Media-icmal 28.02.2017

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın fəaliyyətinin dəyərləndirilməsi, ölkədə borclanmanın sürətlənməsi, ölkənin idxaldan asılılıq səviyyəsi, şair Mikayıl Müşfiqin abidəsinin sökülməsi bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Maarifçilik missiyasının yeni mərhələsi

“Azərbaycan” qəzetində “Mütərəqqi maarifçilik missiyasının yeni mərhələsi” sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=117042) məqalədə Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın təhsil sahəsindəki fəaliyyəti xüsusi olaraq dəyərləndirilir.

Müəllif indiki halda xalqın və millətin dirçəlişi üçün mədəniyyətin əsas şərt olmasını xüsusi qeyd edərək, bu məsələnin elə indi də aktuallığını qoruyub saxladığını nəzərə çatdırır.

Müəllifə görə, Şərq və Qərb mədəniyyətləri arasında tutulan  mövqe, bu iki dünyanın mədəni-intellektual irsinə sahiblik və multikultural dəyərlərə sadiqlik bu diplomatiyada Azərbaycanın önəmini xeyli dərəcədə artırır: “Bu baxımdan Azərbaycanın birinci xanımı, UNESCO və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın son 13 ildə inamla rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu ölkə rəhbərliyi səviyyəsində keçirilən mədəniyyət diplomatiyasına sanballı töhfələr verib”. 

Müəllifə görə, M.Əliyevanın Birinci vitse-prezident təyin olunması da onun çoxşaxəli fəaliyyətinin nəticəsidir.

Məqalədə M.Əliyevanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən “Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb” layihəsi bu baxımdan xüsusi təqdir edilir və deyilir ki, bu layihənin məqsədi ölkədə müasir standartlara cavab verən müasir təhsil kompleksləri yaratmaq olub. Yazıda vurğulanır ki, son 10 ildə bu çərçivədə 100-lərlə məktəb inşa edilib, yenidən qurulub. 

Müəllif bu fonda “Təhsilə dəstək” layihəsini önə çəkərək, bu layihənin Azərbaycana Ermənistanın təcavüzü nəticəsində daimi yaşayış yerlərini itirən ailələrin uşaqlarının təhsil məsələsini ilk planda saxladığını bildirir.

Müəllif deyir ki, bu layihə təkcə Azərbaycanla hüdudlanmayıb, Pakistanda, Gürcüstanda, Misirdə məktəblər tikintisi həyata keçirib.

Yazı müəllifi M.Əliyevanın deputat, diplomat, ictimai xadim kimi fəaliyyəti haqqında da mövqeyini bildirərək onu cəmiyyətin bütün təbəqələri tərəfindən qəbul edilən şəxs kimi dəyərləndirir: “Bu baxımdan cəmiyyətdəki həlledici çoxluq Mehriban Əliyevanın əzmkar səyləri ilə cəmiyyətin sosial, mədəni və intellektual sferalarında kardinal yeniliklərin olacağına ürəkdən inanır və ölkənin gələcəyi baxımından bu uğurlu təyinatı birmənalı dəstəkləyir”.  

Sürətlə artan borclanma

“Azadlıq.info” saytı “Azərbaycanda borclanmanın sürəti həddən artıq yüksəkdir” (https://www.azadliq.info/178986.html) sərlövhəli məqalədə borclanma problemini ekspert Rövşən Ağayevlə dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, beynəlxalq reytinq agentliyi “Fitch” 2016-cı ilin sonuna Azərbaycanın rəsmi dövlət borcunun Ümumi Daxili Məhsulun 22.5%-i həcmində  olduğunu bildirir.

Bununla bağlı fikrilərini bölüşən iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevə görə isə, “Fitch” beynəlxalq reytinq agentliyi borclanma məsələsindən danışdıqda, yalnız hökumətin xarici borclarının bu həcmdə olmasını nəzərdə tutduğunu bildirir: “Lakin son dövrlər hökumətin daxili borcları da sürətlə artır və hazırda məcmu dövlət borclarının Ümumi Daxili Məhsulda payı 35%-ə çatır. Manat ifadəsində xarici borclar 13 mlrd., daxili borclar isə 7.5 mlrd. manat təşkil edir”.

R.Ağayev belə bir məqamı da nəzərə çatdırır ki, bütün bunlardan əlavə, dövlət sektorunun hökumət zəmanəti ilə almadığı borclar dövlət borcu statistikasına daxil edilmir.

Ekspert hesab edir ki, borcun hazırki səviyyəsi hələ o qədər də qorxulu deyil, amma burada qorxu digər bir istiqamətdədir: “Beynəlxalq Valyuta Fondunun kriteriyası baxımından gerçəkdən də dövlət borcunun hazırki səviyyəsi riskli nöqtəyə çatmayıb, amma borclanmanın sürəti həddən artıq yüksəkdir”.

R.Ağayev bildirir ki, son 2 ildə daxili borcun Ümumi Daxili Məhsulda payı 2-3 faizdən 12% faizədək yüksəlib”.

Ekspert R.Ağayev bunu da vurğulayır ki, Beynəlxalq Valyuta Fondunun meyarına görə, dövlət borcunun yolverilən maksimum (risksiz) həddi inkişaf etmiş ölkələr üçün Ümumi Daxili Məhsulun 60 faizi qədər tövsiyə edilir.

R.Ağayev bunu da bildirir ki, inkişaf etməkdə olan və aşağı gəlirli ölkələr üçün isə bu rəqəm 40% səviyyəsində tövsiyə olunur.

İdxaldan asılılıq davam edir

“Exo” qəzetində “Azərbaycan idxal məhsullarından 30% asılıdır” sərlövhəli (http://ru.echo.az/?p=57168) məqalədə ölkənin idxal asılılığının səbəbləri ekspertlərlə araşdırılır.  

Azərbaycan hazırda da idxaldan asılı ölkə kimi qalmaqdadır. Bu dəyərləndirməni qəzetə ekspert Nəriman Ağayev bildirir: “Dövlət 30% idxal məhsullarından asılıdır və yaxın gələcəkdə bundan xilas olacağı inandırıcı görünmür. Odur ki, ərzaq təhlükəsizliyi daim gündəlikdə qalmaqda davam edir”.

N.Ağayev hesab edir ki, ölkə heç vaxt özünü kərə və ərinmiş yağla, konservləşdirilmiş balıq məhsulları və ətlə təmin edə bilməyəcək.

Ekspertə görə, 50%-ə qədər yağın idxal edilməsi zərurət olaraq qalacaq, 10% ətin də idxalı daimi olaraq qüvvədən düşməyəcək: “Bu üç məhsul növü zəruri tələbata aiddir və gələcəkdə də onların idxalı davam edəcək, bu məhsullar həm də “istehlak səbəti”nə daxildir”.

N.Ağayev deyir ki, bəzi məhsul növləri ölkədə emal edilsəydi əlavə olaraq 100 adda ərzaq və qeyri-ərzaq məhsulları ixraca yönləndirilə bilərdi.

Ekspert düşünür ki, kosmetika və əczaçılıq vasitələrini ixraca yönəltmək  mümkün idi, amma bu sahəni ələ keçirən bəzi sahibkarlar bu istiqamət üzrə ölkənin ixrac imkanlarını artırmaqda maraqlı deyildilər.

N.Ağayev bildirir ki, ixrac imkanlarını artıra bilmək üçün  elm və biznes sahəsi təmsilçilərinin bir-birilə əməkdaşlıqları, elmi uğurları gəlir gətirən biznesə çevirmələri, dövlətin imicini yüksəltmələri çox vacibdir”.

Ekspet hətta neftin dəyərinin kəskin düşməsinə baxmayaraq, yenə də ixracın 89%-ni bu xammalın təşkil etdiyini nəzərə çatdırır, eyni zamanda gələcəkdə şərab məhsullarının, tütünün ixracını artırmağın mümkünlüyünü vurğulayır.

“Bütünlükdə isə ixracdan gələn gəlir maliyyə bazarında durumu sabitləşdirə və milli valyutanın məzənnəsindəki kəskin dəyişmələri dayandrıa bilər”.             

Repressiya: 80 il əvvəl özü, indi isə abidəsi...

“Novoe Vremya” qəzetində “Müşfiqi yenidən repressiyaya məruz qoydular” (http://www.novoye-vremya.com/w83571/.../#.WLRlFzuLTIU) sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif tanınmış şair, sovet rejiminin 30-cu illərinin repressiya qurbanı olan Mikayıl Müşfiqin İnşaatçılar prospektindəki abidəsinin götürülməsi fonunda son illər ölkədə tarixi irsə münasibət məsələsini dəyərləndirir.  

Müəllif deyir ki, müxtəlif nəşrlər müntəzəm olaraq maddi-mədəniyyət abidələrinin ölkədə sıradan çıxarılması, tarixi əlaqələrin itirilməsi haqda yazsalar da məmurların qoltuğu altında olan tikinti şirkətləri elə həmin müntəzəmliklə bir tarixi abidənin ardınca digər abidəni sıradan çıxarır: “Bakıda tarixi arxitektura abidələrinə, habelə yaşıllıqlara qarşı terror və vandalizm siyasəti yürüdülməsi heç kəsə sirr deyil və məmurların fəaliyyəti nəticəsində son illər 10-larla tarixi abidələr sıradan çıxarılıb”.

Bu fonda müəllif bu günlərdə M.Müşfiqin abidəsinin götürülməsinə toxunur.

29 yaşlı şairin 1939-cu ildə repressiya qurbanı olduğunu deyən müəllif 80 il sonra onun abidəsinin “repressiya”ya məruz qaldığını bildirir.    

Məqalədə deyilir ki, abidəni götürən “Azəravtoyol” qurumu bu addımı abidə olan ərazidə təmir işləri getdiyinə görə, heykəlin zərər görməməsi üçün “xoş niyyətlə” etdiyini, təmirdən sonra təkrar yerinə qaytarılacağını bildirir.

Müəllif bu cavabı yetərli saymır, belə “xoş niyyət”lər hesabına Füzuli və “sovetski” küçələrində yaxın illərdə aparılan söküntülər zamanı nə qədər unikal tarixi abidənin məhv edildiyini vurğulayır.

Yazı müəllifi sökülən, sıradan çıxarılan hər bir abidəni xalqın milli sərvəti adlandırır, amma buna baxmayaraq, bu milli sərvətin məhv edilməsi fonunda aidiyyatı qurumların yetərli tədbir görmədiyi qeyd olunur.

Müəllif hesab edir ki, bütün bu vandalizm məmurların nə yerli qanunuvericiliyi, nə də beynəlxalq konvensiyları saymasının nəticəsidir. 

Yazıda baş verənlərə görə, Nazirlər Kabinetinə də iradlar yer alır və bu qurumun 23 tarixi abidəni tarixi abidələr siyahısından çıxarması kimin nəyi uçurmaq istəməsinə “yaşıl işıq” yandırılması kimi dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, burada problem bunu edənlərin xalq və vətənə münasibətindədir: “Bu dağıdıcılar üçün bizim vətən “bu ölkə”, bizim xalq “bu xalq” mərtəbəsindədir. Amma 80 il keçsə də Müşfiq yad edilir, unudulmur, amma bu dağıdıcıları kimsə yad edəcəkmi?”.