Media-icmal 27.02.20

Xocalı faciəsini anım mərasimi, ölkədə kəskin bahalaşma ehtimalları, koronavirus ətrafında müzakirələr, tenderlərin qeyri-obyektiv keçirildiyi iddiaları və s. məsələlər bugünki medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

“Azərbaycan” qəzetində dərc edilən “İnsanlar kütləvi şəkildə “Ana harayı” abidəsinə doğru axışırdılar” sərlövəhli məqalədə fevarlın 26-da 28-ci ili tamam olan Xocalı faciəsini anım tədbirindən bəhs olunur.

Müəllif deyir ki, bütün ölkə vətəndaşları kimi əslən Xocalıdan olan vətəndaşlar da  anım mərasimində kütləvi şəkildə iştirak ediblər.

“Dünən Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsini yad etmək, ermənilər tərəfindən törədilmiş bu vəhşi qətliamı bir daha beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırmaq məqsədi daşıyan izdihamlı mərasim bir daha göstərdi ki, xalqımız bu faciəni heç zaman yaddan çıxarmayacaq”, deyə müəllif vurğulayır.

Müəllif Xocalının o vaxtkı sakinlərinin sözlərinə əsasən həmin gecə yaşanmışları bir də  yada salır və ayrı-ayrı sakinlər o gecəki insan itkilərindən, bu qırğın nəticəsində bütöv ailələrin fiziki baxımdan sıradan çıxdıqlarından danışırlar.

Müəllifin sözlərinə görə, bu insanlar həmin faciənin törədilməsində Xankəndində yerləşən Rusiyanın 366-cı alayının rolunu da arxa plana keçirmir və onun ermənilərə dəstək verdiyini qeyd edirlər.

Müəllif deyir ki, ziyarətçilər arasında qardaş Türkiyədən gələnlər də az deyildi.

Müəllifin sözlərinə görə, Türkiyədən olan ziyarətçilər hesab edirlər ki, Xocalı faciəsi yalnız azərbaycanlıların deyil, bütünlüklə türk xalqlarının qan yaddaşına yazılmalı, bu faciə heç vaxt unudulmamalıdır.

Son olaraq isə müəllif vurğulayır ki, bu haqsızlığı nə dünya birliyi, nə də tərəqqipərvər insanlar heç vaxt bağışlamamalıdır, bu, bəşəriyyətə, insanlığa qarşı vəhşilikdir və bu tarix heç zaman unudulmayacaq.

“Redaktor.az”da “Azərbaycanda kəskin bahalaşma baş verə bilər - açıqlama” sərlövhəli məqalə dərc olunub.

Müəllif bəhs olunan məsələ ilə bağlı iqtisadçı-eskpert Natiq Cəfərli ilə söbətləşir. 

Ekspert koronavirus yayılması ilə əlaqədar İranla sərhədlər qapandğı halda bunun Azərbaycana mümkün iqtisadi təsirlərini aydınlaşıdırır: “İrandan gətirilən malların çeşidinin çoxluğunu nəzərə alsaq, sərhədlərin bağlanması Azərbaycan bazarında qiymətlərin yüksəlməsinə gətirib çıxaracaq. Eyni məhsulları Türkiyədən, Rusiyadan almaq olar, amma bu, daha baha qiymətə başa gələcək”, deyə N.Cəfərli şərh verir.

N.Cəfərliyə görə, Çindən məhsulların idxalının dayandırılması, Çinlə ticarət əlaqələrinin zəifləməsi, Azərbaycan bazarında qiymət artımının sürətlənməsi ehtimalını yüksəldir: “Ötən il Çindən 1,5 milyard dollarlıq məhsul alınıb. Minlərlə çeşidi olan məhsulları əvəz edə biləcək digər ölkələrlə danışıqlar isə indi başlayır.  Yenidən müqavilələrin bağlanması uzun zaman alacaq”.

Ekspertin sözlərinə görə, qiymət ucuzluğu baxımından Çin bazarının alternativi yoxdur, odur ki, Çindən gətirilən məhsullara qoyulan qadağalar, İranla sərhədlərin bağlanması ölkə bazarında ciddi qiymət artımına təkan verə bilər.

Onun fikrincə, vəziyyət ciddiləşdiyi halda Türkiyənin və İranın sərhədləri bağlaması ilə Naxçıvan blokadaya düşə bilər, bunun üçün işlər görülməlidir:

“Sərhədlərin bağlanması Naxçıvanın blokada vəziyyətinə düşməsinə səbəb ola bilər, həmçinin, məhsulların azalması, bazarda kifayət qədər problemlər yarada bilər. Əgər vəziyyət çox ciddiləşsə, Azərbaycan höküməti təyyarələr vasitəsilə Naxçıvana ərzaq məhsulları və ya dərman preparatlarının aparılması ilə bağlı qərar verməlidir.

Ekspert əsasən sərhədyanı ticarətdə problemlərin yaşanması ehtimalını ortaya qoyur: “İranla sərhədyanı ticarətlə məşğul olan, bununla pul qazanan, gündəlik dolanışığını bununla təmin edən minlərlə vətəndaş var. Sərhədlər bağlanarsa, onların dolanışığına daha ciddi mənfi təsir göstərəcək”.

“Bizimyol.info”da  dərc olunan “Azərbaycanda koronavirus həyəcanı: Səhiyyə bərbad gündədir, virus çox can ala bilər” sərlövhəli məqalədə müəllif bu virusun Azərbaycana keçdiyi halda törədə biləcəyi fəsadlar barədə həkim İdrak Məmmədovla danışır.

Müəllif deyir ki koronavirusun coğrafiyası genişlənir, hələ ki, hətta güclü tibbə malik olan ölkələr belə onu dayandıra bilmir.

İ.Məmmədov hesab edir ki, bu virusun İranda yaratdığı fəsadlar bütün qonşu ölkələr üçün təhlükə yaradır.

Digər tərəfdən isə həkim Azərbaycanda koronavirusa (covid-19) yoluxmuş xəstənin olmaması xəbərini inandırıcı saymır: “Ölkəmizdə rəsmi məlumatlara görə koronavirusa (covid-19) yoluxmuş xəstə yoxdur. Bu, sevindiricidir, amma bu məlumat mənim üçün düşündürücü və şübhəlidir”.

İ.Məmmədovun sözlərinə görə, birinci, virusun yayılması və daha çox ölümə səbəb olması baxımından ikinci ölkə İrandır, ikincisi, İrana qonşu ölkələrdə aşkarlanan xəstələrin bu virusa bu ölkədə yoluxmaları təsdiqlənib, odur ki, artıq bəzi ölkələr sərhədləri bağlayıb və təyyarə reyslərini durdurublar, üşüncüsü Azərbaycanla İran arasında müəyyən məhdudiyyət qoyulsa da sərhədlər rəsmi olaraq açıqdır, təyyarə səfərləri əvvəlki kimi davam edir.

İ.Məmmədova görə, bu, xəstəliyin yayılması yönündən çox böyük risk təşkil edir və Azərbaycanda ya bu virusun diaqnozu qoyula bilmir, ya ticarət dövriyyəsinin davamı üçün xalqdan gizlədilir, ya da möcüzə olaraq Allah rəhm edir.

Həkim diaqnoz qoyulması üşün xüsusi analizlər aparılmasını, bunun üçün xaricdən xüsusi reaktivlər (kit) alınmalı olduğunu və bunu istehsal edən bir neçə ölkə olduğunu və reaktivlərin qiymətinin baha olduğunu bildirir.

İ.Məmmədov iddia edir ki, aidiyyatı qurumların saytında diaqnozla bağlı heç bir məlumata rast gəlməyib, daha çox profilaktika ilə bağlı məlumat yayılıb, amma İranla sərhəd açıq ikən profilaktikanın əhəmiyyəti olmayacaq.

Bəs, sərhəd bağlansa və uçuşlar durdurulsa, nə olar?

Birincisi, iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi azalar.

İkincisi, bunun ölkə iqtisadiyyatına zərəri olsa da, ən çox iş sahiblərinə və günlük qazancını İrandan təmin edən vətəndaşlara zərər olacaq.

“Yeniavaz.com” “Tanınmış iş adamı üsyan etdi: "Tenderlər sövdələşmə ilə satılır, sahibkarlar çıxılmaz vəziyyətə salınır..." sərlövhəli məqalədə enderlərin obyektiv keçirilmədiyi barədə danışılr.

 Azərbaycanın tanınmış İT şirkətlərindən “Neuron Technologies”in təsisçisi və rəhbəri İsmayıl Ələkbərov Azərbaycanın dövlət qurumlarının tenderləri qeyri-obyektiv keçirdiyini, bu sahədə ciddi qanunsuzluqlara yol verildiyini iddia edib.

Onun sözlərinə görə, dövlət qurumlarındakı tender komissiyaları vasitəsilə dövlət büdcəsi talanır: “Son dövrdə 10-larla dövlət qurumunun keçirdiyi çoxsaylı tenderlərdə ciddi qanun pozuntuları ilə qarşılaşırıq. Dövlətimizin büdcəsi müxtəlif qurumların tender komissiyaları tərəfindən açıq-aydın talanır”, deyə iş adamı iddiası üzərində israr edir.

İ.Ələkbərov əlavə edir ki, hüquq-mühafizə orqanlarına, aidiyyətli qurumlara şikayət müraciətlərinin ardı-arası kəsilmir.

İş adamı hesab edir ki, belə şəxslərə ölkədə azad rəqabəti boğmağa, dövlət büdcəsini talamağa imkan verməyəcəklər.

İ.Ələkbərovun sözlərinə görə, rəhbərlik etdiyi şirkət son vaxtlar dövlət qurumlarının keçirdiyi 10 tenderin qalibi olub, amma müxtəlif bəhanələrlə müqavilə bağlamaqdan imtina edilib.

Sahibkarın iddiasına görə, dövlət satınalmalarının 90%-də qaliblər əvvəlcədən məlum olur, satınalma prosesi elektronlaşdırılsa da, qalibi müəyyən edən şəxslər tender komissiyalarının üzvləridir və manipulyasiyaya yol verirlər.

İş adamı təklif edir ki, bu sahədə qanunvericlikdəki boşluqları aradan qaldırmaq üçün sahibkarların iştirakı ilə satınalmalar haqqında qanuna yenidən baxılsın, bir daha dəyişikliklər edilsin. “Dövlət satınalma tenderlərində sahibkarların yaşadığı ciddi qanun pozuntularına, dövlət büdcəsinin talan olunmasına son qoyulmasının vaxtı gəlib çatıb”.

İ.Ələkbərov dövlət məmurlarının şəxsi mənafeləri naminə dövlət büdcəsini talayaraq tenderlərdə qanuni iştirak haqqı olan şirkətləri uzaqlaşdırdıqlarını, süni maneələr yaratdıqlarını iddia edir.

İş adamı həmçinin iddia edir ki, bəzi məmurların özbaşınalığı sayəsində tenderləri ölkəyə arxadan zərbə vuran “şirkətlər” qazanırlar.