Media-icmal 30.03.20

Ölkə mediası koronavirus pandemiyası və onun iqtisadi və maliyyə fəsadlarına fokslanıb. Belə ki, virusun yayılması təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün canlı təmaslar minimuma endirilib. Amma bu, bəzi sahələr üzrə problemlər yaradıb. Ekspertlər isə bu problemlərdən çıxış yolları təklif edirlər...

“Azərbaycan” qəzeti “Vüsal Qasımlı: Pandemiya tələb-təklifin artım tempini yavaşladır” sərlövhəli məqalədə koronavirus pandemiyasının mövcudluğunda tələb-təklif tandeminin inkişaf istiqamətlərini dəyərləndirir.

İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlının sözlərinə görə, pandemiya tələb-təklifin artım tempini azaldır.

“Qlobal səviyyədə də tələb-təklif spiralı aşağı istiqamətlənib. Buna baxmayaraq, bu ilin ilk rübündə Azərbaycanda ÜDM-in artımı real ifadədə mümkün olacaq”.

V.Qasımlının fikrincə, qeyri-neft sənayesi, bitkiçilik, informasiya və rabitə xidmətləri artımın əsas drayverləri olacaq, amma neftin kəskin ucuzlaşması fonunda ilin birinci rübündə ÜDM deflyatorunun da aşağı düşməsi təxmin edilir.

V.Qasımlı hesab edir ki, 2017-ci ildən azalan ÜDM deflyatorunun cari ilin ilk rübündə ən aşağı həddə enəcəyini proqnozlaşdırmaq olar: “Bu isə birinci rübdə ölkədə məhsul və xidmət istehsalının nominal qiymətinə mənfi təsir edəcək. ÜDM deflyatorunun azalması tədiyyə balansına, beynəlxalq investisiya mövqeyinə və yığım səviyyəsinə də mənfi təsir edir”.

İcraçı direktorun sözlərinə görə, hazırkı qlobal iqtisadi böhran şəraitində makroiqtisadi siyasət seçimi pandemiyanın qarşısının alınması və resessiyaya yol verilməməsi kimi iki qərar arasındadır: “Azərbaycan hökuməti bütün vasitələrdən istifadə edib pandemiyanın qarşısını almaqla yanaşı, həm də bazar iştirakçılarını dəstəkləməklə mümkün itkiləri minimallaşdırmaq xətti seçib”, deyə V.Qasımlı bildirir.

“Müsavat.com”da yer alan “Biz yaxın 2 həftədə neft bazarında kəskin...” sərlövhəli məqalədə isə müəllif dünya bazarında neftin qiymət pespektivinə dair düşüncələrini diqqətə çatdırır.

Müəllif deyir ki, dünya neft bazarında böhran getdikcə dərinləşir, “Brent” markalı neft 6,61 faiz (1,74 dollar) ucuzlaşaraq 24,60 dollara, WTI nefti 5,66 faiz (1,28 dollar) dəyər itirərək 21,32 dollara satılır.

Müəllif deyir ki, martın sonunda OPEK+ razılaşmasının müddəti bitir və ona qoşulmuş əksər ölkələr aprelin əvvəlindən hasilatı artırmağı düşünürlər, bu isə qiymətlərin daha da azalacağı deməkdir və bəzi analitiklər neftin 15-10 dollara qədər ucuzlaşacağını bildirir.

Müəllifə görə, əsas problem odur ki, dünya neft bazarının əsas istehsalçıları olan ABŞ, Rusiya, Səudiyyə Ərəbistanı arasında neft hasilatı ilə bağlı razılşama kvotası yoxdur.  

Müəllifin sözlərinə görə, Səudiyyə Ərəbistanı isə artıq aprel ayı üçün gündəlik 9,8 milyon barel deyil, 12,3 milyon barel neft satışına dair müqavilələr imzalayıb, bu situasiyada Rusiya, Səudiyyə Ərəbistanı və ABŞ arasında ortaq məxrəcə gəlmək mümkün görünmür.

Müəllif hesab edir ki, aprel ayında koronavirus pandemiyasının də “pik dövrü” bitir, bu zamansa artıq bazara müdaxilə olmadan belə tələbin artması qiymətləri öz ardınca yuxarı çəkəcək.

Müəllifə görə, indiki qiymətə təsir edən amillərdən biri də qeyri-müəyyənlikdir, odur ki, yaxın 2 həftədə neft bazarında kəskin ucuzlaşma müşahidə edilə bilər.

“Bizimyolinfo.az”da yer alan “Vahid Əhmədov: Hökumət çörəyin, ətin və şəkərin qiymətini dondurmalıdır” sərlövhəli məqalədə isə müəllif koronavirus pandemiyası və dünya bazarında neftin ucuzlaşması şəraitində ərzaq məhsullarının qiymətlərinin sabitliyinin təmin olunması barədə deputat Vahid Əhmədovla söhbətləşir. 

V.Əhmədovun sözlərinə görə, karantin şəraitində və neftin ucuzlaşdığı dövrdə ərzaq məhsullarının qiymətlərinin sabitliyini bir ay təmin etmək olar.

Deputat düşünür ki, ölkədə yetərli qədər ərzaq ehtiyatı var, xaricdən idxal da davam edir: “Lakin koronavirusun baş verməsi və neft qiymətlərinin düşməsi istehlak qiymətlərinə təsir edir: “Hökumət məhsulların fasiləsiz təchizatını və əsas malların qiymət sabitliyini təmin etmək üçün lazımi tədbirlər görür. Ancaq mövcud şəraitdə bu, uzun müddət davam edə bilməz və müəyyən bir müddətdən sonra qiymətlər sıçraya bilər. Görünən odur ki, əsas ərzaq məhsulları - çörək, ət, şəkər və bir sıra digər məhsulların qiymətlərinin dondurulduğu Rusiya təcrübəsindən istifadə etməliyik”.

Deputat deyir ki, rayonlardan Bakıya giriş bağlanıb və fermerlər paytaxta

meyvə-tərəvəz gətirmək iqtidarında deyillər, bu isə qida qıtlığına və qiymət artımına səbəb olacaq: “Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə bu problemi həll etmək lazımdır. Məsələn, kənd təsərrüfatı məhsullarının virus və dezinfeksiya üçün sınaqdan keçiriləcəyi sanitariya-epidemioloji kordonların yaradılması mümkündür. İstənilən halda, fermerlərə Bakını məhsulla təmin etməyə və pul qazanmağa imkan vermək lazımdır”.

“Yeniavaz.com”da dərc olunan “Virusa görə kommunal ödənişləri edə bilməyənlər nə edəcək?” sərlövhəli məqalədə isə müəllif bəhs olunan problemi deputat Fazil Mustafa və Hikmət Babaoğlu ilə gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Müəllif koronavirus pandemiyası ilə bağlı iş yerlərini itirən şəxslərin kommunal xərcləri necə ödəyəcəklərini müzakirə müstəvisinə gətirir və bu halda   

ya ödənişlərin bir neçə ay ertələnməsi, ya da hökumətin hazırladığı tədbirlər paketində kommunal ödənişlərdə güzəşt məsələsini nəzərdə tutmasını zəruri sayırlar.

Deputat F.Mustafa hesab edir ki, ödəniş məsələsində müəyyən dərəcədə güzəştlər edilməsi nəzərdə tutula bilər: “Bunu bir sosial paket formasında hazırlayıb ortaya qoymaq lazımdır. Bu, vəziyyəti bir az yüngülləşdirə bilər. Bunlar müvəqqəti xarakter daşıyır. Çünki vəziyyət düzələndən sonra təzədən bərpa etmək olar”.

Deputat Hikmət Babaoğlu da hesab edir ki, problemi hökumətin diqqətinə təqdim etmək lazımdır ki, bununla bağlı qərar qəbul edilsin: “Çünki nəticədə söhbət milli təhlükəsizliyimizdən gedir. Hər hansı bir kommunal ödənişin 1 gün və ya 5 gün gec ödənməsi böyük bir faciə deyil”.