ABŞ və Yaponiya bütün ölkələri kosmosda nüvə silahını qadağan etməyə çağıran BMT qətnaməsinin qəbuluna çalışırlar

AP:  Birləşmiş Ştatlar və Yaponiya BMT Təhlükəsizlik Şurasının bütün ölkələri kosmosda nüvə silahı yerləşdirməməyə və ya inkişaf etdirməməyə çağıran qətnaməsinin qəbuluna çalşır, deyə bazar ertəsi ABŞ səfiri bildirib.

Linda Tomas-Qrinfild BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında deyib ki, “aşağı Yer orbitində istənilən nüvə silahının yerləşdirilməsi təhlükəli və qəbuledilməz olacaq”.

Birləşmiş Ştatlar və Yaponiyanın qətnaməni yayması ilə bağlı elan, Ağ Evin keçən ay Rusiyanın “narahatedici” anti-peyk silahları əldə etməsini təsdiqləməsindən sonra gəldi, hərçənd bu cür silahlar hələ işə düşməyib.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin daha sonra Moskvanın kosmosa nüvə silahı yerləşdirmək niyyətində olmadığını deyərək, ölkənin yalnız ABŞ-dakı kimi kosmik imkanlara malik olduğunu deyib.

ABŞ və Rusiya da daxil olmaqla 114 ölkə tərəfindən ratifikasiya olunmuş Kosmos Müqaviləsi orbitdə “nüvə silahı və ya hər hansı digər kütləvi qırğın silahlarının” yerləşdirilməsini və ya “silahların hər hansı digər vasitələrlə kosmosda yerləşdirilməsini” qadağan edir.

Şuranın iclasına sədrlik edən Yaponiyanın xarici işlər naziri Yoko Kamikava bildirib ki, hətta Soyuq Müharibənin “qarşıdurma mühiti” dövründə də rəqiblər kosmosun dinc qalmasını təmin etməyə razılaşıblar. Onun sözlərinə görə, hər hansı kütləvi qırğın silahının orbitə buraxılmasına qadağaya bu gün də əməl edilməlidir.

Tomas-Qrinfild deyib ki, müqavilənin bütün tərəfləri nüvə və digər dağıdıcı silahları qadağan etmək öhdəliyi götürməlidirlər və “biz artıq tərəf olmayan bütün üzv dövlətləri gecikmədən qoşulmağa çağırmalıyıq”.

O, Birləşmiş Ştatların “bu mətn ətrafında konsensus yaratmaq” üçün 15 ölkənin Təhlükəsizlik Şurasının digər üzvləri ilə işləməyi səbirsizliklə gözlədiyini söylədi.

Rusiyanın BMT-dəki səfirinin müavini Dmitri Polyanski deyib ki, Moskvanın ilkin təəssüratı ondan ibarətdir ki, təklif olunan qətnamə “Vaşinqtonun növbəti təbliğat işidir”, “yüksək dərəcədə siyasiləşib” və “realdan uzaqdır”.

O, mətni tənqid edərək bildirib ki, bu mətn ekspertlər tərəfindən hazırlanmayıb və BMT-nin Silahsızlanma Konfransı və ya BMT-nin Kosmos Komitəsi kimi ixtisaslaşmış beynəlxalq forumlarda müzakirə olunmayıb.

Təhlükəsizlik Şurasından kənarda Linda Tomas-Qrinfild bildirib ki, Birləşmiş Ştatlar kosmosda nüvə silahlarına və digər kütləvi qırğın silahlarına qadağaya “uyğunluğun təmin edilməsinə inamı artırmaq yollarını araşdırmaq” üçün müqavilə tərəfləri ilə işləməkdə maraqlıdır.

"Birləşmiş Ştatlar artıq ölkələrin orbitdə aşkar edilmədən nüvə silahı yerləşdirə bilməməsinə kömək edəcək yanaşmaları nəzərdən keçirməyə başlayıb və biz ideyalarımız inkişaf etdikcə digər iştirakçı dövlətlərlə əlaqə yaratmaq niyyətindəyik" deyə o bildirib.

Tomas-Qrinfild həmçinin Şuraya bir daha təsdiqləyib ki, Birləşmiş Ştatlar indi Rusiya və Çinlə ikitərəfli silahlara nəzarət məsələlərində ilkin şərt olmadan əlaqə saxlamağa hazırdır.

Lakin Rusiyanın sözçüsü Polyanski Qərbi “ölkəmi strateji məğlubiyyətə uğratmağa çalışmaqda” ittiham edib.

“Hər hansı bir əlaqə yalnız Birləşmiş Ştatlar və NATO anti-Rusiya kursuna yenidən baxdıqda və strateji sabitliyin bütün bu amillərini nəzərə alaraq və bizi təhlükəsizliyimizlə bağlı bütün narahatlıqları aradan qaldıraraq hərtərəfli dialoqa hazır olduqlarını göstərdikdə mümkün olacaq” deyə o bildirib.

BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş Şuraya məlumat verərək deyib ki, “geosiyasi gərginlik və inamsızlıq nüvə müharibəsi riskini onilliklərin ən yüksək səviyyəsinə çatdırıb”.

Onun sözlərinə görə, İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Amerikanın atom bombası layihəsinə rəhbərlik edən Robert Oppenheimer haqqında “Oppenheimer” filmi “dünyada milyonlarla insanın canlı həyatına nüvə qiyamətinin sərt reallığını gətirdi”.

"Bəşəriyyət “Oppenheimer”in davamından sağ çıxa bilməyəcək",- deyə BMT rəhbəri qeyd edib.