İqtisadçı: "Hesablama Palatasının fəaliyyət əhatəsi genişləndirilməlidir"

Bakı/08.04.21/Turan: Turan-ın “Çətin sual” Proqramının 2021-ci il aprelin 8-də efirə getmiş buraxılşında Azərbaycan Hesablama Palatasının 2020-ci il üzrə hesabatı, qurumun fəaliyyəti, şəffaflıq məsələsi  müzakirə obyekti olub.

İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayev hesab edir ki, Hesablama Palatasının hesabatı etibarlı sayıla bilər, maliyyə pozuntuları ilə bağlı auditin nəticələrinə dair zəruri sənədlər də hüquq-mühafizə orqanlarına təqdim edilib.

Amma maliyyə pozuntularına yol verənləri hansı cəzalar gözləyirsə, bu artıq Hesablama Palatasının səlahiyyətinə aid məsələ deyil: “Bizdə qanunvericiliklə Hesablama Palatası maliyyə pozuntilarını üzə çıxarmaqla işini bitirir. Bundan sonra maliyyə pozuntularına yol verən şəxslərə cəza verilib-verilməməsi icra hakimiyyətinin, hüquq-mühafizə orqanlarının səlahiyyətinə aiddir”, -  iqtisadçı bildirir. 

Ekspert vurğulayır ki,  Azərbaycanda ayrı-ayrı vaxtarda korrupsiyaya görə həbslər baş verib, qanunun sərt üzünü görənlərlə yanaşı, “yumşaq” üzünü də görənlər olub. Belə ki, həmin şəxslər cəza müddətinin başa çatdığı vaxtdan tez azad olunublar.

Onun sözlərinə görə, əgər ölkədə normal, cəmiyyət üçün açıq, nəticə əsaslı  hesabatlılıq sistemi olsa idi, bu pozuntlar heç hesabat mərhələsinə belə gəlib çıxmazdı.

Rövşən Ağayevə görə, korrupsiya istənilən ölkədə ola bilər, önəmli olan   korrupsiyanın qarşısının alınması, vəsaitlərdən səmərəli istifadə üçün nəzarət mexanizmləri və hesabatlılıq sisteminin olmasıdır.

İqtisadçı Hesablama Palatasının saytında qurumun apardığı auditlərin nəticələrinə dair geniş, əhatəli məlumatların qoyulmadığını bildirir və beləliklə, iictimayyətin vəsaitlərin istifadəsinin səmərəli olub-olmamasından məlumatsız qaldığını söyləyir.

Ekspert deyir ki, Hesablama Palatası maliyyə, uyğunluq auditi ilə yanaşı səmərəlilik auditi də keçirə bilər. Həm də səmərəlilik auditi  Hesablama Palatasına vəsaitlərin xərclənməsində hansı nəticələrə nail olunduğunu dəyərləndirməyə imkan verir: “Ola bilər ki, Hesablama Palatası belə audit keçirib, amma onun barəsində məlumata açıq mənbələrdə rast gəlməmişik”.

Rövşən Ağayev deyir ki, Hesablama Palatası “Dövlət sirri haqqında qanun”un məhdudiyyət qoymadığı  obyektlərdə keçirdiyi auditlərin nəticələrinə dair məlumatları tam şəkildə sayta yerləşdirməklə və səmərəlilik auiditinin əhatəsini genişləndirərək bu iki istiqamətdə fəaliyyət göstərə bilər.

Ekspertə görə, Hesablama Palatası Milli Məclisə tabe orqan kimi ildə bir dəfə hesabatla çıxış etmək yox, parlament komitələrində  dinləmələr keçirə, auditin nəticələri barədə deputatları məlumatlandra bilər.

Onun fikrincə, belə fəaliyyət həm də audit olunan müəssisələrin, təşkilatların rəhbərlərinin məsuliyyətini artıra bilər. Belə ki, onlar auditlərin nəticələrinin bir rəy şəklində qalmayacağını, parlament üzvlərinin bundan xəbərdar olacaqlarını biləcəklər. 

Digər tərəfdən Rövşən Ağayev hesab edir ki, maliyyə pozuntlarının baş verməsi həm də satınalınma ilə bağlı qanunvericilikdəki boşluqlardan qaynaqlanır və hesab edir ki, bu sahədə qanunvericilk təkmilləşdirilməli, korrupsiya riskini aradan qaldıracaq mexanizm hazırlanmalıdır.  O vurğulayır ki, indiki halda bu riski aradan qaldıracaq effektiv mexanizm yoxdur.  Ona görə burada həm də satınalmalara dövlət nəzarətini həyata keçirən qurumun fəaliyyəti effektiv olmalıdır.

İqtisadçı həmçinin büdcədə də şəffaflıq məsələsinə toxunub “Azərbaycan büdcəsi investisiya təyinatlıdır. Büdcənin hər üç manatından bir manatı investisiya  üçün nəzərdə tutulur. Amma 2017-ci ildən bu yana elə bir şərait yaranıb ki,  investisiya layihələri barədə məlumatları əldə etmək demək olar ki, mümkün deyil. Büdcə hesabatlılığı, şəffaflığı, açıqlılığı çox ağırdır. Vəsaitlərin nə qədərinin səmərəli xərcləndiyini görə bilmirik”, - iqtisadçı deyib. -05B-