Media-icmalı 05.02.18

"Sosial rifah layihələrinin icrası, təltiflərin mahiyyəti, inhisarın iqtisadi inkişafı əngəlləməsi bugünkü (05 fevral, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Əsas məqsəd-sosial rifahın yüksəlməsi

"Azərbaycan" qəzeti "Sosial rifah iqtisadi inkişafdan asılıdır" sərlövhəli məqalədə bu layihələrin icrasını dəyərləndirir.

Müəllif sosial məsələlərin həllini iqtisadiyyatın inkişafı qədər vacib sayaraq hesab edir ki, iqtisadi inkişafın əsas məqsədi sosial siyasəti həyata keçirmək üçün maddi zəmin yaratmaqdır.

Müəllif habelə sosial infrastrukturun genişləndirilməsini, yeni iş yerlərinin açılmasını, pensiya və s. sosial müavinətlərin artırılmasını da məhz iqtisadi inkişafın nəticəsi hesab edir.

Bu mənada fikrini qüvvətləndirmək üçün müəllif prezident İlham Əliyevin Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı çıxışından sitat gətirir:"Ünvanlı sosial yardım alan ailələrin sayı 116 minə bərabərdir. Bu 400 mindən çox insanı əhatə edir. Orta hesabla hər ailəyə 150 manat sosial yardım göstərilir. Bu da bizim sosial siyasətimizin təzahürüdür. Eyni zamanda, mən bunu əvvəlki müşavirələrdə də bildirmişəm, biz çalışmalıyıq ki, ağır vəziyyətdə yaşayan vətəndaşları işlə təmin edək, onlar üçün şərait yaradaq, o cümlədən onları özünüməşğulluq proqramı çərçivəsində işə cəlb edək ki, ünvanlı sosial yardıma ehtiyacı olanların sayı azalsın".

Müəllif 2017-ci ildə 221 min iş yerinin açılması və 177 mininin daimi, işsizliyin 5%, yoxsulluğun 5,4% səviyyəsində olmasını məhz iqtisadi imkanların genişləndirilməsinin nəticəsi hesab edir.

Yazı müəllifi bunun ardınca ölkədə sosial rifahın təmin olunmasını sübut edən göstəriciləri sadalayır: "2018-ci il yanvarın 1-nə olan ilkin məlumatlara əsasən, ölkədə iqtisadi fəal əhalinin sayı 5 milyon 73,8 min nəfər olub ki, onun da 4 milyon 822,1 min nəfərini məşğul əhali təşkil edib. Müəssisə və təşkilatlarda muzdla çalışan işçilərin 22,8 faizi məhsul istehsalı, 21,8 faizi təhsil sahələrində çalışıb. Həmin dövrdə məşğulluq xidməti orqanları tərəfindən ölkə üzrə rəsmi işsiz statusu verilən şəxslərin sayı 38,5 min nəfər olub və onların 36,3 faizini qadınlar təşkil edib. İşsizliyə görə verilən müavinətlərin orta məbləği hesabat dövrü ərzində 291,2 manata çatıb".

Məqalədə deyilir ki, iş yerləri müəssisələrin fəaliyyəti ilə sıx bağlıdır və 2017-cu ildə müəssisə və təşkilatların sayı 10,5% artaraq 2018-ci il yanvarın 1-nə 118594 ədəd təşkil edir.

Əhalinin sosial rifahında əsas göstəricilərdən biri kimi gəlirlərin artmasının olduğunu deyən müəllif 2017-ci ildə əhalinin nominal gəlirlərinin 2016-cı il ilə müqayisədə 8,3% faiz artaraq 49 milyard 162,9 milyon manata çatdığını, əhalinin hər nəfərinə düşən gəlirlərin isə 5050,5 manat olduğunu bildirir.

Təltif mənasızlığı

"Azadlıq.info" saytında isə "Təltiflər hökuməti necə ifşa edir?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycanda təltiflərin mahiyyətinin olmadığını iddia edərək deyir:

"Əminliklə demək olar ki, Azərbaycanda xalqa, dövlətə, dəyərlərə xidmətə görə heç kim mükafatlandırılmır. Yalnız hökumətə xidmətə qiymət verilir, ölkə başçısı İlham Əliyevin mütəmadi olaraq payladığı orden, medallara nəzər salanda hakimiyyətin mahiyyəti daha da aydın görünür".

Bu baxış bucağından müəllifin qənaəti bundan ibarət olur ki, Azərbaycanda bütün pis əməllər mükafata layiq görülür: "Məsələn, hansısa vəzifəli şəxs korrupsiyaya bulaşanda, hansısa məmurun tərcümeyi-halında eybəcərliklər aşkar olunanda hamı bir ağızdan deyir ki, bu adama medal verəcəklər. Yaxud, hansısa müxalifət liderinə, tənqidçi jurnalistə çamur atan adamın tezliklə deputat olacağı, biznesmenə çevriləcəyi prqonozlaşdırılır və bu da özünü doğruldur".

Bu dediklərinin doğruluğunun isbatı üçün müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevin medal payladığı şəxslər arasında müsbət reputasiyalı, cəmiyyətdə nüfuzlu, insanların sevgiylə xatırladığı adamların barmaqla sayılacaq qədər az olduğunu deyir: "Azərbaycanda orden, medallar doğum günü hədiyyəsi kimi paylanır, "vosmoy"un bazarında dəstəsi 5 qəpiyə satılan göyərti kimi, Prezident Aparatında da orden vəmedallar satışa çıxarılıb. Bu gün isə ölkə başçısı metropolitenin keçmiş şefi, YAP Yasamal şöbəsinin sədri Tağı Əhmədovu "Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında fəal iştirakına və nəqliyyat sahəsində uzunmüddətli səmərəli fəaliyyətinə görə" 2-ci dərəcəli "Əmək" ordeni ilə təltif edib. Halbuki, qısa müddət öncə Tağı Əhmədov böyük qalmaqallarla gündəmə gəldi, MTN generalı Akif Çovdarova 3 milyon manat rüşvət verdiyini etiraf etdi".

Müəllif keçmiş metropoliten şefilə bağlı neqativləri xatırladaraq deyir ki, bu adama "Əmək" ordeni verilib, amma onun metropiloten rəhbəri kimi fəaliyyəti də də keyfiyyətli olmayıb.

Məqalə müəllifi T.Əhmədovun adını həm də azad mediaya basqılar yapan şəxs kimi çəkir və onun faəliyyətini İlham Əliyevdən başqa heç kimin müsbət dəyərləndirmədiyini vurğulayır.

Müəllif hesab edir ki, İ.Əliyevin təltiflərindən bu ölkədə məmurlara bütün pis əməllərə imza atmaq üçün "yaşıl işıq" yandırıldığı görünür, ona görə də rahat şəkildə rüşvət alırlar, ölkəni talayırlar, insanların haqqına girirlər, dəbdəbəli villalar və s. tikdirirlər.

İqtisadi azadlıqların qənimi -inhisar

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "İnhisar-iqtisadi azadlıqlara maneədir" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif vurulayır ki, Vergilər Nazirliyi biznes sahəsində yoxlamaları tamamilə dayandırıb, buna səbəb isə nazirlikdəki struktur və kadr dəyişikliklərinin baş verməsidir: "Xatırladaq ki, Azərbaycanda 2021-ci ilə kimi biznes sahələrinin yoxlanmasına moratorium qoyulub. Bu da başa düşülməlidir ki, daimi təzyiq orta və kiçik biznesi bağlanmağa məcbur edərək dövlət xəzinəsinə gələcək gəlirləri azaldır. Biznes azadlığı iqtisadiyyatın uğurlu inkişaf zəmanəti deməkdir, amma bəziləri bununla hesablaşmaq istəmir".

Müəllif biznes azadlığına görə Azərbaycanın beynəlxalq reytinqlərdə 67-ci yeri tutduğunu bildirir və deyir ki, bu indeksdə Azərbaycanın bir pillə irəliləməsində biznes yoxlamalarına qadağa qoyulmasının hansı rolu oynaması bəlli olmasa da, bir addım yüksəlməsi faktdir: "Amma biznes yoxlamalarına qadağa heç də iş adamlarının bütün problemlərinin həlli demək deyil. Eyni zamanda vergi qanunvericiliyi yerli biznesin maraqlarına cavab verməlidir, biznesdə azadlıqlar azaldıqca iqtisadiyyatda "kölgəyə çəkilmələr" artır".

Yazıda deyilir ki, ölkə iqtisadiyyatında inhisarın ciddi şəkildə mövcud olması fonunda iqtisadi azadlıqlardan və sahibkarların azadlığından danışmaq özü qeyri-ciddi görünür: "Əgər iqtisadi qaydaları inhisarçılar diqtə edəcəksə hətta biznes yoxlamalarına moratorium qoyulması da mənasız olacaq. Bizdə bu dediyimiz hallar baş verir. Yoxlamalar dayandırılıb, bu, yaxşıdır, amma sağlam rəqabət hələ də yoxdur. Bunun günahkarı isə iqtisadiyyatın bütün sahələrini, o cümlədən bazarı özlərinə tabe edən inhisarçı qruplardır. İnhisarçıların və kartellərin sövdələşməsi nəticəsində bazarda qiymət bahalaşması davam edir, buna uyğun olaraq da inflyasiya artır".

Müəllifə görə, burada inhisarçıları yüksək rütbəli məmurların himayə etməsi kimi bir cəhət var və Azərbaycan kiçik ölkə olduğu üçün hansı məmurun hansı ixrac və ya idxal sahəsini, məhsulları nəzarətində saxlaması, qiymətləri müəyyən etməsi hamıya məlumdur.

Məqalədə vurğulanır ki, məhz bu səbəbə görə antinhisar xidmətləri inhisarçılığa üstün gələ bilmir, inhisarçılar isə özlərini imtiyazlı sayırlar: "Şübhəsiz ki, iqtisadi azadlıq göstəriciləri məmurların münasibətindən asılıdır və məmurların tamahkarlığı və korrupsiyaya uğramaları iqtisadi azadlıqları əngəlləyir".

Müəllif isə deyir ki, beynəlxalq iqtisadi qurumların hazırladıqları indekslər o qədər də vacib deyil, əsas olan ölkə vətəndaşlarının iqtisadi azadlıqları hiss edə bilməsidir, çünki sonunda biznes azadlığı sağlam rəqabətə, əhalinin gəlirlərinin artmasına, qiymətlərin enməsinə və vətəndaşların rifah halının yüksəlməsinə səbəb olacaq.