Media-icmal 28.05.18

Ölkədə sahibkarlığın inkişafı, kredit bürolarının gərəksizliyi, xarici borcun artması bugünki (28 may 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Sahibkarlığın yeni mərhələsi

"Azərbaycan" qəzeti "Sahibkarlığın inkişafı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyur" sərlövhəli məqalədə ölkədə sahibkarlar təbəqəsinin formalaşdırlmasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, keçmiş prezident Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı bütün sahələrdə olduğu kimi, sahibkarlığın yaranması və formalaşmasına da həlledici təsir göstərib: "Bu baxımdan sahibkarlığın inkişafı üçün dövlət səviyyəsində bir sıra təşkilati, hüquqi və iqtisadi tədbirlərin görülməsi, biznes fəaliyyəti üçün daha əlverişli şəraitin yaradılması məqsədilə əsaslı islahatların aparılması Azərbaycanda həyata keçirilən inkişaf strategiyasının əsas qayəsini təşkil edirdi. Bazar strukturlarının özü də, institutları da Azərbaycanın özünəməxsus şəraitinə uyğunlaşdırılmalı idi".

Məqalə müəllifi H.Əliyev siyasətini davam etdirən İlham Əliyevin bu siyasəti daha yüksək mərhələyə qladırdığını vurğulayır: "Azərbaycan biznes mühitinin əlverişliliyi, sahibkarların rahat işləməsi üçün ən çox islahatlar aparan ölkələrdən biridir".

Müəllif deyir ki, son illər regionların sosial-iqtisadi problemlərinin həllində daha çox özəl sektora üstünlük verilir, 2003-2017-ci illərdə ölkədə 1,4 milyonu daimi olmaqla 1,9 milyon yeni iş yerlərinin açılmasında özəl sektorun öz yeri var.

Müəllifə görə, bu siyasət nəticəsində əhalinin sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlirləri 10,4 dəfə artıb.

Məqalə müəllifi bildirir ki, görülmüş tədbirlər nəticəsində 2003-2017-ci illərdə sahibkarlıq subyektlərinin sayı 4,2, hüquqi şəxslərin sayı 1,9, kiçik müəssisələrin sayı 2, fərdi sahibkarların sayı 5 dəfə artıb. Müstəqillik qazandıqdan sonra ölkə iqtisadiyyatına 250 milyard dollar investisiya qoyulub.

Müəllifin sözlərinə görə, bəhs olunan dövrdə 34 535 sahibkara 2,1 milyard manat güzəştli kredit verilib, bu vəsait hesabına 154 minə yaxın yeni iş yeri yaradılıb.

Müəllifə görə, bu fəaliyyətlərin nəticəsi olaraq son 15 ildə yoxsulluq 50 faizdən 5,4 faizə enib və ya 10 dəfə azalıb, ÜDM-in faizi özəl sektorun payına düşür.

Müəllif deyir ki, 2018-ci ilin üç ayının yekunlarına görə də Azərbaycan iqtisadiyyatı 2,3 faiz, qeyri-neft sənayesi 10, kənd təsərrüfatı 4,2, xarici ticarət dövriyyəsi 31, ümumi ixrac 24, qeyri-neft ixracı 37 faiz artıb.

Müəllifə görə, dayanıqlı iqtisadi inkişafa nail olan Azərbaycanın qeyri-neft sənayesi və kənd təsərrüfatı sahələrində əldə etdiyi bu artım sahibkarlara biznes fəaliyyətini daha da genişləndirməyə əlavə stimul yaradır.

Artan dövlət borcu

"Exo" qəzetində "Azərbaycan dövlət borcunu artırır?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif dövlət borcunun artması, bu faktın müsbət-mənfi cəhətlərini iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə gündəm müzakirəsinə çevirir.

Bir tərəfdən ekspert deyir ki, Azərbaycan hökumətinin kreditlər götürərək layihələr icra etməsində mənfi heç nə yoxdur, digər tərəfdən isə dövlət borcunun artmasının narahatlıq yaratdığını bildirir: "Azərbaycanın xarici kreditorlar önündə öhdəliklərinin maliyyələşdirilməsinin başqa yolu da yoxdur. Buna əsas sponsoru Azərbaycan olan "Cənub qaz dəhlizi"nin nümunəsində baxmaq olar. CQD Azərbaycan qazının Türkiyə üzərindən Avropaya nəqli üçün boru kəməri infrastrukturu yaradılmasını nəzərdə tutan çoxmilyardlıq layihə deməkdir". N.Cəfərli bəhs edilən sahədəki durumu qəzetə belə şərh edir.

Ekspertin sözlərinə görə, ən azı 2020-ci ilə kimi Azərbaycan bu layihəni maliyyə baxımından dəstəkləməlidir, belə ki, Azərbaycan qazı Avropaya 2020-ci ildən 10 milyard kubmetr olmaqla nəql ediləcək, layihənin ümumi dəyəri isə 41,5 milyard dollardır: "CQD işə salındıqdan sonra əldə edilmiş gəlirlərin bir hissəsi borcların bağlanmasna xərclənəcək, yəni, ilk illər bu layihədən büdcəyə iri həcmli pullar daxil olmayacaq. Bundan əlavə, bəzi layihələr də var , elə onlar da maliyyələşməyə ehtiyac duyurlar. Odur ki, kreditləşdirmə artacaq, gələcəkdə isə xarici kreditin artması ölkə iqtisadiyyatına böyük problemər yarada bilər". 2018-ci ildə isə Azərbaycan müstəqilliyini əldə etdiyi dövrdə ilk dəfə olaraq büdcə vəsaitlərinin 10%-ni xarici borcun bağlanmasına yönəldəcək".

N.Cəfərli bildirir ki, hökumət bu məqsədlə əlavə kreditlər götürmək ovqatındadır və ölkə hələ ki, maliyyə öhdəliyini yerinə yetirmək gücündə olduğu üçün ona kredit ayırmaqda tərəddüd etmirlər.

Ekspert xatırladır ki, Azərbaycanda həcmi 40 milyard dollardan çox olan Neft Fondu kimi "təhlükəsizlik yastığı" var və investorlar borc götürənin tədiyyə qabiliyyətli olduğunu bilirlər.

N.Cəfərli deyir ki, son vaxtlar dünya bazarında neft-qazın qiyməti artdıqdan sonra hökumət də borc məsələsinə sakit yanaşır: "Bizdə borcların ödənilməsi üçün ortamüddətli plan müddəti yoxdur, ona görə də borcların uzunmüddətli bağlanışla bitiriləcəyinə də ümid etmək olmaz"..

Ekspert hesab edir ki, ölkədə dövlət borcu düzgün müəyyən edilmir, belə ki, cəmi 4 il öncə xarici borc ÜDM-in cəmi 8%-nə bərabər idi, indi isə bu rəqəm 22%-təşkil edir.

N.Cəfərli deyir ki, borclar bununla bitmir, yəni, kreditlər var ki, götürülüb, hələ işlənməyib, bundan əlavə, şirkətlərin dövlət zəmanətilə aldıqları kreditlər mövcuddur və buna görə də gələcəkdə kredit həcmini azaltmaq lazımdır.