Media-icmalı 08.05.18

Keçmiş prezident Heydər Əliyevin ad gününə hazırlıqlar, ölkə banklarının kredit verilməsini azaltması, ölkədə yoxsulluğun səviyyəsi bugünkü (08 may, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındadır.

Heydər Əliyevin təhsil siyasəti

"Azərbaycan" qəzeti "Ulu öndər xalqın, vətənin taleyini öz taleyinə çevirmişdi" sərlövhəli məqalədə keçmiş prezident Heydər Əliyevin 95 illiyinə hazırlılqar çərçivəsində fəaliyyətini dəyərləndirir.

Bakı Dövlət Universitetinin rektoru, deputat Abel Məhərrəmov H.Əliyevin Azərbaycan təhsili qarşısındakı xidmətlərini qiytmətləndirir.

Müəllif Heydər Əliyevin 1969-cu ildə Azərbaycanda hakimiyyətə gəlməsini xatırladaraq iddia edir ki, hazırkı müstəqil Azərbaycan dövlətinin iqtisadi-siyasi əsasları elə o zamanlar yaradılmağa başlayıb.

Məqalə müəllifi həmin vaxtlarda ölkədə müxtəlif təyinatlı müəssisələrin tikintisini "gələcək müstəqilliyin iqtisadi əsasının formalaşdırılması" kimi dəyərləndirir.

Yazı müəllifi həm də iddia edir ki, XX əsrin sonlarında başlayan milli azadlıq mübarizəsi də məhz H.Əliyevin yaratdığı möhkəm ideoloji-siyasi təmələ əsaslanıb.

Müəllifin deməsinə görə, H.Əliyev təhsil və ölkəyə kadr hazırlığı məsələsini daim diqqətdə saxlayıb, ölkə gənclərinin ölkədə təhsil almalarını təşkil edib.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, istər sovet dönəmi, istər indiki müstəqillik dövründə H.Əliyev kadr hazırlığına xüsusi diqqət verib.

Müəllif Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) kadr hazırlığında öndə olmasını vurğulayaraq bu məsələdə də H.Əliyevin xüsusi rolunyn olduğunu deyir: "BDU-nun ən zəngin, məzmunlu tarixinin şərəfli səhifələri məhz Heydər Əliyevin böyük diqqət və qayğısı sayəsində yazılmışdır. İstər ölkə təhsili, istərsə də universitet ən möhtəşəm nailiyyətlərini məhz Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyi dövründə qazanmışdır".

H.Əliyevi anadangəlmə lider, misilsiz təşkilatçı, mükəmməl və universal şəxsiyyət adlandıran müəlif deyir ki, bu şəxsiyyət iqtisadi, hüquqi, diplomatiya, hərbi və s. sahələrdə ən zəruri biliklərə malik idi və ölkəni inkişaf etdirirdi, milli-mənəvi dəyərlərin, dilin, dinin ən böyük bilicisi, həm də bu dəyərlərin hamisi idi.

Müəllif deyir ki, H.Əliyevin bu çoxtərəfli fəaliyyətinin mümkünlüyü onun "xalqın, vətənin taleyi hər bir insanın öz taleyinə çevrilməlidir" kəlamında gizlənir.

Elə buna görə də hər bir azərbaycanlının qəlbini, düşüncəsini fəth edə bildi, milli qürur, fəxr-fəxarət ünvanına çevrildi.

Kredit verilmələri azalır

"Azadlıq.info"da isə "Kreditlərin məbləği 3.8 milyard manata yaxın" azalıb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevin ölkədə kreditləşdirmə səviyyəsinə dair düşüncələrinə yer verib.

İqtisadçı deyir ki, 2017-ci ilin ilk rübü ilə müqayisədə 2018-ci ilin eyni dövründə müştərilərə verilən xalis kreditlərin məbləği 3.8 mlrd. manata yaxın (28%) azalıb.

Müəllifin deməsinə görə, bu azalma kreditlər üzrə faiz gəlirlərində də 30%-ə yaxın azalma ilə müşayiət olunub.

Onun sözlərinə görə, banklar vasitəsilə kreditləşmənin həcmi kəskin azaldıqca bu azalma özünü bankların qazandığı faiz gəlirlərində də göstərir.

Müəllif vurğulayır ki, faiz xərcləri də təxminən 100 mln. manat azaldığından xalis faiz gəlirlərinin səviyyəsini ötənilki həddə qorumaq mümkün olub.

"Qeyri-faiz gəirləri 2.4 dəfəyə yaxın (150 mln. manat) azalıb. Bu, həm də qeyri-faiz xərclərinin 10%-ə yaxın artdığı şəraitdə baş verib. Çox güman ki, qeyri-faiz gəlirlərinin kəskin azalması bankların valyuta ticarətindən gəlirlərinin azalması ilə bağlıdır", iqtisadçı belə hesab edir.

R.Ağayevin fikrincə, ötən ilin birinci rübündə məzənnənin kəskin dəyiməsi (1 USD =1.72-192 manat intervalında) və marja məhdudiyyətinin götürülməsi valyuta alqı-satqısından yaxşı gəlir götürmək üçün münbit şərait yaratmışdı.

Müəllifə görə, bu ilin ilk rübündə məzənnə sabitliyi və valyutaya tələbatın daha da azalması çox güman ki, bu mənbədən gəlirlərin də azalmasını qaçılmaz edib.

Müəllif rəqəmlərə istinadən bildirir ki, rəqəmlərdən görünən odur ki, böyük neft pulları hesabına yaranan "bank köpüyü" yatdıqca həm sektorun aktivləri, həm də faiz və qeyri-faiz gəlirlərinin dövriyyəsi kiçilir.

Yoxsulluq hansı səviyyədədir?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Yoxsulluğun tələləri" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkə statistikasının Azərbaycanda yoxsulluğa dair cəmiyyətə aydın olmayan göstəricilər ortaya qoyduğunu deyir və böyük əksəriyyətin bu rəqəmlərə inanmadığını bildirir.

Müəllif deyir ki, yoxsulluq həddində olan bir çox insan hökumətin müyyən etdiyi minimal maaşı (155 manat) yox, hətta ondan da bir qədər yuxarı olan gəlirləri belə yoxsulluq səviyyəsindən çıxmaq saymırlar.

Müəllif vurğulayır ki, rəsmi olaraq Azərbaycanda yoxsulluğun səviyyəsi 5% hesab edilir.

Müəllif hesab edir ki, yaşayış minimumu qanununda olan ziddiyyətlər ölkədə yoxsulluğun səviyyəsi barədə manipulyasiyalara şərait yaradır: "Həmin qanuna əsasən orta aylıq gəlirləri ehtiyac meyarlarından aşağı olan ailələr yoxsul sayılırlar. Özü də burada "sosial baxımdan uyğun" ifadəsi "yoxsul" ifadəsinə sinonim kimi kimi işlədilir".

Müəllif vurğulayır ki, ölkədə orta yaşayış minimumu sosial ehtiyac meyarlarından 25% yüksəkdir, baxmyaraq ki, bu meyarların hər ikisi eyni həddə olmalı idi.

Müəllif isə deyir ki, hətta elan olunan yoxsulluq səviyyəsi belə yaşayış minimumu əsasında hesablanmır, heç bir sosial-iqtisadi əsası olmayan ehtiyac meyarları əsasında hesablanır: "Beləliklə, yoxsulluğun səviyyəsi hesablanarkən əsas kimi ünvanlı sosial yardım alanlar götürülür. Amma məsələyə elə rəsmi statistika bucağından yanaşdıqda müxtəlif adlarla adlandırılsa da gəlirlərinə görə əhalinin çox hissəsi istər ehtiyac meyarları, istərsə də yaşayış minimumu gösətiricləri altına düşür".

Müəllif vurğulayır ki, DB-nin hesablamasına görə, ölkədə yoxsulluğun səviyyəsi 9%-dir və burada söhbət əhalinin gündəlik gəliri 2 dollardan aşağı olan hissəsindən gedir, halbuki, BMT-nin Ticarət və İnkişaf Konfransı bu rəqəmin ən azı 5 dollar həcmində olmalı olduğunu bəyan edir.

Müəllif vurğulayır ki, hətta DB-nin hesabatlarında belə gündəlik 6 dollara yaşayan insanlar kasıb insanlar sayılır.

Məqalə müəllifi deyir ki, yoxsulluq meyarları inflyasiyadan da geri qalır və

sonuncu dəfə DB 2011-ci ildə inflyasiyaya görə, vətəndaşlara gündəlik 1.9 dollar ödənişi müəyyən edib .

Müəllif xatırladır ki, bu, Azərbaycanda 2015-ci il devalvasiyasından, əhalinin gəlir və alıcılıq qabiliyyətinin azalmasından çox əvvəl müəyyən edilib, hətta bu meyar özü indi Azərbaycanda tələblərə cavab vermir.

Müəllif deyir ki, gündəlik 5 dollara dolanmaq mövqeyindən yanaşdıqda Azərbaycanda yoxsulluğun səviyyəsi 28%-ə qalxır.

Müəllif deyir ki, hətta DB-nin 1500 ev təsərrüfatı arasında keçirdiyi "sizin ailə 4 il əvvəlkindən yaxşı yaşayır, yoxsa pis?" sorğusuna cavab olaraq 27% azərbaycanlı vəziyyətlərinin pisləşdiyini bildiriblər.