Media-icmal 25.04.2017

Ölkədə sahibkarlara dövlət qayğısı, cərimələrin kəskin artırılması, manatın gələcək taleyi, ölkənin qazla təminatında problemlər bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Sahibkarlığın himayəçisi

“Azərbaycan” qəzeti  “Azərbaycanda sahibkarların ən böyük himayədarı Prezidentdir” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=120588) sərlövhəli məqalədə müəllif dövlət başçısının iş adamlarına qayğısını dəyərləndirir.

Müəllif dövlət müstəqilliyi qazanıldıqdan sonra Azərbaycanda yeni siyasi-iqtisadi vəziyyətin yarandığını, artıq ölkəni əvvəlki partiya-inzibati üsullarla idarə etməyin mümkün olmadığını, demokratik idarəetmə və bazar iqtisadiyyatı yolu seçilməsinin lazım gəldiyini deyir.

Müəllif vurğulayır ki, bazar iqtisadiyyatının bərqərar olması üçün isə mütləq sahibkarlıq sinfinin formalaşması vacib idi və bu yeni gerçəklik, öz növbəsində, mükəmməl qanunverici bazanın yaradılmasını tələb edirdi: “Bu səbəbdən siyasi hakimiyyətə qayıdan ulu öndər Heydər Əliyev bazar iqtisadiyyatına keçidlə bağlı radikal islahatların aparılmasına qərar verdi. Tezliklə bu istiqamətdə bir sıra yeni qanun və qərarlar qəbul edildi, ölkədə sahibkarlığın və özəl sektorun inkişafına geniş imkan yaradıldı”.

Amma müəllif bildirir ki, bir çox məmurlar hələ də yeni idarəetmə qaydalarına uyğunlaşa bilmir, sahibkarların işinə tez-tez müdaxilələr edirdilər və H.Əliyev bunun qarşısını almaq üçün 1996-cı ildə sənəd imzalayıb.

Müəllif deyir ki, H.Əliyevin tərəqqi strategiyasını davam etdirən dövlət başçısı İlham Əliyev də özəl sektorun inkişafına diqqət yetirir, sahibkarlığın indiki inkişafı onun qayğı və diqqətinin nəticəsidir.

Məqalədə deyilir ki, buna baxmayaraq, iş adamları yenə problemlərlə üzləşirdilər və 2015-ci ildə dövlət başçısı buna münasibət bildirib: “...sahibkarların qarşısında əsassız tələblər qoyulmamalıdır. Yəni, başqa sözlə, onlardan rüşvət, heç bir haqq tələb edilməməlidir. Belə olan halda bizim büdcəmiz daha da böyüyəcək, qeyri-neft sektorunun hesabına təmin ediləcək və bizim məqsədimiz bundan ibarətdir. Mən artıq müvafiq qurumlar qarşısında vəzifə qoymuşam. Bizim bütün cari xərclərimiz qeyri-neft sektorunun, vergi və gömrüyün hesabına formalaşdırılmalıdır”.

Müəllif xatırladır ki, 2016-cı ildə dövlət başçısının 25 aprel gününün ölkədə “Sahibkarlar günü” elan olunması haqda fərmanı da bu qayğı və diqqət sırasındadır.

Müəllif son illər qeyri-neft sektorunun inkişaf etdiyini, ixrac məhsullarının xaricə daha çox satıldığını bildirərək, indi sahibkarlardan daha çox gözləntilər olduğunu qeyd edir: “İndi dövlətin onlardan gözləntisi daha çoxdur və buna haqqı da var. Çünki Azərbaycan dünyada iş adamlarına saysız güzəştlər olunan, özəl sektorun inkişafı üçün əlverişli şərait yaradan azsaylı ölkələrdəndir”.  

Cərimələrin artırılmasının iki səbəbi

“Exo” qəzetində “Azərbaycanda cərimələri kəskin artırmaq qərarı niyə verilib?” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=58871) müəllif bu suala cavabı ekspertlərlə axtarır. 

Müəllif xatırladır ki, Azərbaycanda Cinayət Məcəlləsinin bəzi maddələri üzrə cərimələrin artırılması məsələsi yenidən qaldırılıb və bütün layihələr Milli Məclisin plenar iclasının müzakirəsinə tövsiyə edilib.

“Hesab edirəm ki, bizim qanunvericilər bəzi maddələr üzrə cərimələrin artırılmasına iki səbəbə görə tərəfdardırlar. Birincisi, məmurlar dövlət büdcəsini tamamlamaq üçün mənbələr axtarırlar, iqtisadi böhran və qeyri-sabitlik bu addımı atmağa vadar edir.

İkincisi, bu, müəyyən qanun pozuntularına görə sanksiyaları gücləndirmək istəyidir. Əgər indiki sanksiyalar zəif olsaydı, pozucuların qarşısnı ala bilməsəydi və bu pozuntuların sayı artsaydı, buna yaxşı demək olardı”. Bu şərhi isə qəzetə ekspert Əkrəm Həsənov verib. 

Ekspert hesab edir ki, bununla bağlı hüquq pozuntlarının statistikası cəmiyyətə təqdim olunmalı və bu maddələr üzrə cərimələrin qaldırılmasının səbəbləri izah edilməlidir.

Müəllifin fikrincə, əgər qanun pozuntuları tez-tez baş verirsə, o zaman bütün bu suallara ehtiyac qalmayacaq və cərimələrin belə artırılması məhz yuxarıda izah etdiyi birinci səbəbdən yaranıb.

Ə.Həsənov deyir ki, bir çox hüquq pozuntuları var ki, tez-tez baş verir, amma buna görə heç kəs cəzalandırılmır və ekspert buna nümunə kimi ticarətdə xarici valyutadan istifadə olunmasını, bank sirlərinin açılmasını və s. göstərir.

“Konstitusiya qanunu var ki, bu qanuna görə, istənilən qanun layihəsi onun məhz niyə indi qəbul edilməsini dəqiq əsaslandıran informativ arayışla təmin olunmalıdır, amma Azərbaycanda bu qanun faktiki işləmir. Bəzən isə maliyyə sanksiyalarının gücləndirilməsi korrupsiyaya səbəb olur”.

Müəllif xatırladır ki, seçki prosesinə qanunsuz müdaxilə ilə bağlı cərimələr 7-20 dəfə, təhqir və böhtana görə 3 dəfə, cinayətə görə tətbiq edilən cərimələr 2 dəfə artırılır və bununla bağlı Cinayət Məcəlləsinə dəyişikliklər edilməsi nəzərdə tutulur.  Nəqliyyat və dəmiryolu vasitələrini yararsız hala salmağa görə cərimələr isə 6 dəfə artırılır.

Nəqliyyat vasitəsində təhlükəsizlik tədbirini təmin edən qaydaları pozmağa görə də cərimələrin həcminin artırılması nəzərdə tutulur.

Dolların payız yüksəlişi gözləntisi 

“Yeni Müsavat” qəzeti “2017-ci ildə manata kəskin devalvasiya təhlükəsi varmı? - mütəxəssis proqnozları” sərlövhəli məqalədə manatın perspektiv məzənnəsini ekspertlərlə araşdırır.  (http://musavat.com/news/2017-ci-ilde-manata-keskin-devalvasiya-tehlukesi-varmi-mutexessis-proqnozlari_432788.html)

Müəllif manatın bir neçə aydır ki, sabitliyini qorumaqda davam etdiyini desə də, əhali və xüsusən də iş adamları dairəsində ən maraqlı və bu sahə adamlarını ən çox düşündürən əsas məsələnin manatın mövcud  sabitliyini hansı müddətə qədər davam etdirə bilməsidir.

Müəllif əlavə edir ki, biznes dairələrində təqribən belə bir rəy yaranır ki,  ölkədə beynəlxalq miqyaslı İslam Həmrəyliyi Oyunları və “Formula-1“ yarışları bitəndən sonra dolların 2 manatadək bahalaşa biləcəyi mümkündür.

Deputat Vahid Əhmədov hesab edir ki, bu ilin sentybarından manat kəskin dəyər itirə bilər. O, fikrini belə əsaslandırır: “Pul siyasətini Mərkəzi Bank, Maliyyə Nazirliyi, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası həyata keçirir. Onlar belə qərara gəliblər ki, manatı müəyyən qədər qoruyub saxlasınlar. Əlbəttə, indiki zaman üçün bu, vacibdir, Azərbaycanda İslam Həmrəyliyi Oyunları, “Formula-1” kimi beynəlxalq yarışlar var, bu yarışlarla bağlı ölkəyə turist axını gözlənilir. Odur ki, dolların məzənnəsinin ucuz olması sərf edir ki, turistlərdən ucuz qiymətə dollar alınsın. Amma real sektorun, iqtisadiyyatın inkişafı üçün manat gec-tez öz bazar qiymətini almalıdır və hesab edirəm ki, bu proses haradasa avqust-sentyabr aylarına qədər davam edəcək, ancaq sonra bu prosesi saxlamaq çox çətin olacaq.

Sonra qərar veriləcək ki, manat yenidən ucuzlaşmağa başlasın və dollar bahalaşsın”.

V.Əhmədov hazırda ölkədə manat qıtlığı yaşandığını, investisiya layihələrinə vəsait ayrılmadığını, nağd pul çıxarmaqda problem olduğunu nəzərə çatdırır.

Bununla bağlı deputat deyir ki, hökumət iqtisadiyyatın inkişafını istəyirsə, sentyabrdan etibarən manat öz dəyərini almalıdır və necə ki, bu ilin yanvar ayında dollar 1.9 manata qalxmışdısa, bu, təkrarlana bilər.

Qaz istehsalçısı, amma qaz alan ölkə

“Novoe Vremya” qəzetində isə “Yenə bizim enerji təhlükəsizliyimiz barədə” (http://www.novoye-vremya.com/w89270/.../#.WP5EqYiLTIU) sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif Azərbaycanın Gürcüstanı qazla təmin etdiyini bildirir və dərhal da mövzunu Azərbaycanda əhalinin qazla təminat səviyyəsi müstəvisinə gətirir: “Bizi daha çox öz enerji təhlükəsizliyimiz, yəni əhalinin və ölkə iqtisadiyyatının qazla təminatı narahat edir. Biz qaz istehsal edən ölkə kimi fasiləsiz qaz almalıyıq və bu “mavi yanacaq” yüksək keyfiyyətli, qaz tarifləri isə aşağı və sabit olmalıdır”.

Amma müəllif deyir ki, gerçəklikdə bu, belə deyil, ölkə əhalisi qaz problemi yaşayır: “Qış mövsümündə, hərarət sıfırdan aşağı enəndə ölkədə qazla bağlı problemlər yaranır. Bu qışda isə bizi il ərazində verilən qaz limitini keçdikdə tariflərin bahalanması ilə “sevindirdilər”. Qeyri-əhali kateqoriyasına qaz verilməsi 50-100% bahalaşdı”.

Müəllif deyir ki, rəsmi dairələr bu bahalaşmanı ölkədə qaz çatışmazlığı ilə izah etdilər və məlum oldu ki, Dövlət Neft Şirkətinin əhali üçün çıxardığı qaz daxili tələbatın ödənişi üçün yetərli deyil: “Bu nöqtədə belə paradoksal durum yaranır ki, bir tərəfdən şirkət çıxardığı qaz bütün ölkə əhalisinin təminatını ödəmədiyi üçün Azərbaycan qazını konsorsiumdan dollarla almalı olur, digər tərəfdən qonşu ölkəyə qaz sataraq Gürcüstan bazarını əlində saxlamaq istəyir”.

Bu vəziyyətdən irəli gələrək, müəllif ölkə iqtisadiyyatının inkişaf etdiyini, əhalinin artdığını, bunun həm də qaza tələbatının artması demək olduğunu bildirərək, bu tələbatın necə ödəniləcəyi kimi düşündürücü sualı gündəmə daşıyır. 

Azərbaycanda neft-qaz hasilatı ilə məşğul olan xarici ölkələrin şirkətləri ilə bağlanılan müqavilələrə əsasən, müəllif Azərbaycanın bu qazı bu şirkətlərdən dollarla alacağını bildirir.

Müəllif Azərbaycanın neft-qaz hasil edən ölkə olduğunu vurğulayaraq, bu enerji daşıyıcılarının həm də əsas ixrac əmtəəsi və ölkənin valyuta ehtiyatının yaranması mənbəyi olduğunu bildirir.

Müəllif hesab edir ki, ölkə gələcəkdə də bu məhsulların ixracını artıracaq, amma bu, ölkənin enerji təhlükəsizliyinin və Azərbaycan istehlakçılarının maraqları ziyanına olmamalıdır.