometr avtomobil yolu çəkildiyi bildirilir.

Əhalinin su təminatına gəlincə, müəllif deyir ki, indiyədək 38 şəhərin su ilə təminatı tam həllini tapıb, 12 şəhərdə isə işlər davam edir, bölgələrdə artezian quyuları qazılaraq əhali həm içməli, həm də suvarma suyu ilə təmin olunub.

Müəllif vurğulayır ki, Davos Ümumdünya İqtisadi Forumunun hesablamalarına görə, Azərbaycan infrastruktur layihələrinin mükəmməlliyinə görə dünyada 34-cü yerdə qərarlaşıb və bu, ölkədə həyata keçirilən infrastruktur layihələrinə beynəlxalq təşkilat tərəfindən verilən yüksək qiymətdir.

Mənzil bazarının bahalılığına maraqlı olanlar

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Azərbaycanın mənzil bazarında bahalığın səbəbləri" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, ölkənin tikinti bazarındakı bahalıq uzun illərdir insanları narahat edir və Azərbaycanla eyni inkişaf səviyyəsində olan heç bir ölkədə daşınmaz əmlak Bakıdakı qədər baha deyil. Şəhərin mərkəzindən uzaqda belə bir kvadratmetri 1000 manatdan aşağı mənzil tapmaq olmur.

Bundan irəli gələrək, müəllif bahalığı şərtləndirən amillər və tikinti bazarındakı məmur-oliqarxlara bağlılğın rolu barədə ekspertlərlə söhbətləşir.

Ekspert Vüqar Bayramovun "Yeni Müsavat"a açıqlamasına görə, daşınmaz əmlak sahəsində bahalıq əsasən neft bumu dövründə formalaşıb: "Bum dövrünün spesifik cəhətlərindən biri budur ki, daşınmaz əmlak bazarında qiymət artımlarına gətirib çıxarır. Daşınmaz əmlak bazarı neft bumu dövründə cəlbedici idi, kommersiya baxımından daha çox gəlir əldə etməyə imkan verirdi. Buna görə də Rusiyada və digər ölkələrdə işləyib pul qazanan vətəndaşlarımız bu bazarda tələbi yüksəltdilər.

V.Bayramov deyir ki, manatın devalvasiyalarından sonra (2015-ci ildəki fevral və dekabr devalvasiyaları nəzərdə tutulur - red.) daşınmaz əmlakın qiyməti dollar ifadəsində azaldı, bununla belə, hazırda manat və dollar ifadəsində qiymətlər yüksəkdir".

Ekspertə görə, ölkənin daşınmaz əmlak bazarında qiymətlər gəlir səviyyəsi və alıcılıq qabiliyyətinə uyğun deyil: "Araşdırmalarımız göstərir ki, yeni binalarda mənzilləri bir çox hallarda saxlamaq üçün alırlar. Yəni, baxırsan ki, binanın yarıdan çoxu satılıb, amma mənzillərdə yaşayan yoxdur, bu da süni tələb formalaşdırır".

V.Bayramov deyir ki, 2015-2018-ci illərdə bazarda təklif də azalıb, amma kifayət qədər təsirli şirkətlər var ki, qiymətlərin enməsinə imkan verməməyə çalışırlar: "Çox fərqli mətbuat orqanlarına real əsası olmadan yaxın vaxtlarda mənzillərin bahalaşacağına dair məlumatlar sızdırılır. Bununla da süni tələb formalaşdırmağa çalışırlar. Yaxud satıcılar bir-biri ilə qiymətləri endirməməkdə razılaşırlar".

V.Bayramov hesab edir ki, qiymətlərin enməsi üçün bazarda təklif artmalı, mənzilin satış qiymətinə təsir edən xərclər azaldılmalı, mənzil bazarında ucuzluü olması üçün tikinti sektoru liberallaşdırılmalıdır.

Əmlak Ekspert Mərkəzinin direktoru Ramil Osmanlı isə hesab edir ki, əmlak bazarında qiymətlərin bahalığına qeyri-rəsmi xərclərin yüksək olması amili təsir göstərir: "Bu qeyri-rəsmi xərclər üzündən normalda bir kvadratmetrin maya dəyəri 500-600 manata başa gəlməli olan tikintinin qiyməti bəzi hallarda iki dəfəyə qədər artır. Buna korrupsiya halları, qeyri-rəsmi ödənişlər səbəb olur".

Adambaşına düşən gəlirlər azalıb?

"Azadlıq.info"da isə "Dövlət Statistika Komitəsi yenə saxtakarlıq edir" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt iqtisadçı-eskpert Nemət Əliyevin 2019-cu ilin yanvar ayında əhali gəlirlərinin adambaşına düşən həcminin azalması ilə bağlı düşüncələrinə yer verib.

Beləliklə, N.Əliyev iddia edir ki, bəhs edilən dövrdə əhali gəlirlərinin adambaşına düşən həcmi 11 manat 70 qəpik və ya 3% azalıb: "Lap "al gülüm, ver gülüm" məsələsinə döndü. Pensiyaların, təqaüdlərin artırılmasına dair imzalanan sərəncamların mürəkkəbi qurumayıb hələ. Belə çıxır ki, əvvəlcə alıb, sonra da qaytarırlar. Əsl sürprizdir! Amma bu sürpriz ölkədə həyat səviyyəsini artıq 4,6% pisləşdirib".

Müəllif açıqlanan rəsmi məlumatlara əsasən bildirir ki, adambaşına düşən gəlirlərin nominal həcmi 2018-ci ilin yanvarında 396,9 manat, 2019-cu ilin yanvarında isə 385,2 manat olub: "Bir aylıq gəlirlərin 11,7 manat və ya 3% azalması ortadadır [(385,2-396,9=-11,7); (-11,7:396,9∙100≈-3%)]. Amma DSK açıqladığı rəsmi məlumatda bu azalmanı ört-basdır etmək üçün onu "5,3% artım" şəklində ötürüb ictimaiyyətə", deyə müəllif əlavə edir.

İqtisadçının daha bir iddiasına görə, əhalinin ümumi gəlirlərinin nominal həcmi də azalıb, bu göstəricinin səviyyəsi 2019-cu ilin yanvarında 2,1 % və ya 82,3 milyon manat enərək 3882,3 milyon manatdan 3800 milyon manata düşüb (3800:3882,3∙100-100≈-2,1%): "Amma rəsmilər bu sadə hesablamanın nəticəsini də təhrif olunmuş şəkildə - "6,1% artım" kimi təqdim edib ictimaiyyətə", müəllif belə deyir.

N.Əliyevə görə, peşəkar mütəxəssislərin bu dərəcədə kobud "səhv" buraxması heç inandırıcı görünmür, amma ölkədə son zamanlar baş verənlərin fonunda mümkündür ki, bu "səhv" ictimaiyyətin çaşdırılması üçün məqsədli şəkildə həyata keçirilib.

Müəllif bu çaşqınlığın səbəbləri haqqında düşünüb-daşınmağı oxucuların öhdəsinə buraxdığını desə də, yanvarda əhalinin həyat səviyyəsinin pisləşməsinin nəzərə alınmasını xüsusi vurğulayır.

"Əgər istehlak qiymətlərinin yanvarda 1,7% artmasına dair açıqlanan rəsmi məlumatlara inansaq (gerçək bahalaşma yüksəkdir), ölkədə həyat səviyyəsinin artıq 4,7% (-3,0-1,7=-4,7%) pisləşməsi təsdiq olunur", deyə müəllif bildirir.

Müəllif bu nəticələri ortaya qoyması üçün əsaslandığı mənbələri

(https://www.stat.gov.az/news/macroeconomy.php?page=1,

https://www.stat.gov.az/news/macroeconomy.php?page=13&arxiv=1) diqqətə çatdırır.