Media-icmal 26.09.19

İslahatların ümumi daxili məhsulun artımına təsiri, azərbaycanlılarıan qida rasionu, ölkənin su ehtiyatları və s. məsələlər bugünkü medianın (26 sentyabr, 2019-cu il) aparıcı mövzularındandır.

İslahatlar ÜDM-i də artırır

"Azərbaycan" qəzeti "İslahatlar ümumi daxili məhsulun artımında da özünü göstərir" sərlövhəli məqalədə ölkə iqtisadiyyatının 2019-cu ilin ötən dövrü üçün göstəricilərini dəyərləndirir.

Müəllif öncə vurğulayır ki, dövlət müstəqilliyi əldə edildikdən sonra 1994-cü ilin sentyabrında "əsrin müqaviləsi" adlandırılan neft kontraktları imzalandı, 1997-ci ildə ilk neft hasil olundu və əldə edilən vəsait müxtəlif sahələrin inkişafına sərf edildi.

Müəllif qeyir ki, son 16 ildə ümumi inkişafın təmin edilməsi üçün neftdən əldə edilən gəlirlərin digər sahələrin inkişafı üçün sərf olunması və islahatların aparılması kimi iqtisadi siyasət nəticəsini verib.

Yazı müəllifinə görə, bu fonda 2018-ci ildə ümumi daxili məhsul 1,4 faiz, qeyri-neft sektoru 1,8 faiz, qeyri-neft sektorunda sənaye istehsalı 9,1 faiz artıb, inflyasiya səviyyəsi 2,3 faiz təkil edib, əhalinin gəlirləri 9,2 faiz çoxalıb, kənd təsərrüfatında isə 4,6 faiz artım olub.

Müəllif deyir ki, bu ilin 6 ayında da qeyri-neft sektorunda daha yüksək artım qeydə alınıb və bu barədə prezident İlham Əliyevdən sitat gətirir: "İqtisadiyyatımız bu ilin altı ayında 2,4 faiz, qeyri-neft sektorumuz 3,2 faiz artmışdır. Ən sevindirici göstərici qeyri-neft sənayesindədir. Burada artım 15,7 faizdir. Bu, onu göstərir ki, son illərdə sənayeləşmə siyasətimiz gözəl nəticələr verir. Sənayemizin qeyri-neft sektoru rekord addımlarla irəliləyir... Kənd təsərrüfatında da rekord göstəricilər əldə edilib. Kənd təsərrüfatı bu ilin altı ayında 13 faiz artmışdır, xüsusilə bitkiçilik hesabına. Bitkiçilik 25 faiz artmışdır".

Müəllif deyir ki, hesabat dövründə ticarət dövriyyəsi 20 faizdən çox artıb, qeyri-neft sektorunun inkişafı xarici ticarətdə qeyri-neft məhsullarının ixracının 15 faiz artmasına imkan yaradıb.

Müəllifə görə, qeyri-neft sənayesinin inkişafına xüsusi önəm verilir, Bu məqsədlə 9 sənaye parkı və məhəllələrinin fəaliyyətə başlaması planlaşdırılıb. İndi onların bir çoxunda yüksək keyfiyyətli məhsul istehsal olunur, daxili bazarın tələbatı ödənilməklə bərabər, xarici bazara da ixrac edilir.

Müəllif əlavə edir ki, bu sənaye parkları və məhəllələrində 78 rezident qeydiyyatdan keçib, 45 rezident fəaliyyətə başlayıb, nəzərdə tutulan 6,4 milyard manat sərmayədən 5,7 milyard manatı faktiki olaraq qoyulub, nəticədə 11 mindən çox yeni iş yeri açılıb, həmin layihələrin icrası sayəsində 1,5 milyard manatlıq məhsul istehsal olunaraq 300 milyon manatlığı ixrac edilib.

Müəllif vurğulayır ki, qeyri-neft sektorunda xüsusi çəkisi olan kənd təsərrüfatında da iri layihələr icra olunur, bu məqsədlə ölkə üzrə 23 iri kənd təsərrüfatı müəssisəsi və 51 aqroparkın yaradılması nəzərdə tutulub, hazırda 22 aqropark fəaliyyət göstərir, ilin sonunadək daha 11 aqroparkın fəaliyyətə başlaması nəzərdə tutulub, bir sıra beynəlxalq iqtisadi qurumların hesabatlarına görə, Azərbaycan ayrı-ayrı iqtisadi istiqamətlər üzrə göstəricilərini yaxşılaşdırıb.

Müəllif deyir ki, bu ilin ötən 8 ayı rəzində ümumi daxili məhsul 2,4 faiz artıb, ÜDM-in 43,6 faizi sənaye sahəsində formalaşıb, əhalinin hər nəfərinə düşən ÜDM 5145,1 manata bərabər olub.

Avropanı qabaqlayırıq- çörək istehlakında

"Modern.az"da isə "Bu məhsulu ən çox azərbaycanlılar yeyir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkə üzrə ən çox istifadə edilən qida məhsullarını diqqətə çatdırır və bunun səbəbləri barədə Azad İstehlakçılar Birliyinin rəhbəri (AİB) Eyyub Hüseynovla söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə təsdiq edilmiş minimum istehlak səbəti üzrə əsas növ ərzaq məhsullarının illik istehlak normalarına əsasən, orta hesabla əmək qabiliyyətli əhali 150 kiloqram, pensiyaçılar 109 kiloqram, 0-14 yaşlı uşaqlar 98 kiloqram çörək və çörək məhsulları istehlak edirlər.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, bütün əhalinin hər nəfəri üçün çörək və çörək məhsulları istehlakının illik norması 119 kiloqramdır və bu statistikaya əsasən, bir azərbaycanlı gün ərzində təxminən 330 qram çörək yeyir.

Müəllif tədqiqatçılara itinadən deyir ki, insan həyatı boyu digər qida məhsulları ilə birlikdə təqribən 15 ton çörək istehlak edir.

Məqalədə vurğulanır ki, Avropa ölkələrində çörək istehlakı Azərbaycanla müqayisədə 20%-dən 2-3 dəfəyədək az olmaqla fərq edir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda tərkibində insan orqanizmi üçün vacib element-zülal olan ət və ət məhsulları istehlakı olduqca aşağıdır: "Belə ki, orta hesabla il ərzində əmək qabiliyyətli əhali 30 kiloqram, pensiyaçılar 19,2 kiloqram, 0-14 yaşlı uşaqlar 25 kiloqram ət istehlak edirlər. Orta hesabla il ərzində bir azərbaycanlı 25 kiloqrama yaxın ət və ət məhsulları ilə qidalanır", müəllif bildirir.

AİB sədri E.Hüseynov da "modern.az"a açıqlamasında azərbaycanlıların çörək yeməkdə dünyada birinci yeri tutduğunu hətta dünya ölkələrini 2-3 dəfə qabaqladığını bildirir.

E.Hüseynovun deməsinə görə, buna görə də beynəlxalq təşkilatlar bu yaxınlarda Azərbaycanda unun tərkibinin zənginləşdirilməsi layihəsinə start verəcək və bu, təsadüf sayılmaz: "Unun tərkibinə müxtəlif vitaminlər, dəmir elementləri, sink qarışdırılacaq ki, insanların sağlamlığı yüksəlsin. Çünki çörək azərbaycanlıların qida rasionunda birinci yerdə dayanır. Maraqlıdır ki, Azərbaycan aclıq, qıtlıq içərisində yaşayan ölkə olmasa da, bu qidaya tələbat həddindən artıqdır. Əhali bilməlidir ki, böyük iştahla yediyimiz isti təndir çörəyi orqanizm üçün həddindən çox zərərlidir".

AİB sədri bunu da diqqətə çatdırır ki, Azərbaycan qida rasionuna daxil edilən digər qidaların istehlakında geri qalır: "Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının bütün normativlərindəki göstəricilərdən geri qalırıq. Xüsusilə ət və ət məhsulları, balıq, süd və süd məhsulları, kərə yağı istehlakında çox geridəyik. Yeganə qida çörəkdir ki, onun istehlakına görə dünya ölkələrini dəfələrlə qabaqlayırıq. Eyni zamanda, bizimkilər çox israfçıdırlar. Bəzi vətəndaşlar çörəyə and içir, "Qurani-Kərim"ə bərabər tutulduğunu deyir, amma çörəyi zibilə atır".

Su ehtiyatları azalır- çıxış yolu

"Oxu.az"da isə "Azərbaycanın su ehtiyatları azalır - həyəcan təbili" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif ölkənin su ehtiyatları və bunun əhali üçün yetərlilik səviyyəsi barədə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin ekoloji siyasət şöbəsinin müdiri Rasim Səttarzadənin düşüncələrini təqdim edir.

Müəllifin deməsinə görə, Azərbaycan su ilə nisbətən az təchiz olunmuş ölkələrdəndir və belə ki, ölkənin su ehtiyatları bütün regionun su ehtiyatının 15 faizini təşkil edir.

Şöbə müdiri R.Səttarzadə isə deyir ki, iqlim dəyişikliyi nəticəsində su ehtiyatları azalır və bu tendensiya davam edəcək.

"Ölkədə il ərzində su mənbələrindən təxminən 12 milyard m3 su götürülür ki, bunun da böyük bir hissəsi nəql zamanı itir. Əsas su itkiləri torpaq məcrada tikilmiş suvarma kanalları və təsərrüfatdaxili suvarma şəbəkələrində baş verir. Beynəlxalq praktikada suyun mənbədən bölüşdürülməsi, istifadəsi, təmizlənməsi, təkrar istifadəsi və ətraf mühitə qaytarılması kimi bütöv su dövriyyəsini özündə əks etdirən qabaqcıl yanaşmalar mövcuddur".

R.Səttarzadə xəbərdarlıq edərək deyir ki, gələcəkdə su qıtlığı problemi ilə üzləşməmək üçün su təchizatı qurğularında və məişətdə su itkilərinin qarşısı alınmalıdır.

"Sudan səmərəli istifadəni və bu məqsədlə qənaətli suvarma sistemlərindən istifadəni təşviq etmək üçün düzgün uçot və istehlak olunan suyun miqdarından asılı olaraq fərqli tariflərin tətbiq olunması vacibdir.

Şöbə müdiri deyir ki, bununla bağlı Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən ictimaiyyətin məlumatlandırılması, maarifləndirmə və təbliğat işləri aparılır, respublikanın müxtəlif bölgələrində həyata keçirdiyi yaşıllaşdırma layihələrində damcılı suvarma sistemləri tətbiq olunur.

R.Səttarzadə vurğulayıb ki, bu işlərin davamı olaraq BMT-nin İnkişaf Proqramı və Qlobal Ekologiya Fondunun dəstəyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi və Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-nin təşkilatçılığı ilə Saatlı rayonunun kəndlərinin birində damcılı suvarma sisteminin tətbiqi üzrə pilot layihə reallaşdırılıb.