Qaz da, işıq da bahalaşdı. "Davam edəcək"

Dövlət qurumlarının müraciətləri əsasında Tarif (Qiymət) Şurası son iclasında bir sıra sahələrdə qiymət artımına qərar verib.

Yanvarın 2-də açıqlanan bəyanata əsasən, ilk dəfə olaraq su təchizatı və tullantı sularının axıdılması sistemlərinə qoşulma üçün tariflər təsdiqlənib. İndiyə qədər bu xidmətlər dövlət tənzimlənməsi olmadan, müxtəlif məbləğlərlə həyata keçirilirdi. Təsdiq edilmiş tariflər:

• Su təchizatı şəbəkəsinə qoşulma:

  • Bakı, Sumqayıt, Xırdalan və Abşeron rayonu: 200 AZN.
  • Digər inzibati ərazilər: 170 AZN.

• Tullantı suları şəbəkəsinə qoşulma:

  • Bakı, Sumqayıt, Xırdalan və Abşeron rayonu: 345 AZN.
  • Digər inzibati ərazilər: 290 AZN.

Bununla yanaşı, əhaliyə göstərilən istilik təchizatı xidmətlərinin də qiyməti artırılıb.

Şura bildirir ki, hazırda “Azəristiliktəchizat” ASC tərəfindən istilik xidmətinin maya dəyəri 1 m² sahə üçün 1.10 AZN təşkil edir. Lakin 2011-ci ildən bu xidmətlər üçün ödəniş 1 m² üçün cəmi 0.15 AZN idi.

Yeni tariflər:

• Sayğac olmayan evlər üçün: 1 m² üçün 0.30 AZN.
• Sayğac olan evlər üçün: 1 Gkal (təxminən 40-50 m²) üçün 14.6 AZN.

Çoxmənzilli binaların mərkəzləşdirilmiş qazanxanalarına verilən təbii qazın 1 kubmetri üzrə tarif dəyişməyib.

Təbii Qaz və Elektrik Enerjisində Qiymət Artımı

Əhali üçün yeni qaz tarifləri:

• İllik 1,200 kubmetrə qədər: 0.5 qəpik artaraq 12.5 qəpik/kubmetr.
• 1,200–2,500 kubmetr arası: 2 qəpik artaraq 22 qəpik/kubmetr.
• 2,500 kubmetrdən yuxarı: 5 qəpik artaraq 30 qəpik/kubmetr.

Elektrik enerjisində də qiymətlər artıb:

• 200 kVt/saatadək: 0.4 qəpik artaraq 8.4 qəpik/kVt/saat.
• 200–300 kVt/saat arası: 1 qəpik artaraq 10 qəpik/kVt/saat.
• 300 kVt/saatdan yuxarı: 2 qəpik artaraq 15 qəpik/kVt/saat.

Yeni tariflər 2 yanvar 2025-ci ildən qüvvəyə minəcək.

Tarif Şurası qazın bahalaşması ilə bağlı qərarını ölkədə təbii qaz üzrə mövcud ölkədaxili orta tarifin maya dəyərindən aşağı olması izah edib.

Qurumun açıqlamasına görə, bu, "iqtisadi zərərin qarşısının alınması, rentabelliliyin təmin edilməsi və bu sahəyə investisiyaların artırılması üçün yeni tarif tənzimləməsi zərurəti yaradıb".

Şura vurğulayıb ki, təbii qazın qiymət artımının elektrik enerjisinin istehsal xərclərinə təsiri və bu sahədə xidmətlərin dayanıqlılığının yüksəldilməsi zərurəti nəzərə alınaraq elektrik enerjisi üzrə də yeni tariflər müəyyənləşdirilib.

İqtisadçı Zöhrab İsmayıl AzadlıqRadiosuna bildirib ki, ölkədə qaz təchizatından başqa digər bütün kommunal xidmətlərin keyfiyyətində problemlər var: "Şəhərin müxtəlif yerlərində elektrik enerjisinin verilməsində tez-tez kəsintilər olur. Gərginlik stabil deyil, gərək hər bir cihazdan tənzimləyici ilə istifadə edəsən. Su ilə bağlı da vəziyyət aydındır. Şəhərin böyük hissəsi Kür suyunu içir, hansını ki, içmək olmaz. Əhaliyə verilən istilik xidməti də yetərincə deyil. Bəzi yerlərdə o normal olsa da, şəhərin əksər yerlərində lazım olan tələbat ödənilmir".

O hesab edir ki, bu, həmin qurumlardakı böhranla bağlıdır: "İstər "Azəriqaz", istər "Azəristiliktəchizat", istər "Azərişıq" borcun içindədir... Bu qiymət artımı da daha çox böhran vəziyyəti ilə bağlıdır. Digər tərəfdən də bu, büdcəni doldurmaq qayəsidir".

İqtisadçının fikrincə, qiymətlərin artımı davam edəcək: "Bu, həmin qurumlarda böhran sona çatmayana qədər davam edəcək".

Mövzunu "Turan"a şərh edən iqtisadçı Rəşad Həsənov deyir ki, bu qiymət artımı əslində axan bir prosesdir: “İnflyasiya baş verir və bu inflyasiya xidmətlərin maya dəyərinin qiymətini artırır. Bu dəyərin artması bu və ya digər şəkildə son istehlak qiymətlərinə ötürülür”.

Ekspert qeyd edib ki, müvafiq istiqamətlər sosial siyasətinin əsas aspektləridir: “Azərbaycanda bir sıra hallarda kommunal xidmətlərin təmin edilməsi siyasətində subsidiyalaşdırmanı qiymətlərin optimallaşdırma yolu ilə təmin edilməsi yükü az gəlirli sosial qruplara daha aşağı səviyyədə ötürülməsi siyasətin aspekti kimi nəzərdə tutulub. Burdan çıxmış olsaq, təbii ki, istənilən halda istənilən qiymətinin artırılması arzuolunan deyil. Amma reallıq ondan ibarətdir ki, həmin qiymətlərin maya dəyəri artır”.

R.Həsənov hesab edir ki, müvafiq qurumların və maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin şəffaflaşdırılması və sağlamlaşdırılması daha ön planda görünməlidir: “İlk atılan addımlar bu istiqamətdə olmalıdır. Burada xərclər optimallaşdırılmalıdır və ondan sonra məhsulun maya dəyəri ortaya çıxandan sonra müəyyən istiqamətdə diferensiallaşma yolu ilə tariflərin təyin edilməsinə getmək olar. Amma görünən ondan ibarətdir ki, bizdə daha çox qiymətlərin artırılması yolu ilə xərclərin müəyyən hissəsinin örtməsi gedir”.

Ekspert qeyd edib ki, son vaxtlar daha çox aktuallaşan məsələlərdən biri “yaşıl transformasiya” məsələsidir: “Qiymətlərin artımı istehlakçılarda məsuliyyətliyi müəyyən qədər təşviq edir və izafi istehlakın qarşısını alır. Bu da ətraf mühitə təsirləri azaldır”.

O, vurğulayıb ki, sosial paketlərin açıqlanması istiqamətində bir mövqe var və bəzi addımlar atılıb: “Bu fonda qiymət artımı bir ənənədir – sosial paketlər açıqlananda dövlət tərəfindən göstərilən xidmətlərin qiymətlərinin artırılması ilə bağlı bir mövqe ortaya qoyulur”.

R.Həsənov hesab edir ki, budəfəki qiymət artımı gəlirləri daha çox olanlara təsir edəcək: “Daha çox limiti keçənlər daha çox pul xərcləyəcək. Amma burada bir məsələ də var ki, bəzi bölgələrdə qaz olmadığına görə ailənin bütün ehtiyacları elektrik enerji hesabına ödənilir. Eyni zamanda daha azgəlirli yaşadığı ucqar rayonlarda sərt qış aylarında daha çox elektrik enerji istifadə olunur. Bu nəzərə alınmalı və bu şəxslərə nisbətdə fərqli bir limitlər tətbiq edilməlidir”.