İlham Əliyevin Xankəndidəki çıxışı və Qarabağdakı proseslərə beynəlxalq reaksiya - Qafqaz üzrə ekspert Vadim Dubnovla söhbət

"Çətin sual" verilişindəki çıxışında "Azadlıq" Radiosunun köşə yazarı və Mərkəzi Asiya üzrə tanınmış ekspert Vadim Dubnov Qarabağda və onun ətrafında baş verən vəziyyətə öz baxışını bildirib. Dubnovun təhlili münaqişənin incəliklərini və əsas maraqlı tərəflərin istifadə etdiyi strategiyaları araşdırır.

Dubnov təhlilinə Prezident İlham Əliyevin Ermənistan tərəfinə əlavə təzyiq göstərdiyini iddia edərək nitqini öyrənməklə başlayıb. Bununla birlikdə, bu təzyiqin miqyasının ABŞ dövlət katibi Anthony Blinkenin təsvir etdiklərindən fərqli olduğunu vurğuladı. Dubnov, əliyevin ritorikasının qədim və orta əsrlər arasındakı boşluğu aradan qaldıraraq qeyri-ənənəvi, qeyri-ənənəvi üslubdan istifadə etdiyini irəli sürdü. Dubnovun sözlərinə görə, bu yanaşma Qələbənin əsrlər boyu davam edəcəyi, ermənilər üçün xatırlatma rolunu oynayacağı fikrini vurğulamağa yönəlib.

Üstəlik, Dubnov iddia edirdi ki, bu üslub seçimi Qarabağ münaqişəsinin həllindən sonra yeni "böyük siyasət"erasının başlayacağını da dərk edir. Bu dövr təkcə Azərbaycan və Ermənistanın deyil, Türkiyə, İran və Rusiya kimi regional güclərin də iştirak edəcəyi əhəmiyyətli siyasi dəyişikliklərin, danışıqların və güc Oyunlarının şahidi olacaq.

Dubnov "3+3" formatının - Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan, Türkiyə, İran və Rusiyanın iştirakı ilə irəli sürdüyü təklifin bu yaxınlarda canlanmasına işarə edib. O qeyd edib ki, Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan bu formatın tərəfdarı olan ilk şəxslərdən biri olub. Dubnova görə Paşinyanın "3+3" seçiminə üstünlük verməsi, gündəmini məhdudlaşdırdığına inandığı "1+1" və ya "1+2" kimi formatların proqnozlaşdırıla bilməməsindən qaynaqlanır. "3+3" çərçivəsində qərar qəbuletmə prosesi daha az determinist olur və Paşinyanın hazırkı maraqlarına daha dəqiq uyğun gəlir.

Son gərginliklərə və Qərblə açıq-aşkar flörtlərə baxmayaraq, Dubnov Ermənistanın Qərb ölkələrinə tam dönüşünə şübhə ilə yanaşdığını bildirdi. O, Qərbə yönəlmənin hazırda Ermənistanda olmayan əhəmiyyətli sistemli və institusional islahatlar tələb edəcəyini iddia etdi. Bunun əvəzinə Dubnov təklif edib ki, Ermənistanın Qərb jestləri daxili siyasi dinamika ilə diktə oluna bilər. Çox güman ki, bu, Paşinyanın daxili siyasi proseslərə reaksiyası və bu cinayətə mərc etmək cəhdidir. Eyni zamanda, bu, Ermənistan küçəsinin ona qarşı çıxan hissəsinin reaksiyasıdır.

Dubnov həmçinin iddia edib ki, Zəngəzur dəhlizi kontekstində əsas benefisiar Azərbaycan deyil, Rusiya ola bilər. Zəngəzur dəhlizi regional əlaqələr və geosiyasi təsir üçün geniş nəticələrə malikdir.

Nəhayət, Dubnov xəbərdarlıq etdi ki, Azərbaycanın Qərb ölkələri ilə uzanan fikir ayrılıqları və onun Rusiyaya artan yaxınlığı potensial olaraq beynəlxalq ictimaiyyətin potensial cəza tədbirləri də daxil olmaqla arzuolunmaz nəticələrə səbəb ola bilər.