MTRŞ dil sahəsində dublyajlardan, reklamlardan narazılıq edir

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Dilçilik İnstitutu (AMEA Dİ), Mətbuat Şurası (MŞ) və Milli Tele-Radio Şurası (MTRŞ) çərşənbə axşamı Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində (BMM) milli dilin işlədilməsi sahəsindəki vəziyyətlə bağlı konfrans keçirib.

Konfrans qloballaşma şəraitində dilin qorunması, dildən istifadə və dilçiliyin inkişafı ilə bağlı dövlət proqramı qəbul edilməsinin iki illiyinə həsr edilib.

MŞ sədri Əflatun Amaşov hazırda dünyada 4500 dil mövcud olduğunu, bundan yalnız 200 dövlətin dövlət dilinə malik olduğunu nəzərə çatdırıb. O, 2001-13-cü illərdə Azərbaycanda dil sahəsində 20 rəsmi sənədin qəbul olunduğunu bildirib. Konfransın mahiyyətinə gəlincə, MŞ sədri qloballaşma şəraitində dildən istifadə, dil normalarına hansı səviyyədə əməl olunması, bu sahədəki problemlərin müzakirə ediləcəyini söyləyib.  

Dilçilik institutunun rəhbəri Tofiq Hacıyevə görə, indiki qloballaşma şəraitində dilin müdafiəsi ön plana çıxıb. Onun fikrincə, qloballaşma yalnız müsbət yox, həm də mənfi tendensiyalara malikdir və buna görə də böyük dillərin kiçik dilləri sıradan çıxara bilməsi mümkündür. Bundan irəli gələrək, T.Hacıyev alınma sözləri olduğu kimi yox, milli dildə qarşılığı tapılaraq işlədilməsinin əhəmiyyət kəsb etdiyini bildirib. Texnoloji inkişafla bağlı xüsusi “kompüter dilçiliyi” sahəsi yarandığını deyən alim bu sahədə dilin inkişafına və istifadəsinə önəm verməyi təklif edib. Ona görə, elmi əsərlər milli dildə yazıldığı üçün elmi dilin də inkişaf tendensiyasını diqqətdə saxlamaq tələb edilir. Onun fikrincə, dilin qüsursuz tətbiqi indi prioritet məsələdir. T.Hacıyev terminologiya sahəsində “tənbəllik” olduğunu vurğulayıb, bu sahəni inkişaf etdirməkdə KİV-ləri alimlərə yardımçı olmağa çağırıb. İnstitut rəhbəri Azərbaycan dilinin dialektoji atlasının hazırlanmağa başladığını da nəzərə çatdırmağı unutmayıb.  

MTRŞ təmsilçisi Qafar Nəbiyev 2008-ci ildən etibarən Azərbaycanda radio və teleefirin tam həcmdə Azərbaycan dilində istifadə edildiyini deyib. Amma Q.Nəbiyev bədii, çizgi filmlərinin milli dilə dublyajının zəifliyindən, reklam və afişaların hazırlanmasında milli dilin imkanlarından tam istifadə olunmamasından narazılıq edib. Teleaparıcıları peşəkar olmamaqda ittiham edib. Q.Nəbiyevə görə, dil sahəsində problem istənilən qədərdir və həllini gözləyir.

Deputat, “Azərbaycan” qəzetinin redaktoru Bəxtiyar Sadıqov sovet dönəmində Bakının “rusdilli” şəhər olması, müstəqilliyin Azərbaycan dilini paytaxt Bakıya “qaytarması” kimi “kəşf”ilə sözə başlayıb. Ölkə vətəndaşlarını türk, ingilis ləhcəsində danışmaqda ittiham edən deputat bunu milli dili sevməmək kimi dəyərləndirib.

Deputat Sabir Rüstəmxanlı dilə yad sözlərin daxil olması tendensiyasından narahatlıq ifadə edib. Bu halların qarşısını almaq üçün dilçilik institutuna dövlət dəstəyinin daha da gücləndirilməsini təklif edib. Onun fikrincə, türk dillərinin əbədiliyi naminə bütün türk xalqlarının ortaq dili yaradılması türk dövlətlərinin əsas vəzifəsinə dönməlidir.

Deputat Aqil Abbas isə dil normalarının pozulmasına yol verənlərin cəzalandırılmasını təklif edib. -0-