ABŞ və Türkiyə problemli münasibətləri yaxşılaşdırmaq yollarını axtarmaq üçün hərtərəfli danışıqlara başlayır

Reuters:  ABŞ və Türkiyə NATO müttəfiqlərinin Suriya və Ankaranın Rusiya ilə yaxın əlaqələri kimi məsələlərdə dərin köklü fikir ayrılıqlarını aradan qaldıra bilib-bilməyəcəyini müzakirə etmək üçün cümə axşamı hərtərəfli danışıqlara başlamağa hazırlaşır.

ABŞ və Türkiyənin yüksək səviyyəli rəsmiləri Suriya, Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsi, müdafiə sahəsində əməkdaşlıq, enerji, terrorla mübarizə və İsrailin HƏMAS-la müharibəsini əhatə edən mövzularda bir neçə raund danışıqlar üçün Dövlət Departamentində görüşməyə hazırlaşır.

Strateji Çərçivə adlandırılan danışıqlar cümə günü ABŞ dövlət katibi Antoni Blinkenlə Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan arasında görüşə zəmin yaradacaq.

ABŞ və Türkiyə arasındakı əlaqələr son illərdə iki uzunmüddətli NATO müttəfiqi arasında fikir ayrılıqlarının güclənməsi ilə strateji tərəfdaşlıqdan uzaqlaşıb.

Türkiyənin 2019-cu ildə Rusiyadan S-400 yer-hava raket sistemini alması ABŞ-ın Ankaraya qarşı sanksiyalarına səbəb oldu və onun F-35 gizli qırıcı proqramından çıxarılmasına səbəb oldu. Bu arada Türkiyə ABŞ-ın Suriyanın şimalında terror təşkilatı hesab etdiyi kürd silahlı qruplaşmalara dəstəyindən dərin narahatlığını davam etdirir.

Yanvar ayında Ankaranın İsveçin NATO-ya üzvlüyünü təsdiqləməyi 20 ay gecikdirməsi də ABŞ-ı qıcıqlandırıb. Bundan sonra ABŞ Konqresi Türkiyə hökumətinin uzun müddətdir axtardığı F-16 qırıcılarının Türkiyəyə 20 milyard dollarlıq satışını təsdiqləyib.

O vaxtdan bəri ABŞ rəsmiləri hər iki tərəfin əməkdaşlıq edə biləcəyi sahələrdə danışıqları dərinləşdirmək istəyindən danışıblar.

ABŞ-ın yüksək rütbəli rəsmisi qarşıdan gələn danışıqlar haqqında deyib: “Bu, yəqin ki, bizim illər ərzində əldə etdiyimiz ən güclü və müsbət strateji mexanizm olacaq”.

Yanvarın sonunda prezident Co Baydenin Demokratik Partiyasından olan ABŞ senatorları Janna Şahin və Kris Merfi Türkiyəyə səfər edib və Ərdoğanla görüşüb. Merfi daha sonra ikitərəfli münasibətlərdə "əhəmiyyətli impuls" olduğunu söyləyib.

Janna Şahin “Reuters”ə müsahibəsində onların səfərini "gələcəkdə ABŞ-Türkiyə münasibətlərinin yenidən qurulması potensialı baxımından çox müsbət" adlandırıb.

Sərt danışıqlar

Bununla belə, iki günlük səfərin iki müttəfiq arasında uzun müddətdir davam edən gərginliyi aradan qaldıracağına dair heç bir illüziya yoxdur və bir qədər sərt danışıqlar gözlənilir.

Çox güman ki, ən sərt danışıqlar Suriyada irəliləyiş yolu və Ankaranın Rusiya ilə güclü iqtisadi əlaqələri ilə bağlı olacaq və Vaşinqtonun fikrincə, bu, Kremlə ABŞ-ın Moskvaya tətbiq etdiyi bəzi sanksiyalardan yan keçməyə kömək edib.

Şahin deyib ki, o, Ankaranın Moskva ilə münasibətlərini Ərdoğanla müzakirə edib, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin “istədiyi hər hansı bir ölkəni ələ keçirə biləcəyini hiss etməsi” Türkiyənin maraqlarına uyğun olmadığını bildirib.

Şahin deyib: “ABŞ və Türkiyənin birgə işləmək potensialı Türkiyə və Rusiyadan daha böyükdür.

Ankara Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsini tənqid etsə də, Qərbin Moskvaya qarşı sanksiyalarına qarşıdır. Münaqişə boyu həm Moskva, həm də Kiyevlə sıx əlaqələr saxlamağı bacardı.

O, tərəflər arasında ilk danışıqları aparıb və Ukraynadan taxıl tədarükü ilə bağlı müqavilənin bağlanmasına kömək edib.

Bu arada, onun Moskva ilə ticarəti ABŞ-ın dekabr ayında verdiyi sərəncamdan əvvəl Rusiya nefti üçün Türkiyənin bəzi ödənişlərini, eləcə də Türkiyənin geniş çeşiddə ixracatı üçün Rusiya ödənişlərini çətinləşdirəndən əvvəl inkişaf edirdi.

ABŞ-ın yüksək rütbəli rəsmiləri türk şirkətlərini ABŞ sanksiyaları ilə üzləşmə riskinə qarşı xəbərdar etmək üçün Türkiyəyə dəfələrlə səfərlər edib.

ABŞ-ın Türkiyədəki səfiri Ceff Fleyk eyni müsahibədə "Düşünürəm ki, biz orada daha yaxşı əməkdaşlıq görürük" deyib.

Suriyaya gəlincə, illərlə davam edən fikir ayrılıqlarından sonra hər hansı bir irəliləyiş əldə oluna bilməyəcək.

Vaşinqtonun Suriyadakı siyasəti “İslam Dövləti”nin qalıqları ilə mübarizəyə və tərəfdaş qüvvələrin hazırlanmasına yönəlib.

Kürd Xalq Mühafizə Birliklərinin (YPG) rəhbərlik etdiyi və ərəb döyüşçülərinin də olduğu Suriya Demokratik Qüvvələri yaraqlıları son on ildə ABŞ-ın başçılıq etdiyi İslam Dövlətinə qarşı koalisiyada əsas tərəfdaş olub.

Türkiyə ABŞ-ın kürd silahlılarına dəstəyini dayandırmasını istəyir.

"Aydındır ki, biz bəzi aspektlərdə hər şeyi fərqli görürük, lakin... İŞİD-i məğlub etməyə gəldikdə bizim maraqlarımız üst-üstə düşür", - Fleyk bildirib. "Biz orada olan bəzi fərqlərə baxmayaraq, kollektiv marağımız olan sahələri inkişaf etdirməyə çalışırıq."