Media-icmal 28.03.19

Ölkədə islahatlara alternativsizlik, "Diqlas" ticarət mərkəzində yanğından doğan müzakirələr və s. məsələlər bugünki (28 mart, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Alternativi olmayan islahatlar

"Azərbaycan"qəzeti "İslahatlara alternativ yoxdur" sərlövhəli məqalədə ölkədə həyata keçirilən iqtisadi islahatlar və bunun sosial yönümünü dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, xalq bu il də Novruz bayramını xoş ovqatla keçirdi, bunun səbəbi isə dövlət başçısı İlham Əliyevin hələ bu ilin fevral ayında imzaladığı sosial yönümlü fərman və sərəncamlar idi, həmin sənədlərə əsasən, mart ayından əməkhaqqı, pensiya və sosial müavinətlər artımla verildi.

Məqalə müəllifi deyir ki, artıq 2018-ci ilin ikinci yarısından başlayaraq, islahatların dəqiqləşdirilməsi və ardıcıllığı haqqında geniş işlər aparılmışdı: "Bu ilin fevral ayında isə İlham Əliyev təxminən 3 milyon vətəndaşı əhatə edən bir sosial paketi elan etdi. Buna minimum əməkhaqqı, əmək pensiyalarının minimum məbləği, sosial müavinətlər, tələbə, magistr və doktorantlara verilən təqaüdlərlə yanaşı, buraya həmçinin məcburi köçkünlərə verilən müavinətlərin artırılması, problemli kreditlərə son qoyulması, yeni inşa olunmuş binalardakı mənzillərin sənədləşdirilməsi kimi vətəndaş məmnunluğuna yol açan məsələlər daxildir".

Müəllifin sözlərinə görə, dövlət büdcəsindən əlavə 10 milyonlarla manatın ayrılmasına səbəb olan sosial islahatlar üçün iqtisadi zəmin hələ üç il öncə qeyri-neft sektorunun inkişafını təmin edən yeni iqtisadi islahatlarla qoyulub.

Müəllifə görə, məhz iqtisadi artım və maliyyə imkanlarının çoxalması ötən ay bütün istiqamətləri əhatə edən sosial qərarların qəbul edilməsinə imkan verdi.

Bununla bağlı müəllif dövlət başçısının Novruz bayramı münasibətilə Azərbaycan xalqına təbrikindən sitat da gətirir: "Bu ilin yanvar-fevral aylarında büdcə daxilolmaları 150 milyon manat səviyyəsində artıbdır. Bu, bizə imkan verir ki, həmin vəsaiti sosial layihələrə yönəldək. Qeyd etdiyim kimi, ciddi islahatlar üzərində işlər keçən il prezident seçkilərindən sonra başlamışdır. Bu gün isə çox ciddi sosial paket təsdiqləndi və bu sosial təşəbbüslər nəticəsində 3 milyondan çox insan öz maddi vəziyyətini, maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırmış olur".

Müəllif əminlik ifadə edərək deyir ki, ölkənin iqtisadi imkanları çoxaldıqca vətəndaşların sosial rifahının daha da yüksəldilməsi ilə bağlı dövlət başçısı yeni qərarlar verəcək, çünki insanların yüksək sosial rifah içərisində yaşaması dövlət başçısının müəyyən etdiyi prioritetlərdən biridir.

Müəllif deyir ki, həmin təbrikdə dövlət başçısı islahatların dərinləşəcəyi anonsunu da verib: "İslahatlar dərinləşəcək. İslahatlara alternativ yoxdur, Siyasi islahatlar, iqtisadi islahatlar, sosial sahədə islahatlar, məhkəmə-hüquq sistemində islahatlar, - artıq müvafiq göstərişlər verilib və sənədlər paketi hazırlanır, - təhsil, səhiyyə sahələrində, hər bir sahədə, Azərbaycan yeni dövrə qədəm qoyub, Azərbaycan yeniləşir, Azərbaycan güclənir və müasirləşir".

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: " Dövlət başçısının elan etdiyi yeni islahatların isə təhsil və səhiyyədə dəyişikliklərə yol açacağı şübhəsizdir.

Bütün bunlar sözügedən sahələrdə inkişafa və vətəndaş məmnunluğuna yol açmaqla yanaşı, ölkəmizi dünyaya fərqli şəkildə təqdim etməyə imkan verəcək".

Dövlət ziyanı ödəsinmi, ödəməsinmi?

"Modern az"da isə "Deputatlardan "Diqlas olayı" haqda sərt çıxış: "Məsuliyyət obyekti icarəyə verənlərin üzərindədir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif martın 26-da Bakı şəhəri Nizami rayonu Qara Qarayev prospektində yerləşən "Diqlas" ticarət mərkəzində baş vermiş yanğının bir sıra problemləri də üzə çıxardığını bildirir.

Müəllifə görə, yanğının nəticəsi kimi məlum olur ki, obyektdə yanğından mühafizə üçün yetərli ehtiyat tədbirləri görülməyib, burada icarədarların çoxu ilə müqavilə imzalanmayıb, icarədarların sığortası yoxdur və dəyən ziyanın kim tərəfindən ödəniləcəyi qeyri-müəyyən olaraq qalır.

Bu hadisədən çıxan nəticələrlə bağlı müəllif deputatlar Rasim Musabəyov və Fazil Mustafadan şərh alır.

Deputat Rasim Musabəyov bildirir ki, indiki halda dövlətin "Diqlas" ticarət mərkəzində yerləşən mağazaların sahibləri qarşısında heç bir öhdəliyi yoxdur.

R.Musabəyov hesab edir ki, icarədarlar mallarını sığorta etdirməli, mərkəzin yanğından mühafizəsinin səviyyəsini öyrənməli, icarə müqaviləsi imzalamalı idilər və buna görə icarədarları qınayır: "Camaat bir çox hallarda ucuzluğa qaçır. Əsas icarə haqqı az olsun, sığorta da, yanğından mühafizə də lazım deyil. Sonradan bir xəta baş verəndə hamı deyir ki, dövlət kompensasiya versin. Hansısa formada sahibkarlara kömək mütləq olacaq. Amma sahibkarlar belə durumlardan sonra nəhayət nəticə çıxarmalıdırlar".

Yanğının səbəblərindən biri kimi ticarət mərkəzində təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmaması göstərildiyi üçün deputat deyir ki, bu, "Diqlas" rəhbərliyini də məsuliyyət altına alır və məsuliyyət buna cavabdeh şəxslərin üzərinə qoyulacaq.

R.Musabəyov sahibkarlara konkret hansısa yardımdan söz açmır, onlara baş vermiş hadisədən nəticə çıxarmaq tövsiyəsi verir.

Deputat Fazil Musatafa isə hesab edir ki, sahibkarların belə problemlərlə üzləşməməsi üçün mülkiyyətə münasibətin sabit olduğu ölkə qurulması vacibdir, başqa yolu yoxdur: "Sahibkarlar hamısı yazıq, miskin gündədir. Sığorta olunmayıb, müəyyən yerləri "talkuçka" adlanan ərazilərdə icarəyə götürürlər. Onlara deyilir ki, sənə mülkiyyət kağızı veriləcək, bir neçə il sonra. Halbuki, həmin yer artıq onundur, mülkiyyət kağızını vermək lazımdır ki, sığorta kağızını ala bilsin".

Deputat deyir ki, bu münasibətlər hüquqdan kənar qurulduğu üçün sahibkarlar vergi, gömrük münasibətlərindən yan keçməyə məcbur qalırlar, başqa qurumların istənilən zaman sahibkardan pul alıb, soymaq imkanı var və bunlar dəyişməlidir.

F.Mustafa hesab edir ki, dövlət kompensasiyanı öz üzərinə götürməlidir, çünki həmin xırda sahibkarlar sənədini ala bilmir, səbəb də budur ki, hansısa vəzifə tutan, səlahiyyətindən sui-istifadə edir, burada sahibkarı günahlandırmaq olmaz.

F.Mustafaya görə, bu məsələ həllini tapmasa, iri yanğınlardan, bədbəxt hadisələrdən daim xırda sahibkarlar ziyan çəkəcək, odur ki, "talkuçka"larda vətəndaş pulunu ödəyibsə, sığorta müqaviləsi imzalamalı, mülkiyyət sənədi əldə etməlidir.

""Diqlas" yanıb, yoxsa yandırılıb?" müəmması

"Oxu.az"da ""Diqlas" yanıb, yoxsa yandırılıb?" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif ölkə mediasının gündəmindən düşməyən martın 26-da Bakının Nizami rayonu ərazisində yerləşən "Diqlas" ticarət mərkəzində baş vermiş yanğının doğurduğu suallara təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert İlham İsmayılla birgə cavab axtarır.

Müəlllif iddia edir ki, yanğından sonra "Yandırdılar, yoxsa özü yandı?"

sualı da gündəmə gəlib: "Bu sualın yaranması üçün isə, əlbəttə ki, əsas var: "Diqlas" kimi iri ticarət mərkəzində bu kimi hallara qarşı yanğından mühafizə sistemi mövcud olmalı idi. Niyə olmayıb? Olubsa, yanğın niyə lokallaşdırıla bilməyib? Yox, əgər binada yanğından mühafizə sistemi düzgün tərtib edilməmişdisə, obyektin fəaliyyətinə necə icazə verilib?", müəllif şübhələrinə belə əsaslar gətirir.

Ekspert isə "Oxu.az"a deyib ki, binanın yanğından mühafizə sistemi mütəmadi olaraq Fövqəladə Hallar Nazirliyi (FHN) tərəfindən yoxlanılmalı idi: "İnsanların kütləvi şəkildə çalışdığı obyektlərdə Fövqəladə Hallar Nazirliyinin səlahiyyətli nümayəndəsi mütəmadi olaraq bu sistemləri yoxlamalı və sahibkara məlumat verməlidir. Yoxlama zamanı zəif və risk doğura biləcək məqamlar zamanında aşkarlanarsa, baş verə biləcək hadisələrin qarşısını almaq məqsədilə tədbirlər görmək mümkündür. Çox güman ki, burada həmin məqama diqqət edilməyib. Səhlənkarlıq edilib. Ümumiyyətlə, FHN nümayəndələri təkcə böyük ticarət mərkəzlərinə deyil, ən kiçik obyektlərə belə məcburi şəkildə özünün təhlükəsizlik qaydalarına müvafiq olan zəruri avadanlıqları yerləşdirməlidir.

Düşünürəm ki, ehtiyatsızlıq və nəzarətsizlik səbəbindən "Diqlas"da yanğın baş verib və sürətlə binaya yayılıb".

İ.İsmayıl əlavə edib ki, hadisə baş verirsə, orada iki məqam diqqətdə saxlanılır: "Yanğının baş vermə səbəbi ya, dediyimiz kimi, ehtiyatsızlıqdır, ya da bunu kimsə qəsdən törədib. Çünki yanğının söndürülmə prosesi də kifayət qədər uzun çəkdi. Bu da cəmiyyətdə FHN əməkdaşlarının qeyri-peşəkar olmaları istiqamətində fikrin yaranmasına səbəb oldu".

Ekspert bu istiqamətdə bütün şübhələri ümumiləşdirərək bildirir ki, istənilən halda bu məsələnin nəticə və səbəb əlaqəsi hüquq-mühafizə orqanlarının apardığı araşdırmanın yekunları açıqlandığı zaman bəlli olacaq.