Media-icmal 29.09.18

Azərbaycanın iqtisadi uğurları, Beynəlxalq Bankın vəziyyəti, Bakının Baş planı ilə bağlı durum və s. məsələlər bugünki (29 sentyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Beynəlxalq reytinqlər öncülü

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanın iqtisadi uğurları beynəlxalq maliyyə və reytinq təşkilatları tərəfindən də yüksək qiymətləndirilir" sərlövhəli məqalədə ölkənin iqtisadi uğurlarının beynəlxalq miqyasda tanınmasını dəyərləndirir.

Müəllif müntəzəm kapitallaşmanı iqtisadi inkişafı təmin edən əsas şərt sayaraq deyir ki, son 15 ildə iqtisadiyyatıın bütün sahələrinə xarici sərmayə qoyulması ölkənin bu sahədə uğur qazanmasının təsdiqidir.

Müəllif deyir ki, Prezident İlham Əliyev də Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında ölkə iqtisadiyyatına, xüsusilə qeyri-neft sektoruna kapital qoyuluşunun əhəmiyyətini qeyd edib: "İnvestisiya təşviqi mexanizmi işə düşüb, bunun çox böyük əhəmiyyəti var. Əgər biz bu sistemi tətbiq etməsəydik, özəl sektor 2,5 milyard manat sərmayəni qeyri-neft sektoruna qoymazdı. Məhz investisiya təşviqi sənədinin işə düşməsi nəticəsində 2,5 milyard manat dəyərində olan layihələr icra edilir. Sənaye parklarının yaradılması da öz səmərəliliyini göstərmişdir. Biz bu parkları, orada investorlara güzəştli şərtləri yaratmasaydıq, indi 50-yə yaxın rezident olmazdı. Bu gün bu parklarda icra edilmiş və icra ediləcək layihələrin ümumi dəyəri 3,6 milyard dollardır".

Müəllifin sözlərinə görə, bu il sentyabrın 7-də ABŞ-ın Beynəlxalq Anlaşma üçün İşgüzar Şurası və Azərbaycan İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən "Azərbaycan Rəqabətqabiliyyətlilik Forumu 2018"də də investisiyaların cəlb olunması müzakirə edilib.

Müəllif vurğulayır ki, Baş nazirin birinci müavini Yaqub Eyyubov 2003-2017-ci illərdə ölkə iqtisadiyyatına bütün mənbələrdən 236 milyard ABŞ dolları dəyərində sərmayə qoyulduğunu, bunun 118 milyard dolları və ya 50%-nin xarici investisiya olduğunu, bunun da sayəsində sənayedə qeyri-dövlət sektoru payının 82,2%-ə çatdığını bildirib.

Müəllif deyir ki, forumda Azərbaycanın xarici ölkələrə yönəltdiyi birbaşa investisiyaların həcminin 19 milyard dollardan çox və bunda özəl bölmənin də xüsusi payı olduğunu söyləyib.

Müəllif son 15 ildə ölkə iqtisadiyyatının dinamik inkişaf etdiyini, bu müddətdə ÜDM -in real ifadədə 3,6 dəfə artdığını və özəl sektorun ÜDM-də xüsusi çəkisinin 2017-ci ildə 83,8 faizə çatdığını bildirir.

"Son 15 ildə qeyri-neft sektorunun orta illik artım tempi 8,1 faizə çatıb. 2003-2017-ci illərdə qeyri-neft sənayesində 2,6, kənd təsərrüfatında 1,8, tikintidə 4,9, ticarətdə 4,5, turizm sektorunda 20,2, nəqliyyat sektorunda 3,1, rabitədə 14,5 dəfə iqtisadi artım qeydə alınıb".

Müəllifin sözlərinə görə, ölkədə yaradılan əlverişli şərait sayəsində sahibkarlıq subyektlərinin sayı 4,2, hüquqi şəxslərin sayı 1,9, kiçik müəssisələrin sayı 2, fərdi sahibkarların sayı 5 dəfə artıb.

Yazı müəllifi deyir ki, dünyanın aparıcı maliyyə və reytinq qurumları da Azərbaycan iqtisadiyyatı barədə müsbət proqnoz verirlər və Dünya İqtisadi Forumunun 2017-2018-ci Qlobal Rəqabətlilik Hesabatına görə, ölkə 35-ci yerə yüksələrək MDB məkanında liderliyini qoruyur.

Bu gedişatla bank sağlamlaşmaz

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Beynəlxalq Bankın səhmləri dəyərindən ucuz satılır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycan Beynəlxalq Bankının (ABB) vəziyyətini bank sahəsi üzrə ekspert Əkrəm Həsənovla müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının (AYİB) ABB-nin səhmdarı ola biləcəyi xəbəri yayılıb, amma bu xəbər yeni deyil, hələ 10 il əvvəl də AYİB bu bankın səhmdarı ola biləcəyini açıqlamışdı.

Yazı müəllifi xatırladır ki, ABB-nin məlum çöküşündən sonra AYİB prezidenti korporativ idarəetməsində islahat aparılarsa, ABB-nin səhmdarı olmaq məsələsi barədə düşünə biləcəklərini söylədi.

Ekspert Ə.Həsənov isə ABB-nin Azərbaycan bank sistemində əhəmiyyətinə sağlamlaşdırılmasını vacib sayır: "ABB-nin bağlanması, çökməsi bütövlükdə Azərbaycanın bank sistemini çökdürə, xarici investorların, daxili müştərilərin bank sisteminə inamını sarsıda bilər. Dövlət ABB-ni sağlamlaşdırmaq üçün büdcədən milyardlarla pul ayırır, bankın öhdəliklərini üzərinə götürür, bunun məqsədi isə Azərbaycan bank sisteminin bütövlükdə xilas edilməsidir".

Ə.Həsənov deyir ki, ABB 2017-ci ili formal olaraq 800 milyon manat gəlirlə başa vurub, amma bankın səhmləri nominal dəyərindən aşağı satılır, bu isə çox pis haldır.

Ə.Həsənova görə, buradan investorların ABB-nin hesabatlarına inanmaması, şişirdilmiş sayması, ya da ABB-yə dair proqnozların bədbin olması, buna görə səhmlərə həvəs göstərməməsi kimi iki nəticə alınır.

Ekspert bankda sağlamlaşdırma prosesi getsə də ona inamsızlıq yaşanmasını ABB rəhbərliyinin işinin öhdəsindən gəlməməsi kimi izah edir: "Dövlət orada rəhbərliyi dəyişərək, daha savadlı, işini bilən, dürüst insanları təyin edib bankı vəziyyətdən çıxarmalıdır".

Ə.Həsənov xatırladır ki, bəzi iş adamlarının bankdan külli miqdarda kredit götürməsi aydındır, amma bu pulların qaytarılması barədə rəsmi heç nə deyilmir.

Ekspert deyir ki, 2017-ci ildə ABB-yə dövlət büdcəsindən ayrılan 5 milyard manatın 3 milyard manatı 6 ay ərzində yoxa çıxıb: "2017-ci ildə dövlət ABB-yə 5 milyard manat bağışladı, bunun 1 milyard manatı ABB-nin 2016-cı ildəki ziyanına getdi. 4 milyardın mənfəəti 4 milyard olmalı ikən ABB ötən ili 800 milyon manat mənfəətlə bitirdiyini elan edib. Bəs 3 milyarddan artıq vəsait hara getdi, ABB-də yenə də 3 milyard manatdan çox itki var! Belə halda investorlar bura pul qoymaq istəməyəcəklər, düşünəcəklər ki, dövlət 5 milyard qoyub və pulun böyük hissəsi itib. Bu adamlar 6 ay ərzində 3 milyarddan çox pulu yoxa çıxarıblar, pul itib!".

...amma ona da FHN baxır. Niyə?

"Modern.az" saytında isə "Memarlıq işlərinə niyə FHN nəzarət etməlidir?!" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif Bakı şəhərinin baş planının hazırlanması və onun ətrafındakı prosesləri Rəssamlıq Akademiyasının professoru, əməkdar memar Feyzulla Quliyevlə araşdırır.

Yazı müəllifi deyir ki, ölkə başçısı İlham Əliyev 2018-ci il dövlət Prezidentin Ehtiyat Fondundan Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinə ilkin olaraq 4 milyon manat ayrılması ilə bağlı sərəncam imzalayıb.

Müəllifin sözlərinə görə, Komitə Bakı şəhərinin baş planının hazırlanması üçün "Böyük Üçlük" adlanan dünyanın ən nüfuzlu üç strateji məsləhətçi şirkətlərindən birini - "The Boston Consulting Group" ("Boston Konsaltinq Qrup") şirkətini bu işə cəlb edib.

Müəllif deyir ki, komitə "The Boston Consulting Group" şirkəti ilə birgə Bakı şəhərinin baş planının hazırlanması işininin iki mərhələdə təşkil edilməsini planlaşdırır: "Birinci mərhələdə paytaxtla bağlı bugünədək hazırlanmış bütün səhərsalma və ərazi planlaşdırılması sənədlərinin, o cümlədən "Böyük Bakının Regional İnkişaf Planı" və "Bakı şəhərinin Ərazidən İstifadə və Zonalaşdırma Planı" layihələrinin təhlil edilməsi nəzərdə tutulur.İkinci mərhələdə Komitə "The Boston Consulting Group" şirkəti ilə birgə birinci mərhələdə müəyyənləşdirilmiş tələblər əsasında nüfuzlu şəhərsalma, memarlıq, mühəndislik şirkətlərini və aidiyyəti ekspertləri əməkdaşlığa cəlb etməklə paytaxtın baş planının işlənməsi prosesini davam etdirərək yekunlaşdırmağı planlaşdırır".

F.Quliyev "modern.az"a deyib ki, Böyük Bakının regional inkişaf Planı hazırdır: "Əvvəllər ora Sumqayıt və Xırdalana qədər hissələr daxil idisə, sonradan Ələt də daxil edildi. Bu sənəd 2014-cü ildə bütün aidiyyatı strukturlarla birlikdə hazırlandı, razılaşdırılaraq, Nazirlər Kabinetinə təsdiqə verildi, amma sənəd indiyədək təsdiq olunmayıb".

Memar deyib ki, hazırda layihə ekspertiza mərhələsindədir: "Bu, ilkin mərhələdir. İkinci mərhələdə, layihə qaneedici olmayacaqsa, yenidən hazırlanmasına başlanacaq. Əvvəl hazırlanan layihə ərazilərin zonalaşdırılması məsələsini özündə ehtiva edirdi".

Memarın sözlərinə görə, indi "Ümumi plan", "Baş plan" hazırdır, əsas problem "Müfəssəl plan"ın olmamasıdır, çünki bir çox məqamlarda adını pilot layihələr qoymaqla şəhəri pis günə qoydular.

F.Quliyev deyir ki, bu sahədə çatışmazlıqlar da var: "Şəhərsalma ilə bağlı icraedici orqan Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsidir, amma ekspertiza Fövqəladə Hallar Nazirliyindədir. Şəhərə nəzarət şöbəsi baxmalıdır, amma ona da FHN baxır. Niyə? Memarlıqla bağlı işlərə niyə FHN nəzarət etməlidir?! Ümid edirəm ki, bu nəzarət mexanizmləri geri alınaraq komitəyə veriləcək".