BMT-nin nüvə müşahidəsi orqanının rəhbəri xəbərdarlıq edir ki, İran atom proqramı ilə bağlı "tamamilə şəffaf deyil"

AP:   BMT-nin nüvə müşahidəsi orqanının rəhbəri çərşənbə axşamı İranın atom proqramı ilə bağlı “tamamilə şəffaf olmadığı” barədə xəbərdarlıq edib. Xatırlada qki, bir vaxtlar İranda proqrama rəhbərlik etmiş bir məmur İslam Respublikasının belə bir nüvə proqramı yaratmaq üçün bütün komponentlərin “öz əlində olduğunu” demişdi.

Fars körfəzindəki Dubayda keçirilən Dünya Hökumətlər Sammitində çıxış edən Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin baş direktoru Rafael Mariano Qrossi bu həftə sonu Əli Əkbər Salehinin söylədiyi fikirlərə toxunub. Qrossi İsrailin Qəzza zolağında HƏMAS-a qarşı müharibəsi fonunda bütövlükdə Yaxın Şərqdə “çətinliklərin yığıldığını” qeyd edib

İran 2015-ci ildə dünya gücləri ilə imzaladığı nüvə sazişinin iflasından sonra nüvə yanacağını silah səviyyəsindən bir qədər aşağı zənginləşdirməyə başlayıb. Tehran istənilsə, bir neçə növ silah yaratmaq üçün kifayət qədər zənginləşdirilmiş uran toplayıb. Bununla belə, ABŞ kəşfiyyat agentlikləri və digərləri hesab edir ki, İran hələ də silah proqramına başlamayıb. Uzun müddətdir ki, İsrailin özünün nüvə silahı proqramı olduğuna inanılır.

İran “nüvə fəaliyyətinə gəldikdə, tamamilə şəffaf olmayan bir sifət nümayiş etdirir. Təbii ki, bu, təhlükəni artırır”, - deyə Qrossi bildirib: “Son vaxtlar İran da daxil olmaqla, nüvə silahı haqqında daha çox danışılır. Çox yüksək səviyyəli bir məmur dedi ki, əslində bizdə hər şey var, sadəcə olaraq, hələ yığılmayıb. Yaxşı, lütfən, nəyin olduğunu mənə bildirin”.

İran Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsinin tərəfi kimi proqramının dinc xarakter daşımasını təmin etmək üçün MAQATE-nin nüvə obyektlərinə baş çəkməsinə icazə verəcəyini vəd edib. Tehran həmçinin 2015-ci il nüvə sazişinin bir hissəsi olaraq MAQATE-nin əlavə nəzarətinə razılıq verib.

Qrossi şərh verən İran rəsmisinin kimliyini açıqlamayıb. Lakin bazar günü axşam İran dövlət televiziyasında yayımlanan verilişdə Salehi deyib ki, ölkədə silah yaratmaq üçün lazım olan hər şey var.

“Bizdə nüvə elmi və texnologiyasının bütün elementləri var. Bir misal çəkim” deyən Salehi “Maşına nə lazımdır? Şassi lazımdır, mühərrik lazımdır, sükan lazımdır, sürət qutusu lazımdır. Sürət qutusunu düzəltmisiniz? deyirəm hə". Bəs mühərrik? Amma onların hər biri öz məqsədi üçün nəzərdə tutulub”.

Salehi şənbə günü də oxşar şərh verib.

"Hər şey bizim əlimizdədir" dedi.

2022-ci ildən bəri İran rəsmiləri Tehranın uzun müddətdir ki, uranı silah səviyyəsinə qədər zənginləşdirdiyini və İslam Respublikasının istədiyi halda atom silahı istehsal etməyə hazır olduğunu inkar etdiyini açıqlayır. Bu, İranın ali dini lideri Ayətullah Əli Xameneinin müşaviri Kamal Xərraziyə aiddir. O, “Əl-Cəzirə” telekanalına deyib ki, Tehran nüvə silahı yaratmaq qabiliyyətinə malikdir, lakin bunu etmək niyyətində deyil.

Salehinin şərhləri vəziyyətin gərginləşməsini ifadə edir. O, 2015-ci ildə dünya gücləri ilə razılığa gələn İran teokratiyasında nisbətən mötədil fiqur olan o zamankı prezident Həsən Ruhaninin dövründə İranın Mülki Atom Enerjisi Təşkilatının rəhbəri vəzifəsində çalışıb.

İranın sərtləşən mövqeyi onun bölgədə silahlandırdığı yaraqlıların - Livan Hizbullahı və Yəmən Husi üsyançılarının İsrailə qarşı hücumlara başlaması ilə əlaqədardır. Husilər bölgədəki ticarət gəmilərinə hücum etməyə davam edir və bu, ABŞ və Böyük Britaniyanın təkrar hava hücumlarına səbəb olur.

Bu arada İran çərşənbə axşamı İranın hərbiləşdirilmiş İnqilab Keşikçiləri tərəfindən üzən bazaya çevrilmiş Şəhid Məhdəvi konteyner gəmisindən ballistik raketin buraxılışının video görüntülərini yayıb. Görüntülərdə “Fateh” raketinin göndərmə konteyneri kimi gizlədilmiş buraxılış qurğusundan atıldığı göstərilir ki, bu da potensial olaraq İranın digər gəmilərdə buraxılış qurğularını gizlədə biləcəyini göstərir.