1 iyulda Dövlət katibi Antoni Blinken Brookings İnstitutunda ABŞ xarici siyasəti haqqında danışdı.

"Biz həlledici bir anın astanasındayıq. Soyuq müharibə dövrünün sona çatdığı və gələcəyi müəyyənləşdirmək üçün bir yarışın, rəqabətin başladığı bir mərhələdəyik. Bunu böyük güclərin yenidən rəqabət etməsində, qlobal miqyasda ortaya çıxan və bir-biri ilə əlaqəli olan çoxsaylı çağırışlarda görürük. Bu çağırışların müxtəlifliyi və mürəkkəbliyi və onların qarşılıqlı əlaqəsi, mənim xarici siyasətdəki 30 illik iştirakımda heç vaxt bu qədər yüksək olmamışdı. Sual budur ki, bu çağırışların öhdəsindən necə gələcəyik. Bu sahələrdə inkişafları necə formalaşdırmağa çalışacağıq?

Bir neçə fərziyyədən irəli gəlirik. Birincisi, ölkəmiz problemlərin həllində iştirak etmədikdə, liderlik etmədikdə, iki şeydən biri baş verir. Ya başqa birisi devr alır, böyük ehtimalla bizim maraqlarımıza və dəyərlərimizə xidmət etməyən bir şəkildə, ya da, ehtimal ki, daha pis, heç kim devr almaz və bu halda, adətən boşluq yaranır və bu boşluq əvvəlcədən müsbət elementlərdən daha çox mənfi elementlər tərəfindən doldurulur. Buna görə də qlobal problemlərin həllində iştirakımız və liderliyimiz son dərəcə vacibdir.

Amma başqa bir tərəf var: indi, mənim bu məsələlərlə məşğul olduğum son 30 ildə heç vaxt olmadığı qədər, yeni əməkdaşlıq, qarşılıqlı əlaqə və kommunikasiya yollarını axtarmalıyıq. Çünki, ABŞ-ın milli gücünə baxmayaraq, bu çağırışların öhdəsindən təkbaşına effektiv şəkildə gələ bilmərik. Buna görə də biz bu ittifaqları və tərəfdaşlıqları yenidən canlandırmaq, yenidən düşünmək və canlandırmaq üçün çox çalışırıq.

Haradan başladığımızı, harada olduğumuzu xatırlayaq – yenidən bu çox vacibdir və asanlıqla unudulur. Fevral 2022-də, ruslar Ukraynaya hücum etdikdə, onların məqsədinə nail olacaqları barədə real qorxu və narahatlıq var idi. Və Putinin məqsədinin nə olduğunu xatırlayın: Ukraynanı xəritədən silmək, onun müstəqil ölkə kimi gələcəyinə son qoymaq və onu Böyük Rusiyaya daxil etmək. Bu baş vermədi və baş verməyəcək, iki səbəbə görə. Birincisi, ukraynalıların fövqəladə cəsarəti və dözümü sayəsində, həm də ABŞ tərəfindən liderlik edilən 50-dən çox ölkənin Ukraynaya dəstək verməsi sayəsində. Beləliklə, bu, artıq böyük bir uğurdur, harada olduğumuzu və bunun nə ilə nəticələnə biləcəyini, insanların gözləntilərini nəzərə alsaq, çünki bu baş vermədi və gələcəkdə də baş verməyəcək.

Amma düşünürəm ki, gələcəyə baxaraq, növbəti suala diqqət yetirməliyik: uğur nədir? Və mənim üçün, bizim üçün uğurun tərifi olduqca aydındır. Bu, Qərbə daha çox inteqrasiya olunmuş, hərbi, iqtisadi və demokratik olaraq möhkəm bir şəkildə dayanan, güclü, uğurlu bir Ukraynadır. Və bizim siyasətimiz məhz buna yönəlib – bunun baş verməsini təmin etmək.

Hərbi cəhətdən – bəli, əlbəttə ki, Ukrayna hazırda davam edən təcavüzlə mübarizə aparır. Və yenə də, dünyanın bir çox ölkəsi onun tərəfində dayanaraq, Ukraynanın Rusiya təcavüzünü dəf etməyə davam etməsi üçün lazım olan hər şeyi təmin etməyə davam edir. Amma həm də çox vacibdir ki, Ukrayna gələcəkdə uzun illər boyu təcavüzün qarşısını almaq və müdafiə etmək qabiliyyətini inkişaf etdirsin. Prezident Bayden, 30-dan çox ölkənin Ukrayna ilə on ildən çox müddət üçün ikitərəfli təhlükəsizlik razılaşmalarında razılaşdığı bir prosesi rəhbərlik etdi.

Və bu razılaşmalar – mənim bildiyimə görə, onların demək olar ki, 20-si artıq razılaşdırılıb və imzalanıb, o cümlədən bir neçə həftə əvvəl G7 sammitinin kənarında İtaliyada ABŞ prezidenti və Prezident Zelenski tərəfindən imzalanmışdır – Ukraynanın güclü bir qarşısını alma və müdafiə qabiliyyətini inkişaf etdirməsinə kömək etmək üçün uzunmüddətli öhdəliklərdir. Bu razılaşmalar həm də Vladimir Putinə Ukraynanın zəifləməsini gözləməməsini, Ukraynanın bütün tərəfdaşlarının dəstəyinin sona çatmasını gözləməməsini bildirir. Eyni zamanda, Ukrayna öz müdafiə sənaye bazasını inkişaf etdirir ki, özünü təmin edə bilsin.

Və biz Ukraynanın iqtisadiyyatının böyüməsi və rifahını təmin etmək üçün özəl sektor investisiyalarını cəlb etməyə çalışırıq. Artıq görürük ki, Ukrayna Qara dəniz vasitəsilə 2022-ci ilin fevralından əvvəl olduğu qədər məhsul ixrac edir. Ukraynanın iqtisadiyyatı, düzgün investisiya edilərsə, qeyri-adi potensiala malikdir. Əlbəttə ki, Ukraynanın hərbi və iqtisadi potensialı ilə bağlı olaraq, investisiyalar edilən ərazilərin qorunmasına kömək etmək üçün hava müdafiə sistemlərinin təmin edilməsi vacibdir. Biz bu səylərə rəhbərlik edirik. Düşünürəm ki, NATO Sammitinə yaxınlaşdıqca bu mövzu ilə bağlı daha çox xəbər görəcəksiniz.

Və nəhayət, ölkənin öz demokratik inkişafını davam etdirməsi vacibdir. Avropa Birliyinin Ukraynanın AB-yə üzv olmaq prosesini açması faktı, Ukraynanın demokratiyasını gücləndirmək və dərinləşdirmək üçün zəruri islahatları həyata keçirməyə davam edəcəyinə dair ən yaxşı zəmanətdir.

Ən son nəticə – bu üç sahədə möhkəm dayanan uğurlu bir ölkədir – və bu, Vladimir Putinə ən təsirli cavabdır.

İttifaqın vəziyyəti ilə bağlı olaraq, gələn həftə burada Vaşinqtonda NATO-nun 75 illik yubileyini qeyd edəcəyik. Və əlbəttə ki, biz tarixdə ən uğurlu müdafiə ittifaqının 75 illik yubileyini layiqincə qeyd etmək istəyirik. Amma Sammitin əsas məqsədi, Şimali Atlantik ittifaqının daha da inkişafına diqqət yetirməkdir və düşünürəm ki, indi, insanlara İttifaqın niyə vacib olduğunu, niyə bu qədər əhəmiyyətli olduğunu və NATO-ya etdiyimiz və bir çox digər ölkələrin etdikləri investisiyaların fərq yaratdığını xatırlatmaq üçün çox uyğun bir vaxtdır.

Və bu, bizi ittifaqın başlanğıcından bəri əsas olan bir şeyə geri gətirir – kollektiv müdafiənin gücü. Birinə hücumun hamıya hücum olduğunu ifadə edən 5-ci Maddənin gücü, təcavüzə qarşı ən güclü mümkün caydırıcıdır, müharibənin qarşısını almağın, münaqişənin qarşısını almağın ən güclü və təsirli yoludur, çünki potensial təcavüzkar hər hansı NATO üzvünə hücumun bütün ittifaq üzvləri ilə qarşı-qarşıya qalmaq demək olduğunu bilir. Buna görə də, düşünürəm ki, vacib olan məqam, Şimali Atlantik ittifaqının əhəmiyyətini, onun 75 ildir bu qədər uğurlu olduğunu və gələcəkdə təhlükəsizliyimiz üçün fundamental olaraq qaldığını, bütün ölkələrimizin vətəndaşlarına xatırlatmaqdır.

NATO-nun 75 illik yubileyinə nəzər salaraq, Blinken İttifaqın əhəmiyyətini vurğuladı. "Birinə hücumun hamıya hücum olduğunu ifadə edən 5-ci Maddənin gücü, təcavüzə qarşı ən güclü mümkün caydırıcıdır," dedi. O, NATO üzvlərinin müdafiə investisiyalarının artmasını tərif edərək, 2014-cü ildə müəyyən edilmiş ÜDM-in 2%-i müdafiə xərcləmə hədəfinə 2021-ci ildə doqquz ölkəyə nisbətən indi 23 ölkənin çatdığını qeyd etdi.

Blinken həmçinin Finlandiya və İsveçin qoşulması ilə NATO-nun genişlənməsini və İttifaqın cari təhdidləri effektiv şəkildə həll etməsini təmin etmək üçün atılan səyləri vurğuladı. "Şimali Atlantik ittifaqı lazım olan yerlərdə, vacib olan yerlərdə bütün İttifaq üzvlərinin düzgün müdafiə qabiliyyətini təmin etmək üçün addımlar atır," deyə o, yekunlaşdırdı.

Blinken, ABŞ və Avropa tərəfdaşlıqlarının gələcək inkişafına inamını ifadə edərək, NATO-ya olan sarsılmaz öhdəlikləri və vətəndaşlar üçün aydın faydaları qeyd etdi. "Bizim çox yaxın müttəfiqlərimiz, çox yaxın tərəfdaşlarımız var... Bu, açıq şəkildə təmsil etməli olduğumuz vətəndaşların maraqlarına xidmət edir," deyə Blinken, təsdiqlədi.