Alçaldılmış əlillər və saxta əlillər

Əlillik statusundan və pensiyalarından məhrum olunmuş bir qrup əlil bu gün Bakıda Respublika Əlillərin Bərpa Mərkəzi qarşısında etiraz aksiyası keçirib. “Müstəqil Həyat” İnkişaf və Dəstək Mərkəzinin direktoru Aydın Xəlilov və jurnalist Aynur Elgünəş Turan İnformasiya Agentliyinin “Çətin Sual” verilişinə əlillərin problemlərindən danışıb.

Son vaxtlar bəzi vətəndaşlar əlil statusundan və pensiyalarından məhrum edildikdən sonra əlillik məsələsi aktuallaşıb. Bütün bunlar gərginliksiz ötüşə bilməzdi. Bərdə rayon sakini Mustafayev Şəmail Hübmət oğlunun başına gələn hadisə buna nümunə ola bilər. Dövlət Tibbi-Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya Agentliyinin həkiminin onda əlillik əlamətləri aşkar etməməsinə qəzəblənən Mustafayev yumruqlarla ona hücum edib və söyüş söyüb.

Əlillərin probleminin daha bir aspekti var. Söhbət cəmiyyətdə əlillərə qeyri-etik münasibətdən gedir. Bu barədə jurnalist və əlil Aynur Elgünəşin “Arayış almaq istəyən əlilin bir günü” sərlövhəli məqaləsində deyilir. O, məqalədə sürücü vəsiqəsinin müddətini uzatmaq üçün arayış almaq məqsədilə müraciət etdiyi Mingəçevir xəstəxanasında başına gələnləri təsvir edib.

Elgünəşin sözlərinə görə, o, xəstəxananın cərrah kabinetində etinasız münasibətlə üzləşib. Qarşılarındakı şəxsin əlil olduğunu öyrənən həkimlər öhdəliklərini yerinə yetirmək yerinə onu qovmağa çalışıblar. Daha sonra o, açıq-aşkar kobudluqla üzləşib – Tofiq adlı həkim “bu ayaqla sükan arxasına oturmağı düşünürsən? Sən heç nəyə yaramırsan” deməkdən çəkinməyib.

Bu həkim, - onu həkim adlandırmaq olarsa, - maşın sürmək qabiliyyəti haqqında hər hansı nəticə çıxarmaq üçün xəstəni müayinə belə etməyib.

Həkim müayinədən sonra belə bir nəticə çıxarsaydı, xəstə bunu rahatca qəbul edəcəkdi.

Travmatoloq da təxminən eyni fikir bildirib.

Bu həkimlər digər əlillərə qarşı da hörmətsiz davranır, onlarla minnətlə danışırdılar. Təəssüf ki, əlillərə qarşı hər yerdə bu cür münasibət var.

Qeyri-hökumət təşkilatının rəhbəri Aydın Xəlilov hesab edir ki, ölkədə maarifləndirmə işi çox aşağı səviyyədədir, bu, cəmiyyətin əlillər və onların problemləri haqqında məlumatlandırılmasına da aiddir. Son 5-6 ildə bu, xüsusilə nəzərə çarpır, kütləvi informasiya vasitələri isə əlillərə qarşı etik davranış mövzusunda çox az yazırlar.

Xəlilov hesab edir ki, əlillərə qarşı etik davranış təbliğatına məhz həkimlər arasında başlamaq lazımdır.

“Həkim unutmamalıdır ki, o, xəstədə təkcə xəstəlik və diaqnoz deyil, ilk növbədə insan, şəxsiyyət görməlidir və əlil də bir xəstədir”.

Yeri gəlmişkən, başqa qurumlarda da əlillərə qarşı kobudluqla qarşılaşmaq olar.

Əlil sürücülərin iki ildə bir sürücü vəsiqəsini yeniləməsi zərurəti ədalətsizdir. Onların hər dəfə tibbi yoxlamadan keçmələrinin və bu zaman on ildə bir müayinədən keçən digər sürücülərdən daha çox haqq ödəməli olmalarının səbəbi aydın deyil. Onların maddi vəziyyətini nəzərə alsaq, bu, ikiqat ədalətsizlikdir.

Saxta əlillərə gəlincə, Xəlilovun fikrincə, əlbəttə ki, bu məsələni aydınlaşdırmaq lazımdır. Tibb müəssisələrində rüşvətxorluq olduğunu da unutmamaq lazımdır. Əlillik diaqnozunu həkim qoyur. Və əlillik almaq prosesi özü o qədər bürokratikləşdirilib ki, rüşvətxorluq üçün zəmin yaradır.-0-