Media-icmal 30.05.20

Koronavirus pandemiyası ilə bağlı Azərbaycanda mövcud vəziyyət, demokratik dəyərlər pandemiya fonunda, pandemiyaya qarşı mübarizəyə təkliflər və s. məsələlər medıanın aparıcı mövzuları sırasındadır.  

“Qapalı zonalar yarana bilər” xəbərdarlığı

Rəsmi “Azərbaycan” qəzeti “COVID-19 infeksiyasına yoluxma halı çox olan ərazi qapalı zonaya çevrilə bilər” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda koronavirus pandemiyası ilə bağlı vəziyyəti dəyərləndirir.

Müəllifin deməsinə görə, koronavirusla əlaqədar ölkə üzrə selektiv yanaşma metodu tətbiq edilə, yəni, hansı zonada COVID-19-a yoluxma halı çox olarsa, həmin ərazi qapalı zonaya çevrilə və orada karantin rejiminin qaydaları gücləndirilə bilər”.

Bundan əlavə, müəllif vurğulayır ki, ölkədaxili uçuşlarla bağlı növbəti həftə ərzində qərar qəbul edilə bilər və uçuşlar bərpa ediləcəyi təqdirdə xüsusi qaydalara ciddi əməl olunmasına baxılır.

Müəllifə görə, bununla bağlı qaydalar müəyyənləşdiriləcək və ona riayət edilməsi əsas şərt olaraq götürüləcək.

Amma dövlət sərhədlərinin açılmasına gəlincə, bu istiqamətdə giriş-çıxışa qoyulan məhdudiyyət iyunun 15-dək uzadılır.

Müəllif deyir ki, beynəlxalq uçuşların həyata keçirilməsi təkcə bir dövlətin iradəsindən asılı deyil, həmçinin uçuşların həyata keçiriləcəyi ölkələrdə rejimin nə qədər yumşaldılmasından və hansı qərarlar qəbul edilməsindən asılıdır.

“Bununla belə beynəlxalq uçuşlarla bağlı hazırda bir məqam müzakirə olunur. Belə ki, beynəlxalq uçuşlar bərpa olunacaqsa, bizim başqa ölkələrlə koronavirus testindən keçmə haqqında sənədləri qarşılıqlı tanımamıza ehtiyac var. Məsələn, Azərbaycandan Türkiyəyə uçan vətəndaş Azərbaycanda koronavirus testindən keçibsə və ona neqativ nəticə haqqında sənəd verilibsə, onun bu sənədi Türkiyədə tanınacaq və o, həmin ölkədə karantinə götürülməyəcək. Eləcə də Türkiyədən Azərbaycana gələnlərin həmin ölkədə verdikləri testlərinin sənədləri Azərbaycanda tanınacaq”, -  müəllif diqqətə çatdırıb.

Demokratik dəyərlər pandemiya fonunda

“Müsavat.com” saytında yer alan Natiq Cəfərli: Dünya ölkələrində karantin rejimi ona görə yekunlaşdı ki…” sərlövhəli məqalədə müəllif dünya dövlətlərinin koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizəsində demokratiyanın necə rol oynaması haqda iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.

N.Cəfərli deyir ki, 2020-ci il martın 11-də Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) koronavirusla bağlı dünyada pandemiya elan etdi, həmin tarixdə bütün dünya üzrə virusa yoluxanların sayı 119 min 132 nəfər, ölənlərin sayı isə 4284 nəfər idi. “Artıq aprel aynda isə dünyada 4 milyard insan karantin elan olunan ölkələrdə yaşayırdı.

Ekspertə görə, sərt karantin tədbirlərinin tətbiqinə səbəb isə virusun yeni olması, elm dünyasının bu virusla tanış olması, xəstəliyin sürətlə yayılmasının səhiyyə sistemini çökdürə bilməsi ehtimalı, müxtəlif müalicə sxemlərinin yoxlanılması ilə bağlı idi.

İqtisadçı əlavə edir ki, bu zaman epidemiya ilə bağlı demokratik, yarı-demokratik ölkələrdə karantin rejiminin tətbiq olunmasını müxalifət israrla tələb edirdi.

Müəllifin deməsinə görə, bu ölkələrdə müxalifət karantin rejiminin tətbiqinə həm də hakimiyyət uğrunda siyasi mübarizənin təkib hissəsi kimi baxırdı.

Onun deməsinə görə, hakimiyyətlər isə karantin rejiminin tətbiq olunmasında gah cip, gah 5C söhbətini yayaraq məsuliyyəti özlərindən atmağa çalışdılar”.

N.Cəfərli deyir ki, mayın 28-nə dünyada virusa yoluxanlar  5 mln. 807 min 166 nəfər, ölənlərin sayı 360 min 300 nəfərdir, amma dünya ölkələri  karantindən çıxır, özü də həmin vaxtda ki virusun nə dərmanı məlumdur, nə vaksini.

Ekspertə görə, bu zaman yenə də siyasi qərarlar önə çıxır, dünya ölkələri anladılar ki, iqtisadiyyatın daha da çökməsi hakimiyyətdə olan siyasi təşkilatların sonunu gətirəcək: “Necə karantin tədbirləri siyasi çəkincələrə görə idisə, indi də açılma yenə siyasi səbəblərdən – seçkilərdə hakimiyyəti itirmə qorxusudur.

N.Cəfərli sonda onu da vurğulayıb ki, koronavirus məsələsində demokratiyanın həm pozitiv, həm də neqativ rol oynadığı aşkar görünür.

Professordan “nə etməli?” sualı

“Yeniavaz.com” saytında yer alan “Adil Qeybulla: “70% insan virusa yoluxmalıdır ki, virus yoxa çıxsın” sərlövhəli məqalədə isə müəllif koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizədə hansı yolun seçilməsi məsələsini professor Adil Qeybulla ilə gündəmin müzakirəsinə gətirir.

“Ya karantin davranışlarının sərtləşdirilməsi ilə yoluxma sayını azalda, ağırlaşma və ölüm hallarını minumumda saxlaya bilərik. Ya da kollektiv (kütlə) immunitetinə doğru gedəcəyik. Kollektiv immunitetin yaranması üçün ən azı 70% əhalinin yoluxması tələb olunur ki, virus tədricən yoxa çıxa bilsin. Bu isə paralel olaraq ciddi itkilər deməkdir”. Bunu tanınmış tibb eksperti, professor Adil Qeybulla bildirir.

Onun deməsinə görə, pandemiyanın ötən dövrünün təhlili göstərir ki, sərt karantin tədbirlərinin məqsədəuyğunluğuna inam getdikcə sarsılmaqdadır.

A.Qeybulla deyir ki, pandemiya ilə mübarizədə tətbiq eilən karantin şəraiti iki əsas istiqamətdən ibarət oldu: “Birincisi karantin şərtləri adlandırıla bilər ki, bunlar evdə qalmaq, sosial izolyasiya, fərdi və sistemli dezinfeksiya tədbirlərini əhatə edir. Digər hissə karantin davranışları adlandırıla bilər, karantin davranışlarına sosial məsafə gözləmək, maska taxmaq (ağız və burun dəliklərini bağlamaqla xəstə şəxsdən nəfəs aerozolunun xaricə atılmasını əngəlləmək və virusun sağlam adamın nəfəs yollarına düşməsinin qarşısını almaq), əllərin sabunla isti su altında yuyulması və dezinfeksiyası aid edilə bilər”.

Professor bildirib ki, yoluxma dinamikasında nəzərə çarpan artım qeyd olunur, ölüm halları da epizodik şəkildə olsa da artmaqdadır:

Onun fikrincə, istirahət mövsümü olan isti yay aylarının gəldiyi indiki vaxtda insanların rayonlara səfərləri virusun rayonlara transferinin intensivləşməsi deməkdir: “Yoluxma sayının artması, infeksiyanın yayılma coğrafiyasının genişlənməsi və bütövlükdə epidemioloji vəziyyətin pisləşməsi proqnozlaşdırılır”.

A.Qeybulla hesab edir ki, yay aylarında karantin tədbirlərinin sərtləşdirilməsi dözülməz olardı.

Onun fikrincə, sosial həyatın canlanması və qadağaların ləğvi fonunda sosial məsafə, maskadan istifadə, şəxsi gigiyena qaydalarına ciddi əməl etmək, xaricdən ölkəyə gətirilən vətəndaşlara selektiv yanaşmaq, xəstəlik əlaməti olmayanları və test cavabı mənfi olanları sahə həkiminin nəzarəti altında ev karantininə göndərmək lazımdır.