Media-icmal 27.10.18

Ölkədə sosial-iqtisadi infrastruktur layihələrinin icrası, Azərbaycan efirinin vəziyyəti, bank sahəsindəki durum və s. məsələlər bugünki (27 oktyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

"İnkişf edənləri" qabaqlayan

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan sosial infrastruktur cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdən geri qalmır" sərlövhəli məqalədə bəhs edilən sahənin ölkədə inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan sosial infrastruktur baxımdan inkişaf edən ölkələr kateqoriyasına aid olsa da, həmin ölkələr arasında irəli gedib: "Uğurla icra edilən infrastruktur layihələri nəticəsində ölkəmiz bu gün beynəlxalq tranzit ölkəsi kimi tanınır. Xüsusilə, Asiyadan Avropaya və şimaldan cənuba gedən tranzit xətlərin Azərbaycandan keçməsi ölkəmizə tranzit qovşağı kimi əlavə üstünlük verir. Qətiyyətlə deyə bilərik ki, yaxın gələcəkdə tranzit imkanlarımızın daha da genişlənməsi hesabına Azərbaycan bu sahədə dünyanın vacib ölkəsinə çevriləcək".

Müəllif infrastruktur layihələrinin sosial-iqtisadi mahiyyət daşıdığını, hər iki istiqamətin ölkə həyatı üçün önəmli olduğunu bildirir.

Yazı müəllifi Prezident İlham Əliyevin oktyabrın 22-də İmişli səfərində də ölkədə suvarma ilə bağlı icra edilən infrastruktur layihələrini dəyərləndirdiyini deyir: "Biz son illərdə görülən işlərin əyani nəticələrini görürük. Çünki həm keçən il, həm də bu il 100 min hektar torpağa su gətirilib. Bu, dərhal özünü iqtisadiyyatın və kənd təsərrüfatının inkişafında göstərir. Mənə verilən məlumata görə, bu il 101 min hektar torpağa suyun verilməsi təmin edilib. Bunun 53 min hektarı Araz çayının yeni qolunun çəkilişi nəticəsində mümkün olacaq".

Müəllif deyir ki, son illər ərzində ölkədə 4 min kilometrə yaxın yeni suvarma kanalları, 2700 kilometr kollektor-drenaj şəbəkələri çəkilib.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, Taxtakörpü, Şəmkirçay və Tovuzçay su anbarlarının istifadəyə verilməsilə 390 min hektar ərazinin su təchizatı, 261 min hektar sahənin meliorasiya vəziyyəti yaxşılaşıb, 150 min hektara yaxın su dəyməyən torpaqlar əkin dövriyyəsinə daxil edilib.

Müəllif ölkədə elektrik enerjisi ilə bağlı infrastruktur layihələrinin də uğurla icra olunduğunu, "Şimal-2" elektrik stansiyasının istismara verilməsilə ölkənin daha 400 meqavat enerji istehsal etmək imkanı yaranacağını bildirir.

Müəllif infrastruktur layihələrində yol tikintisinin əhəmiyyət daşıdığını, təkcə bu il 1200 kilometr yol çəkildiyini, daha 800 kilometr yolun çəkiləcəyini, cari ildə 600 kəndin yollarının abadlaşdırıldığını bildirir.

Müəllif deyir ki, qazlaşdırılma mühüm sosial infrastruktur layihələrindən biridir və ilin sonuna isə bu göstəricinin ölkə üzrə 95 faizə çatdırılması nəzərdə tutulur, təhsil və səhiyyə ilə bağlı sosial layihələr də əhəmiyyətlidir.

Səviyyəli efirin yolu...

"Oxu.az" da isə "Fazil Mustafa: "Manıslar" efirləri zəbt edirlər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkə efirini səviyyəsiz verilişlərin zəbt etməsi səbəblərini deputat Fazil Mustafa ilə müzakirə edir.

"Telekanallarda alternativlərin ortaya qoyulmasına, ictimai-siyasi yönümlü debatların, daha ciddi, insanları narahat edən məsələlərə, onlara diqqət ayıran proqramların sayının artırılmasına ehtiyac var". Fazil Mustafa bunu bəhs edilən sahədəki duruma dair sayta şərhində bildirir.

Deputat deyir ki, parlamentdə telekanallarla, xüsusilə dövlət büdcəsindən, vətəndaşların vergiləri hesabına maliyyələşdirilən bəzi telekanallarla bağlı dəfələrlə məsələ qaldırdılsa da, hələlik köklü dəyişikliklər baş verməyib.

F.Mustafa hesab edir ki, bu sahədə dəyişikliyə nail olmaq üçün mühit, yanaşma dəyişməli, alternativlər olmalı, daha ciddi proqramların, verilişlərin yayımlanması üçün daha geniş imkanlar yaradılmalıdır.

Deputat deyir ki, bu və ya başqa səbəb üzündən telekanallar ciddi proqramlar, alternativlər olmayanda və ya buna imkan yaradılmayanda efiri nə iləsə doldurmalıdırlar, yəni belə bir məcburiyyətlə üz-üzə qalırlar: "Bu zaman, təbii ki, qeyri-ciddi, mənasız, bayağı, şit, ləhcə üslubunda olan verilişlər, "manıslar" efirləri zəbt edirlər. İnsanlar da buna baxmaq məcburiyyətində qalırlar".

F.Mustafa vurğulayır ki, guya televiziyalarda əvvəllər vəziyyətin yaxşı olması, indi pisləşməsi fikrilə də razı deyil: "Xeyr, 15-20 il bundan öncə də vəziyyət ürəkaçan deyildi. Kimlərsə fironluq, cövlan edirdi, amma o zamanlar müəyyən bir balans, qeyri-ciddi verilişlərlə yanaşı, ciddi verilişlər, ictimai-siyasi xarakterli debatlar da vardı. İnsanlara nəsə çatdırılırdı".

Deputat vurğulayır ki, indi bunlar, demək olar ki, yoxdur, ictimai-siyasi debatlar yox dərəcəsindədir, sanki monoloqdur: "Ona görə, indi ən azı balans qorunmalıdır, ictimai-siyasi debatlar bərpa olunmalı və artırılmalıdır. Bunlar olmayanda, təbii ki, efir "manıslar"ın bir-biri ilə mənasız, səviyyəsiz geyim, əda, reytinq, ev, maşın, əmlak mübahisəsinə "yol" açır, onların "ümidi"nə qalır".

F.Mustafa efiri istər Azərbaycanın, ya bir başqa ölkənin məzmunsuz film və seriallarının doldurduğunu deyir, bunu insanları yaxşıya yox, pisə yönəltmək kimi dəyərləndirir.

Deputat deyir ki, bu durumdan çıxmaq üçün verilişlərin səviyyəsini artırmaq və alternativlərin yolunun açılmasına imkanlar yaratmaq lazımdır və yalnız o zaman nəyəsə ümid etmək olar.

Bankların birləşə bilməmələrinin etimadsızlıq səbəbi

"Yeni Müsavat" qəzetində "Banklar maliyyə itkilərini gizlədir, kapitallarını isə şişirdirlər" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif ölkə banklarının sağlamlaşdırılması, birləşmə və banklararası etimad məsələsini bank-maliyyə sahəsində hüquqşünas-ekspert Əkrəm Həsənovla gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Müəllif xatırladır ki, 2015-ci ildə manatın dollar önündə iki dəfə dəyər itirməsilə ölkədə bütün sahələr kimi bank sistemində də problemlər yarandı, 2016-cı ilin ilk yarısına kimi 11 bank bağlandı, banklara vəziyyətdən çıxmaq üçün birləşmək təklifləri verildi, amma bankların birləşməsi kimi bir fakt belə olmadı.

"İki-üç il öncə bankların birləşəcəyi haqqında söhbət gəzəndə də mən deyirdim ki, bu, mümkün deyil. Səbəb isə ilk növbədə qeyri-şəffaflıqdır, güvənsizlikdir. Yəni, bank rəhbərləri bir-birilərinin elan etdiyi rəsmi rəqəmlərə inanmırlar. Başa düşürlər ki, hər biri ayrılıqda dövləti aldatmaqla məşğuldurlar". Ə.Həsənov bankların briləşə bilməməsi səbəbini qəzetə belə izah edir.

Ə.Həsənov iddia edir ki, banklar vergidən yayınır, problemli kreditlərin həcmini azaldırlar ki, daha az ehtiyat yaratmalı olsunlar, belə şəraitdə heç bir tərəf öz bankının həqiqi dəyərini açıqlamır ki, birləşəndə onu nəzərə ala bilsinlər. "Məsələn, bankın birinin aktivlərinin xalis dəyəri 60 milyon manatdır, digərinin aktivləri isə 40 milyon manatdır. Deməli burada, bankın səhmləri də bu rəqəmlərə müvafiq olaraq bölünməlidir. Lakin tərəflər bir-birinə etimad etmir ki, həqiqətəın də aktivlər qeyd olunan qədərdir. Bu qeyri-şəffaflıq və etimadsızlıq şəraitində bankların birləşməsi mümkün görünmür".

Banklarda reallığı bilmək üçün arbitr kimi audit şirkətlərinin roluna gəlincə, ekspert deyir ki, onlara da etibar olmadığı üçün birləşmə alınmayacaq.

Ə.Həsənova görə, bir də milli mentalitetlə bağlı şəriklik məsələsinə yaxşı baxlmır, yenə də səbəb etimadın olmamasıdır.

Ekspert deyir ki, hazırda "Acsess Bank"da vəziyyət yaxşı deyil, hətta bankın verdiyi kreditləri qanunsuz yolla qaytarmaq istəməsi kimi məlumatlar var.

Ə.Həsənovun sözlərinə görə, adı çəkilən bank sahibkarlardan hüquq-mühafizə orqanlarına şikayət edərək yalan məlumatlarla iri həcmli kreditlər götürdüklərini bildirir: "Burada söhbət "qara mühasibat"dan gedir. Yəni şirkətlər vergidən yayınmaq üçün rəsmi hesabatlarda əmək haqlarını az göstərir, kredit almağa gələndə gəlirləri çox göstəririlər.

Ekspertə görə, hətta bəzi banklar birləşsəydi belə, onu sağlamlaşdırmaq üçün yeni səhmdarlar lazım gələcəkdi, indiki halda isə Azərbaycan banklarına nə yerli, nə də xarici investor pul qoymaq istəmir.

Ə.Həsənova görə, əsas məqam odur ki, dövlət də bu problemi həll etməkdə maraqlı görünmür və belə şəraitdə heç kəs bank səhmlərini almağı qəbul etməyəcək.

Ekspert deyir ki, təxminən 5 bankın kapitalının 50 milyon manata çatmaması barədə məlumatlar var, amma bu məlumatlar detibarlı deyil, çünki banklar itkilərini az göstərməyə, kapitallarını şişirtməyə meyllidirlər.

Daha bir sıra bankların bağlana bilməsinə gəlincə, Ə.Həsənov deyir ki, bu, istisna deyil.