Media-icmal 25.12.19

Tibbi xidmətin səviyyəsi, təhsilin əmək bazarının tələblərinə cavab verməsi ətrafında müzakirələr, ölkənin DTT-yə daxil olmamasına ekspert baxışı və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Əhalinin sağlamlığı-prioritet

“Azərbaycan” qəzeti “Prezidentin siyasətində əhalinin sağlamlığı əsas prioritetlərdəndir” sərlövhəli məqalədə əhaliyə tibbi xidmətin səviyyəsini dəyərləndirir.

Müəllif səhiyyəni ölkə üçün ən vacib sahələrdən biri adlandırır və səbəbini belə izah edir ki, insanların sağlamlığı etibarlı qorunursa, o zaman ölkənin də hərtərəfli inkişafına zəmin yaradılır.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, prezident İlham Əliyev səhiyyənin inkişafını diqqətdə saxlayır, səhiyyə islahatlarının da həyata keçirilməsi insanların layiq olduğu səviyyədə yaşamasının təmin edilməsində mühüm rol oynayır.

Müəllif əlavə edir ki, ölkə vətəndaşlarının kütləvi tibbi müayinədən keçirilməsi barədə səhiyyə sistemində qəbul edilmiş dövlət proqramları son illər respublikada uğurla icra olunur: “Tibbi müayinə zamanı aşkar olunan xəstələr qeydiyyata alınır və müalicəsini davam etdirir. Ümumiyyətlə isə, ahıl, qoca, kimsəsiz, sosial qayğıya ehtiyacı olan, eləcə də torpaqlarımızın və dövlətçiliyimizin qorunması zamanı əlil və şikəstə çevrilən vətəndaşların, müxtəlif yaş qrupuna daxil olan əhalinin kütləvi müayinələri diqqət mərkəzində saxlanılır”.

Müəllif deyir ki, səhiyyə xidmətləri təkcə paytaxtda deyil, ölkənin bölgələrində də inkişaf edir, tibb müəssisələri müasir mayinələri aparmağa imkan verən tibbi cihazlarla təmin olunurlar.  

Müəllifə görə, bu sahədə icbari tibbi sığortanın tətbiqi uğurlu siyasətin davamıdır və bu tibbi-sosial siyasət səhiyyə sisteminin daha da sürətlə inkişaf etməsinə öz töhfəsini verəcək.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, “Tibbi sığorta haqqında” qanuna edilmiş dəyişikliklərlə  2020-ci ildən ölkənin səhiyyə sistemi icbari tibbi sığortanın tətbiqinə  başlayır.  

Müəllifin deməsinə görə, 2017-ci ilin yanvarından etibarən ölkədə icbari tibbi sığortanın pilot layihə şəklində həyata keçirilməsinə başlanılmışdır.

Yazıda deyilir ki, əhalisi 340 min nəfər olan pilot ərazilərdə sığorta olunanlar və 30 minə yaxın məcburi köçkün baza zərfi çərçivəsində ödənişsiz tibbi xidmətlərlə təmin edilib və əhalinin səhiyyə xərcləri ilə bağlı maliyyə yükü əhəmiyyətli dərəcədə azaldılıb.

Müəllif bildirir ki, son 15 ildə ölkədə 640 xəstəxana, tibb müəssisəsi ya yenidən tikilib, ya da əsaslı şəkildə təmir edilib, ölkənin hər bir şəhərində və ya onların mütləq əksəriyyətində müasir xəstəxanalar artıq inşa olunub və bu işlər davam etdirilir, 5 milyondan çox insan hər il dövlət xətti ilə tibbi müayinədən keçir.

Keçmişə məzun hazırlayanlar

“Yeni Sabah.az”da isə “Bizim universitetlər 1950-ci il üçün məzun hazırlayırlar” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycanda təhsilin vəziyyəti barədə təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran Əsədovla söhbətləşir. 

K.Əsədov deyir ki, ali məktəblərin əmək bazarı üçün hazırladığı kadrlar üzrə ixtisasları uzun müddətdir ki, təhlil edilir, amma demək olar ki, bütün ixtisaslar, bu ixtisasların tədris proqramı dövrün tələblərinə cavab vermir: “Artıq dünya 4-cü sənaye inqilabına keçid edib, biz isə hələ bu inqilabın 2-ci mərhələsində qalmışıq.

Birinci sənaye inqilabı suyu və buxarı istifadə edərək istehsalı müəyyən qədər mexanikiləşdirdi. İkinci sənaye inqilabı elektrikləşmə ilə başladı. XX əsrin ortalarında 3-cü sənaye inqilabı (rəqəmsal inqilab) baş verdi, elektronika və texnologiya sayəsində insanlar istehsalı avtomatlaşdırdı. 4-cü sənaye inqilabı isə iş yerlərində ağıllı texnologiyaları tətbiq etməklə 3-cü inqilabın avtomatlaşdıra bilmədiyi bütün sahələri avtomatlaşdıra bilər: Bu sənaye inqilabını fərqləndirən əsas cəhət onun sürəti, əhatə dairəsi və sistematik effektidir. 4-cü sənaye inqilabının ən yaxşı nümunəsi yeni nəsil “İphone”da olan səslə hərəkətə keçən Siri əlavəsidir”.

K.Əsədov deyir ki, bu gün ali məktəblər 5 il sonra üçün kadr hazırlığı həyata keçirə bilmirsə, o sadəcə olaraq, resurs sərfiyatından, əlavə xərcdən başqa bir şey deyil.

Ekspert hesab edir ki, indiki mərhələdə xüsusi ilə texnologiya, mühəndislik ixtisasları üzrə kadr hazırlayan universitetlərə diqqəti artırmaq lazımdır: “Qısası, bizim universitetlər azı 2020-ci il üçün yox, 1950-ci il üçün məzun hazırlayırlar.

K.Əsədova görə, ali təhsil haqqında qanunun qəbul olunmaması da bu işə müəyyən qədər maneə törədir: “4-cü inqilabın əsas ümidverici potensialı bəşəriyyət üçün həyatı daha da asanlaşdırmaq və yaşayış şəraiti keyfiyyətini yüksəltməkdir. Yeni ağıllı cihazların tətbiqi ilə insanlar təbiət hadisələri haqda daha öncədən xəbər tutmaqla itkilərin qarşısını müəyyən qədər ala bilər. Ən ümidverici potensial isə yeni kvant kompüterlərin tətbiqi ilə kompüter sistemlərini sürətləndirmək və daha əvvəl mümkün olmayan qədər informasiyanı bir yerdə toplamaqdır”.

Ekspertə görə, yeni texnologiyaların tətbiqi ilə bütün istiqamətlərdə görünməmiş rəqəmsal inkişaf olacaq ki, bu da istehsal və iqtisadiyyatda insan faktorunun rolunu azaldacaq, Azərbaycanın heç bir universitetində bu istiqamətdə işlər görülmür,  hələ də qayıb- qayıb oyunu, bal toplama mərasimi keçirilir.

Səbəb: korrupsiya...  

“Bizimyol.info”da isə “Azərbaycanın beynəlxalq təşkilata qoşulmasını əngəlləyən səbəblər: Korrupsiya...” sərlövəhli məqalə diqqəti cəlb edir.

Sayt Azərbaycanın Dünya Ticarət Təşkilatına (DTT) daxil olub- olmaması barədə  tanınımış iqtisadçı Qubad İbadoğlunun düşüncələrinə yer verib.

Müəllifin deməsinə görə, hətta bu məsələyə münasibət iqtisadçıları iki cəbhəyə bölüb.

Hakim partiyanı təmsil edənlər bu təşkilata daxil olmaq üçün hələ vaxtın çatmadığını deyirlər, daha real düşüncələri ilə fərqlənən iqtisadçılar bu üzvlüyün faydalı olacağını deyirlər.

İqtisadçı alim Q.İbadoğlu isə ölkənin DTT-yə üzvlüyünün gecikdirilməsini “bizimyol.info-ya belə şərh edib: “Əvvəla, DTT qaydalara əsaslanan bir sistemdir, Onun ticarət qaydaları üzv dövlətlərin danışıqlar apardığı sazişlərdən ibarətdir.

İkincisi, DTT sazişləri yalnız ticarəti və tarifləri deyil, həm də xidmət sahələrinin xarici rəqabətə açılmasını, əqli mülkiyyətin yüksək səviyyədə qorunmasını, dövlət satınalmalarının şəffaflığını, informasiya texnologiyaları, eləcə də mülki aviasiya bazarının liberallaşdırılmasını, ticarətlə əlaqəli investisiya tədbirlərini tənzimləyir.

Nəhayət, bu sazişlər ticarət mübahisələrinin həll edilməsi üçün prosedurlar təyin edir, az inkişaf etmiş ölkələr üçün xüsusi rejimlər müəyyən edir və üzv ölkələrdən onların üzərinə dərc etmə və bildiriş öhdəlikləri qoymaqla şəffaflığı təmin edir. “Göründüyü kimi, bütün bu qaydalar Azərbaycan iqtisadiyyatında mövcud olan inhisarlaşma, biznesdə hökmran mövqeyi ilə seçilən paşalaşma, dövlət satınalmalarında müşahidə edilən korrupsiyalaşmaya ziddir. Hesab edirəm ki,164 üzvü olan DTT-dən kənarda qalan Azərbaycanın bu təşkilata qoşulmamasının əsil səbəbi budur”.

2018-ci il iyul ayına DTT-nin 164 üzvü var. Ən son təşkilata qoşulan dövlət Əfqanıstandır (iyul 2016-cı il). Beynəlxalq ticarətin 97%-i DTT üzvlərinin payına düşür. Hazırda 22 dövlət üzvlük prosesindədir, onların adları aşağıdakı xəritədə sarı rənglə qeyd olunub.

Dölətlər DTT-yə üzv olmaq istəyirlər, lakin hələ ki heç bir dövlət DTT-ni tərk etmək üçün ciddi bir addım atmayıb.

Q.İbadoğluna görə, DTT-yə üzvlük dövlətlərə iqtisadi göstəricilərin yaxşılaşdırılması və ticarətdə artım, iqtisadiyyatın struktur dəyişikliyi, iqtisadiyyatın diversifikasiyası, artan rəqabət, işgüzar mühitin gücləndirilməsini vəd edir.

Amma bu heç də bütün üzv ölkələr tərəfindən üzv olan ölkəni mütləq qaydada və avtomatik olaraq bazar iqtisadiyyatı kimi qəbul edəcəkləri anlamını daşımır,  “qeyri-bazar iqtisadiyyatı” kimi qəbul oluna da bilərlər.