Media-icmal 30.05.19

Ölkənin inkişafında elm və təhsilin rolu, səhiyyənin vəziyyətinə deputat baxışı, problemli kreditlərin kompensasiya ödənişi və s. məsələlər bugünkü medianın aparıcı mövzularındandır.

Bir universitetin adı belə olmayan...

"Azərbaycan" qəzeti "Elm və təhsil: gələcəyə aparan yol" sərlövhəli məqalədə ölkənin inkişafında elm və təhsilin rolunu dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan dövləti enerji sahəsində boyük layihələri həyata keçirərək dünya xəritəsində özünə layiq yer tutub, amma ölkə daha yüksək inkişaf səviyyəsinə nail olmaq üçün elm və təhsili inkişaf etdirməlidir.

Müəllif deyir ki, 2000-ci ildə Davos Forumunda XXI əsrin şüarı - İnformatika və İqtisadiyyat elan edilib, bu baxımdan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında İnformatika və İqtisadiyyat bölməsinin yaradılması ölkədə həm iqtisadiyyatın, həm də müxtəlif sahələrin inkişafına təkan verərdi.

Hazırda Azərbaycanda elmi araşdırmalara ayrılan vəsaitin büdcənin 0,54 faizini, ÜDM-in 0,16 faizini təşkil etdiyini deyən müəllif elmin maliyyələşməsinə münasibətin kökündən dəyişməli olduğunu irəli sürür.

"Ali məktəblərin əsas məqsədi keyfiyyətli təhsil vermək, beynəlxalq təhsil sisteminə inteqrasiya olunmaq və dünya universitetləri reytinqində mümkün qədər yüksək ranqa nail olmaqdır. Etiraf etmək lazımdır ki, Azərbaycanın təhsil sistemində müəyyən irəliləyiş var. Bununla bərabər, təcili həllini tələb edən çox sayda problemlər də qalmaqdadır" deyə müəllif ölkənin ali məktəblərinin problemi barədə bildirir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, dünyanın 500 universitetinin reytinq siyahısında Azərbaycanın heç bir ali məktəbinin adı yoxdur.

Müəllifin deməsinə görə, hətta keçmiş sovet ölkələrinin xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq tərtib olunmuş 400 ali məktəb siyahısında MDB məkanında fəaliyyət göstərən 60 ali məktəbin adı göstərilir, amma bu siyahıda Azərbaycandan bir ali məktəbin belə adı yoxdur.

Müəllif deyir ki, vaxtilə ölkədə hazırlıq tədbiri görmədən, tələsik "bakalavr+magistr sistemi" həyata keçirildi, amma bu sistem özünü lazımi qədər doğrultmadı, çünki bu keçiddə aspirantura (doktorantura) ilə bağlı heç bir dəyişiklik olmadı: "Təhlillər göstərir ki, Azərbaycanda aspiranturanı (doktorantura) bitirən şəxslərin elmi səviyyəsi ürəkaçan deyil. Bu gün aspirantura (doktorantura) pilləsində çalışan səxslər üçün elmi rəhbərin təklifi ilə imtahanların sayı ciddi sayda artırılmalı, 5-6 imtahan olmalıdır".

Müəllifə görə, digər məsələ şagirdlərin müxtəlif fənlərdən dünya olimpiadalarında iştirakıdır və məsələnin effektiv olması üçün bir çox ölkələrdə olduğu kimi, bacarıqlı, milli komandaya namizədlər üçün ildə bir neçə dəfə (10-12 günlük) xüsusi seminarlar (kamplar) təşkil olunmalıdır.

"Sağlamlıq növbəsi" yaranan Azərbaycan

"Yeni Sabah.az"da isə "Xəstəxanaların qarşısı ət-çörək növbəsində olduğu kimidir..."- Fazil Mustafa" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycan səhiyyəsindəki problemlərlə bağlı deputat Fazil Mustafa ilə söhbətləşir.

Müəllifin iddiasına görə, son zamanlar səhiyyə sahəsində müxtəlif məsələlərlə bağlı problemlər səngimək bilmir, bu, bəzən nazirlik qarşısında aksiyalar və ya müxtəlif şəxslər tərəfindən şikayətlər şəklində öz əksini tapır.

F.Mustafa "Yeni Sabah"a açıqlamasında bütün sahələrdə vəziyyətin belə olduğunu iddia edir və deyir ki, qanunun işləməməsi bir çox hallarda səhiyyənin vətəndaşların sağlamlığı ilə bağlı yükü götürə bilməməsinə bağlıdır.

Deputat hesab edir ki, qida, ərzaq təhlükəsizliyi məsələlərində olan müəyyən problemlər, ölkəyə gətirilən qidaların və ya ekoloji vəziyyətin problemləri vətəndaşın səhhətində birbaşa özünü göstərir: "Vaxtında profilaktik addımların atılmaması bu problemləri böyüdür. Ona görə də insanlarn ən çox əziyyət çəkdiyi sağlıqla bağlı problemdir. Bütün xəstəxanaların qarşısı ət-çörək növbəsində olduğu kimidir. Artıq Azərbaycanda sağlamlıq növbəsi yaranmağa başlayıb. Ona görə vəziyyət acınacaqlıdır. İnsanlar da etirazlarını bu formada bildirirlər".

F. Mustafa bildirib ki, son zamanlar şikayətlər artsa da amma səhiyyə əvvəldən belə olub, səhiyyə iməcilikdir, mütləq tibbi sığortaya keçirilməli idi: "Bu, vaxtında olmalıydı və əhalinin müəyyən yükünü azaldacaqdı. Xüsusilə, aztəminatlı insanlar bu məsələdə zülm çəkirlər. Kimin imkanı var, xaricdə müalicə alır, o da çox vaxt gecikmiş olduğu üçün keyfiyyətli olmur. Çünki buradakı prosedurları keçirib sonra gedir. Ona görə də problemlər daha da artmağa başlayıb".

F.Mustafa deyir ki, amma hər halda ölkədə səhiyyəyə qoyulan bu qədər vəsait, diaqnostika mərkəzlərinin açılması, avadanlıqlara pul xərclənməsi onu göstərir ki, bu sahədə problemlər azalmaq bilmir, artırsa, demək məsələ ciddidir,

Deputat həm də vurğulayır ki, səhiyyə sahəsində islahatların bir neçə ildə nəticə verəcəyini güman etmir, icbari tibbi sığortanın tətbiqindən sonra müəyyən dəyişmələrin ola bilməsini ehtimal edir.

F.Mustafa hesab edir ki, problemin kökü heç də yalnız səhiyyəyə bağlı deyil: "Bu, iqtisadi məsələdir, iqtisadi problemlərlə bağlıdır. Böyük xəstəxanaların əksəriyyəti çalışmır, boş vəziyyətdədir. Çünki effektlilik düşünülməyib, bu tikilsin, o tikilsin, sonra iş məsələsində həm kadr, həm də avadanlıq və xidmət mədəniyyəti problemi ortaya çıxır", - deputat problemə belə münasibət ifadə edir.

Indi ala bilməsələr də maydan sonra alacaqlar

"Modern.az"da isə "İqtisadçı problemli kreditlərlə bağlı suallara cavab verdi: "Kompensasiya ala bilməyənlər..." - müsahibə" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Sayt problemli kreditlərə kompensasiyaların ödənmə müddətinin bu həftə başa çatması, amma bununla yanaşı, bir sıra sualların hələ də gündəmdə qalması, bunun perspektivdə necə həll olunacağı ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovun düşüncələrinə yer verib.

Ekspertin deməsinə görə, kompensasiya almaq hüququ olan, amma hansısa səbəbdən pullarını ala bilməyənlər may ayından sonra da bu imkandan istifadə edə biləcəklər: "Məsələn, vətəndaşa 1500 manat kompensasiya hesablanıb, amma onu hələ də almayıb və kompensasiyaların verilməsi müddəti də 2 gündən sonra başa çatır. Bu halda vətəndaş may ayında kompensasiya ala bilməsə də vəsait hesablandığı üçün növbəti aylarda bu imkandan yararlana biləcək. O baxımdan, may ayında kompensasiya ala bilməyənlər, amma bu hüququ olanlar üçün vəsait ödənişi həyata keçiriləcək".

Problemli kreditlərin restrukturizasiyasının yubanmasına gəlincə, ekspert deyir ki, kompensasiyalar sürətlə verilsə də restrukturizasiya prosesi nisbətən gec başlayıb.

Onun sözlərinə görə, 600 mindən artıq vətəndaşın kompensasiya hüququ yaranıb və 300 minədək vətəndaşın problemli kreditləri restrukturizasiya olunacaq, gələn aydan problemli kreditlərin restrukturizasiyası daha intensiv həyata keçiriləcək.

V.Byaramov bildirir ki, restrukturizasiya çərçivəsində əsas kredit məbləği 17 min manatdan az olan vətəndaşlara 5 il müddətinə 1% dərəcəsilə kredit veriləcək, həm də Mülki Məcəlləyə əsasən zaminlik hüququna xitam verilir: "Sadəcə, burada bir məqam var ki, bank yeni kredit müqaviləsində köhnə zaminin qalmasını istərsə və zamin bundan imtina edərsə o zaman bank restruktrizasiya müqaviləsi bağlamaya bilər.

Daha sonra ekspert problemli kreditlərlə bağlı Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının yanında yaranan Apellyasiya Komissiyasının fəaliyyətinə toxunaraq deyir ki, apellyasiya müraciətlərinə 30 iş günü ərzində cavab verilməlidir, bu isə 45 gün deməkdir.

V.Bayramov deyir ki, Komissiyadan mənfi cavab alan vətəndaşlar artıq məhkəmə qərarı olduğu halda kompensasiya ala biləcəklər.

Xatırladaq ki, 2019-cu il fevralın 28-də fiziki şəxslərin 17 min mnaata qədər olan problemli kreditlərinin həll edilməsilə bağlı fərman imzalanıb. Həmin fərmana əsasən 2015-ci ilin fevral və dekabr aylarında baş vermiş devalvasiya nəticəsində manat ucuzlaşması səbəbindən yaranan məzənnə fərqini dövlət ödəyir. Əsas məbləğdən borcu olanlara illik 1% olmaqla 5 illik kredit, banka tələb olunan ödənişlərdən artıq ödəniş edənlərə kompensasiya verilir.