Media-icmal 26.05.20

Çirkli pullarla xaricdə əldə edilən mülklərin müsadirə oluna bilməsinin mümkünlüyü, turizm sahəsində gözlənilən bahalıq qayğıları, ölkədə gizli iqtisadiyyatın həcmi və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

“Oxu.az” saytı  “Çirkli pullarla xaricdə əmlaka yiyələnənlərin mülkləri əllərindən alınacaq – şərh” şərlövhəli məqalədə müəllif qanunsuz yollarla yollarla əldə edilmiş pul vəsaitləri hesabına xarici ölkələrdə əmlaka yiyələnənlərin mülklərinin əllərindən alına biləcəyi barədə deputat Fəzail Ağamalı ilə söhbətləşir.

Deputatın deməsinə görə, bu hallara qarşı Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 521.1-ci bəndinə əlavə olunması təklif  edilib və 521-ci maddə “Xarici dövlətlərin məhkəmələrinin hökmlərinin və ya digər yekun  qərarlarının icrası qaydası” adlanır.

Qanun layihəsində isə maddənin adı dəyişdirilib və “Əmlakın müsadirəsi barədə Azərbaycan Respublikasında çıxarılmış hökm və ya digər yekun qərarların xarici ölkədə icrası” adlandırılıb.

F.Ağamalı əlavə edir ki, təklif olunan 521.1-ci maddə xarici ölkədə yerləşən əmlakın müsadirə olunması prosedurunu müəyyən edir.

“Layihədə yazılır ki, xarici ölkədə yerləşən əmlakın müsadirə olunması barədə Azərbaycanda çıxarılmış hökm və ya digər yekun qərar qanuni qüvvəyə mindiyi tarixdən beş gün müddətində icra olunmalıdır: “Azərbaycanda müxtəlif şəkildə pul vəsaitləri əldə edənlər var. Bu pulları halal yolla, zəhmətlə qazanılmayan vəsait kimi nəzərə almaq lazımdır”, - F.Ağamalı əlavə edib.

O hesab edir ki, bəzi azərbaycanlıların xaricdəki mülkləri araşdırılmalı və təsnifatı aparılmalıdır. Əgər o mülklər cinayət xarakterli əməllərlə əldə olunubsa, bunun barəsində hüquqi baxımdan addım atmaq mümkün olacaq”,- bildirir.

Deputatın deməsinə görə, qanun layihəsi qəbul olunacağı halda 2020-ci il iyulun 1-dən qüvvəyə minəcək.

“Yenisabah.az”da  dərc edilən “Azərbaycanda bu sahədə böhran olacaq? – Qiymətləri qaldırırlar” sərlövhəli məqalədə postpandemiya dövrndə turizmin perspektivi müzakirə olunur.

Müəllifə görə, iyunun 1-dən Azərbaycanda karantin rejiminin ləğvi gözlənilir, amma sərhədlərin açılması hələlik gündəmdə deyil, sərhədlər açılsa belə insanlarda yaranan xofa görə bu il xaricə çox üz tutulacağı gözlənilmir. 

Müəllif  əlavə edir ki, buna səbəb başqa ölkəyə səfər edənlər  getdikləri ölkədə, Azərbaycana gələnlər isə burada karantinə alınmasıdır və bundan irəli gələrək  insanların daha çox daxili turizmə meyl edəcəkləri gözlənilir.

Müəllif təxmin edir ki, daxili turizmə tələbatın artması istirahət məkanlarında qiymət artımı və yer qıtlığına səbəb ola bilər.

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli də hesab edir ki, sərhədlərin açılmasından sonra belə ölkələrarası gediş-gəliş az olacaq, buna görə daxili  turizmdə nəzərəçarpacaq artımın olması mümkündür.

Ekspert ölkələrarası gediş-gəlişin az olacağını koronavirus epidemiyasının təkrar yayıla bilməsilə əlaqələndirir: “Bu da ciddi problemlər yaradar. Ona görə də ola bilər ki, daxili turizmə daha çox üstünlük verilsin”. 

N.Cəfərli bu səbəbdən böyük hotellərə də marağın çox olacağını düşünmür, rayonlarda xüsusi evlərə tələbatın daha çox artacağını, Bakıətrafı bağlarda bunun artıq müşahidə olunduğunu bildirir.

Ekspertə görə, son iki ildə regionlarda insanların öz evlərini icarəyə verməsi artıb, hazırlıqlar bu il də davam etsə yer qıtlığı olmaz.

N.Cəfərli hesab edir ki, hotellərdə böyük həcmdə qiymət artımı olmayacaq, çünki alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır, səhv yoldur, yenə gəlirsiz və dövriyyəsiz qala bilərlər.

“Sfera.az”da yer alan “Pandemiya nələri aşkarladı?- Gizli iqtisadiyyatın miqyası hələ də çox böyükdür” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda gizli iqtisadiyyatın miqyası və səbəbləri araşdırılır.

Müəllifə görə, Azərbaycanda gizli iqtisadiyyatın böyüklüyünü karantin rejiminin tətbiq edilməsindən sonra yaranan vəziyyət də təsdiqləmiş oldu.

Məqalədə deyilir ki, 2018 -2019-cu illərdə gizli iqtisadiyyatın şəffaflaşdırılması ilə bağlı işlərin görüldüyü bildirilsə də bir çox sahələrdə qeyri-leqal fəaliyyət var, çoxlu sayda işçinin rəsmi maaşı yoxdur: “Buna görə də dövlət həmin sahələrdə fəaliyyət göstərən müəssisələrə, fərdi sahibkarlara və işçilərə maddi dəstək göstərə bilmədi”.

Müəllifin deməsinə görə, ölkədə ümumi daxili məhsul istehsalının (ÜDM) 60%-dən çoxu qeyri-neft sektorunda formalaşır, dövlət büdcəsinin gəlirlərində qeyri-neft sektorunun payı 45% səviyyəsindədir: “Bunun başlıca səbəbi qeyri-neft sektoru üzrə yaradılan dəyərin önəmli hissəsinin leqallaşdırılmamasıdır”.

Müəllifə görə, bütün tədbirlərə baxmayaraq, Azərbaycan iqtisadiyyatında kölgə iqtisadiyyatının payı hələ də böyükdür, kölgə iqtisadiyyatının ÜDM-ə nisbəti 30-40 faiz səviyyəsindədir. Bu, kiçik məbləğ deyil. Azərbaycanda ÜDM istehsalı təxminən 80 milyard manat səviyyəsindədir. Onun 30-40 faizi 24-32 milyard manat deməkdir”.

Yazı müəllifinə görə, korrupsiyaya qarşı mübarizə də güclü olmalıdır, çünki kölgə iqtisadiyyatı yalnız sahibkarların səyi ilə formalaşmır, ona dövlət orqanlarının əməkdaşları da şərait yaradırlar.

Ekspert deyir ki, 2018 və 2019-ci illərdə vergilə bağlı tədbirlərin davamlı olması sahibkarlarda əminlik yaratdı ki, islahatlar kampaniya xarakterli deyil, dayanıqlıdır, davamlıdır: “Sahibkar anladı ki, ya qanunlara əməl edib, şəffaf işləyib, bazarda qalmaq lazımdır, ya da qeyri-şəffaf fəaliyyət göstərib dövlətin qınağına tuş gəlməlisən”.