Media-icmal 27.02.19

Xocalı faciəsilə bağlı yürüşün dəyərləndirilməsi, müxalif qüvvələrin abidəni ziyarətə buraxılmaması, problemli kreditlər məsələsinə baxış, Bakıda qəbir yerlərinin bahalaşması və s. məsələlər bugünki medianın (27 fevral, 2019-cu il) aparıcı mövzularındandır...

Prezidentin ətrafında sıx birləşən xalq...

"Azərbaycan" qəzeti "Öndə Ali Baş Komandan idi" sərlövhəli məqalədə fevralın 26-da Xocalı faciəsinin 27-ci ildönümü ilə bağlı Bakıda dövlət başçısı İlham Əliyevin iştirakı ilə keçirilmiş ümumxalq yürüşünü dəyərləndirir.

Müəllif bu yürüşü bir daha xalqın 27 il öncə baş verən Xocalı dəhşətlərini unutmadığının, yaddaşlardan silmədiyinin, Azərbaycan dövləti və xalqının qətiyyətli mövqeyinə dünyanın şahidlik etməsinin göstəricisi kimi dəyərləndirir: "Dünya ictimaiyyətinə bəlli oldu ki, öz Prezidentinin ətrafında sıx birləşən xalq hər zaman şəhidlərinin xatirəsini əziz tutur, işğal altındakı torpaqların azad olunması və ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası üçün birgə mübarizəyə hazırdır", deyə müəllif əlavə edir.

Müəllif həm də hesab edir ki, Ali Baş Komandanın iştirakı ilə paytaxtda 3-cü dəfə (əvvəlkilər 2012 və 2017-ci illərdə olmuşdu) keçirilən ümumxalq yürüşü Azərbaycan dövlətinin Xocalı soyqırımı ilə bağlı apardığı genişmiqyaslı işin növbəti mərhələsi idi və marşrut boyunca yolların kənarlarındakı monitorlarda, binaların fasadlarında və eyvanlarındakı şüarlar dünyaya Xocalı qırğını haqqında əsl həqiqəti çatdırırdı.

Müəllifə görə, bu yürüş həm də Ermənisatana və havadarlarına xalqın işğalla barışmadığı və sonuna qədər barışmayacağı, Xocalı faciəsi beynəlxalq hüqiqi qiymətini almayınca bu mübarizənin durmayacağı mesajı idi: "Prezident İlham Əliyevin ardınca addımlayan xalq bu yürüşlə bir daha bəyan etdi ki, soyqırım qurbanlarının qanı yerdə qalmayacaq, erməni vəhşiliyi daim dünyaya çatdırılacaq, Ermənistanın təcavüzkar siyasəti ifşa ediləcək".

Məqalə müəllifi deyir ki, Xocalı faciəsi insanları təkcə milli mənsubiyyyətinə görə məhv etmək aksiyasıdır və beynəlxalq hüquqa görə belə hərəkətlər "soyqırım" anlayışına uyğundur və dünya ictimaiyyəti tərəfindən bu cür tanınmalıdır.

Müəllif deyir ki, İlham Əliyevin siyasətinin nəticəsi olaraq hazırda dünyanın 13 ölkəsi və ABŞ-ın 22 ştatı parlament səviyyəsində, beynəlxalq qurumlardan isə İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı Xocalı soyqırımını rəsmən tanıyır.

Məqalədə deyilir ki, Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi 2010-cu il 22 aprel tarixli qərarında Xocalının azərbaycanlılardan ibarət mülki əhalisinin qırılmasını "müharibə cinayətləri və ya insanlığa qarşı cinayətlər kimi qiymətləndirilə bilən xüsusilə ağır əməllər" kimi müəyyən edib.

Ziyarətə buraxılmayanlar ...

"Azadlıq.info"da isə "Hakimiyyət Xocalı abidəsini ziyarətə imkan vermədi, zorakılıq törədildi - video" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif fevralın 26-da Xocalı faciəsi günü ilə bağlı Müsavat Partiyası, Milli Şura və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası kimi müxalif qüvvələrin bu faciənin rəmzi olan "Ana harayı" abidəsi önünə gül dəstəsi qoymasına hakimiyyət tərəfindən maneçilik törədildiyini bildirir: "Fevralın 26-da, Xocalı soyqırımını anım günüdə Azərbaycan hakimiyyəti Bakıda növbəti rəzilliyə imza atıb. Xocalı şəhidlərinin xatirəsinə ucaldılan "Ana harayı" abidəsini ziyarətə gedənlərin qarşısı kəsilib, onlara abidəni ziyarət etməyə imkan verilməyib, polis zorakılığı törədilib.

Müəllif bildirir ki, dövlət başçısı İlham Əliyev abidəni ziyarət edib gedəndən sonra ərazi faktiki bağlanıb və başqa siyasi qüvvələrin və ziyarətçilərin abidəyə yaxınlaşmasına imkan verilməyib.

Yazıda vurğulanır ki, ziyarətə gedən Müsavat Partiyası rəhbərliyinin qarşısını polis kəsib, onların abidəyə yaxınlaşıb gül qoymasına imkan verməyib. Ziyarətçilərə qarşı zorakılıq tətbiq edilib.

Müavat üzvü Mehman Kərimli zorakılıq zamanı infarkt keçirib, hadisə yerinə təcili yardım çağırılıb.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, daha sonra Milli Şura və AXCP rəhbərliyinin ziyarətinə əngəl törədilib.

Yazıya əlavə edilən videogörüntülərdə isə hadisəyə münasibət bildirən Müsavat Partiyasının keçmiş başqanı, Strateji Milli Düşüncə Mərkəzinin rəhbəri İsa Qəmbər münasbət bildirib: "Bu hadisə sadəcə biabrıçılıq, hakimiyyətin iflasıdır", - deyə İ.Qəmbər münasibət ifadə edir.

AXCP sədri Əli Kərimli isə bu manaeələrlə bağlı deyir ki, ölkədə siyasət, iqtisadiyyat, media monopoloyadadır, indi də abidələri monopoliyaya alırlar.

"Əgər düşünürlərsə ki, bununla xalqın rəğbətini qazanırlar, bununla xalq rəğbəti qazanmaq mümkün deyil", deyə AXCP sədri əlavə edib.

Dörd yerə bölünəcək probemli kreditlər

"Modern.az"da isə "Vətəndaşların xeyli hissəsi bankların borc tələsinə düşüb - deputatdan təkliflər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu il fevralın 25-də iqtisadi və sosial məsələlərə dair müşavirədə dövlət başçısı İlham Əliyevin problemli kreditlərin həllinə dair tapşırıq verməsi fonunda Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü, deputat Əli Məsimlinin problemin həlli yolları barədə baxışlarını öyrənir.

Ə.Məsimli "modern.az"a bildirib ki, hazırda rəsmi olaraq problemli kreditlərin həcmi 1,6 milyard manatdır: "2015-ci ilin iki şok devalvasiyasından sonra problemli kreditlər sürətlə artdı və bir qədər azalmadan sonra hazırda 1,6 milyard manat və ya kredit portfelinin 12 faizini təşkil edir. Əslində isə problemli kreditlərin həcmi göstərilən rəqəmdən çoxdur ki, bu da kritik həddən yüksəkdir".

Deputatın sözlərinə görə, bir neçə bank istisna olmaqla, elə bank sektoru daha çox məhz bu amilin təsirilə ağır duruma düşüb və həmin çətinliklərin xeyli hissəsi indi də davam edir:

Ə.Məsimli deyir ki, dollar kreditləri ətrafında manipulyasiyalar nəticəsində vətəndaşların xeyli hissəsi borc tələsinə düşüb, əhalinin müəyyən hissəsnin güzəranının yaxşılaşması qarşısında ciddi maneəyə çevrilib: "Deputat bildirir ki, devalvasiyadan sonra bir tərəfdən hər ay kreditə görə banka ödədiyi pulun məbləğinin artması, digər tərəfdən qiymətlərin sürətlə bahalaşması nəticəsində bir çoxları rəsmən yoxsul hesab olunandan da yoxsul vəziyyətə düşüb".

Ə.Məsimlinin sözlərinə görə, ölkə əhalisinin hər 4 nəfərindən birinin banka borcu var: "Banklara borcu olanlarla yanaşı, 1 milyon nəfərdən artıq vətəndaşımız borclara zamin olmaqdan əziyyət çəkir. Xeyli vətəndaş və biznes strukturları bank kreditlərinin girovuna çevrilib".

Deputat deyir ki, kredit borcları ilə bağlı bank müraciətləri əsasında vətəndaşlara qarşı qaldırılmış məhkəmə iddialarının sayı 100 minlərlə ölçülür, 100 minlərlə insanın əmlakına, əməkhaqqına əl qoyulub, ölkədən çıxışı yasaqlanıb, bu isə ölkədə iqtisadi fəallığın artması qarşısında maneədir.

Deputata görə, kredit qoyuluşları getdikcə azalır, bütün bunlar isə əhalidə ciddi narazılıqlara səbəb olub, bu problem, xüsusilə xarici valyutada olan kreditlər problemi həllini tapmalıdır ki, həm bankların sağlamlaşdırılmasına, həm də əhalinin güzəranının yaxşılaşmasına geniş yol açılsın.

Ə.Məsimli hesab edir ki, xüsusən xarici valyutada olan kreditlər problemini etibarlı şəkildə həll etmədən bank sistemini etibarlı sağlamlaşdırmaq mümkün deyil.

Ə.Məsimli bu məsələdə dollarla olan kredit probleminin bütün ağırlığının əhalinin üstünə atılmasının əleyhinə olduğunu deyir və problemin həllində dövlətin fəal iştirakının vacibliyini bildirir: "Problemi dövlət yaradıbsa, onun həllində də fəal iştirak etməlidir. Bu məsələdə ağırlıq dövlət, Mərkəzi Bank, kommersiya bankları və əhali arasında dörd yerə bölünməlidir ki, heç bir tərəfə ağırlıq düşməsin".

Ə.Məsimli hesab edir ki, devalvasiya nəticəsində artan kreditləri qaytarmaq iqtidarında olmayanlara güzəştlər, borclarının silinə bilinməsi, məhkəmə vasitəsilə müflisləşmə mexanizmləri tətbiq olunmalıdır.

Deputata görə, əhalinin öz borcunu ödəyə bilmək qabiliyyətini itirmiş aztəminatlı təbəqəsinin kredit borcları silinməli, Fiziki şəxslərin müflisləşməsi haqqında qanun qəbul edilməsi və ya mövcud qanunvericilikdə bu məsələyə bir balaca aydınlıq gətirməklə şəhid ailələri, kimsəsizlər, aşağı pensiya alan pensiyaçılar, krediti qaytarmaq üçün bütün imkanları tükənmiş yoxsul insanların aldıqları kreditləri isə məhkəmə yolu ilə müflisləşmə mexanizmi vasitəsilə bağışlanmalıdır.

Deputat görə, əvəzində dövlət banklara birbaşa və dolayısı ilə dəstək verməli, bu əsasda bankların fəaliyyətinin normallaşdırılması istiqamətində zəruri işlər aparılmalıdır.

Qəbir yeri də bahalaşırmış

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Bakıda qəbir yerinin və başdaşının qiyməti qalxıb - reportaj" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə qəbir yerlərinin və qəbirüstü abidələrin bahalaşmasını müzakirəyə çıxarır.

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, qara mərmərdən başdaşı sifarişi 5000, abidə düzəltməyin qiyməti isə 10 min manatdan başlayır, kimi heykəl qoydurur, kimi qara daşa üstünülk verir, azı 2000-3000 manat xərc çəkirlər, nisbətən ucuz məzar daşı sifariş verənlərin isə 1000-1200 manatı çıxır.

"Dünyanın heç bir ölkəsində qəbir daşına bu qədər pul xərclənmir. İstər müsəlman ölkələrində, istərsə xristian dövlətlərində sadə məzar daşları olur. Azərbaycanda isə yas məclislərində ehsan israfçılığından tutmuş dəbdəbəli qəbir daşına qədər təşkil olunur", deyə müəllif buna münasibət ifadə edir.

Müəllifin sözlərinə görə, məzar daşı düzəldən usta bahalığa səbəb kimi həm materialın keyfiyyətini, həm də xaricdən idxal olunmasını göstərir: "Ona görə daşınma, gömrük rüsumları və s. xərclər üst-üstə gələndə Bakıda qəbir daşı baha başa gəlir".

Müəllif bunu da vurğulayır ki, qəbir daşının ölənə nə savabı var, nə xeyri, əslində qəbir daşı balaca olmalı, sonra torpağa qarışıb itməlidir.

Müəllif yada salır ki, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi təkliflər hazırladı, məzar üçün götürüləcək ərazidən tutmuş, başdaşıların ölçüsünə qədər standartlar müəyyənləşdirildi, amma qanun qəbul olunmadı: "Əvəzində ölkəyə gətirilən mərmərin, qranitin qiyməti artırılıb, rayonlarda başdaşı üçün ucuz daş tapmaq müşkülə çevrilib. Bakıda başdaşı sexlərinin sayı az qala şadlıq evlərinin sayına çatıb".

Müəllifin sözlərinə görə, sex işçiləri dolların bahalaşmasından sonra qiymətlərin artdığını deyirlər: "Ukraynadan daş gətirmək sərf etmir. Çünki dollardan savayı, Ukraynada mərmərin qiyməti artıb. Buna görə də bu ölkədən gətirilən daşlar 35-50 faiz bahalaşıb. Eləcə də, Afrikadan, Hindistandan, Uraldan gətirilən daşlar bahalaşıb".

Müəllif bildirir ki, qəbir yelərinə gəlincə, "Qurd qapı"sının boş qalan arxa massivində yerlər 5000 manatdır, girişə yaxın yer götürmək isə 7000 manatdan aşağı deyil.

Bundan başqa, Biləcəridə 500-600, Xırdalanda 1000-1500, Günəşlidə 600-1000, Qaraçuxurda 500-700, Hövsanda isə məzarlıqlarda qəbir yerləri 300-400 manatdır.

Ancaq bu dünyadan yarım metr kəfəndən başqa heç nə aparmaq olmur ki, olmur...