Finlandiya Trampın sülh sammitinə ev sahibliyi etməyəcək, xarici işlər naziri bildirib

Finlandiya Donald Trampın yenidən seçiləcəyi təqdirdə Ukraynadakı müharibəni tez bir zamanda dayandırmaq planlarından uzaqlaşaraq, Amerika və Rusiya arasında sülh sammitini “tamamilə” istisna edib.

Finlandiyanın xarici işlər naziri Elina Valtonen “The Telegraph” qəzetinə müsahibəsində 1975-ci ildə soyuq müharibə dövründə Helsinki razılaşmalarının və ən son 2018-ci ildə Tramp-Putin sammitinin keçirildiyi paytaxtda heç bir sülh danışıqları aparmayacağını bildirib.

Onun sözlərinə görə, Finlandiya Ukraynanın sülhməramlı məqsədlərini tam dəstəkləyir və yalnız Rusiya yaxşı niyyətlə danışıqlara hazır olduğunu nümayiş etdirərsə, sammiti qəbul edəcək, bu isə hazırkı mərhələdə olduqca şübhəli görünür.

Xanım Valtonen deyib: “Avropanın demək olar ki, hər bir ölkəsi kimi, bizim hazırda Rusiya ilə heç bir siyasi dialoqumuz yoxdur və Rusiya bizim qonşuluqdakı suveren dövlətləri işğal etməyə davam etdiyi bir vaxtda bizim də hər hansı dialoqa başlamaq niyyətimiz yoxdur”.

"Beləliklə, bu vəziyyətdə cavab budur ki, Rusiya tərəfindən dəyərlərə və beynəlxalq hüquqa hörmətə qayıtmaq istədiklərini göstərən əhəmiyyətli bir addım olmasa, Helsinkidə belə müzakirələrin keçirilməsini tamamilə istisna edərdim."

Soldan: Harold Vilson ABŞ prezidenti Cerald Ford, Fransa prezidenti Valeri Jiskar d'Esten və Almaniya kansleri Helmut Şmidtlə 1975-ci ildə Helsinkidə Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Konfransında - AFP/GETTY

Tramp dəfələrlə təkrar seçiləcəyi təqdirdə Ukraynadakı müharibəni “24 saat ərzində” bitirə biləcəyini deyib, lakin onun sülh planının nədən ibarət olduğunu hələ dəqiqləşdirməyib.

Xanım Valtonen əlavə edib: “Biz yalnız beynəlxalq hüquqa və BMT Nizamnaməsinə əsaslanan qərarları dəstəkləyirik. İndiyə qədər mən prezident Zelenskinin təklifindən başqa sülh müqaviləsi layihəsi üçün bir təklif görməmişəm. Bu, bizim üzərində qurmaqdan məmnun olduğumuz təməldir”.

1975-ci ildə Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsinin nəticələrinə görə ABŞ və SSRİ də daxil olmaqla 35 ölkənin iştirakı ilə böyük beynəlxalq müqavilə - Helsinki Sazişləri imzalanıb.

Bu sazişlər 1970-ci illərin sonunda Qərblə Sovet İttifaqı arasında gərginliyin azaldılmasına kömək etdi, Kuba Raket Böhranı və Vyetnam Müharibəsi zamanı Amerikanın alçaldılması səhifəsini çevirdi.

1990-cı ildə Helsinkidə ABŞ prezidenti Corc Buş və Sovet lideri Mixail Qorbaçov arasında sammit də keçirilib və burada əsasən İraqın 1990-cı ildə Küveytə təcavüzü məsələsi müzakirə olunub.

Corc Buş və Mixail Qorbaçov danışıqlar üçün 1990-cı ildə Helsinkidə görüşdülər

2018-ci ildə Helsinkidə böyük bir Tramp-Putin sammitinə ev sahibliyi edəcəyi elan edildikdə, bu, ABŞ-Rusiya münasibətlərində əhəmiyyətli bir ərimə ola biləcəyinə ümidləri artırdı.

Həmin vaxt Tramp və Putin terrorizmlə mübarizə və qlobal kibertəhlükəsizlik, eləcə də İsrailin Suriya ilə sərhədinin təhlükəsizliyi üzrə əməkdaşlığa sadiqliklərinə görə təriflənmişdilər.

“Böyük nüvə gücləri olaraq bizim beynəlxalq təhlükəsizliyin qorunmasında xüsusi məsuliyyətimiz var” deyən Putin, Ukraynaya işğalından sonra qlobal nüvə müharibəsi ilə bağlı ritorikasından çox uzaq idi.

Rusiya ilə uzun quru sərhədi olan Finlandiya Putinin Ukraynaya təcavüzünə birbaşa cavab olaraq NATO-ya qoşuldu və Kiyevin Aİ-də ən güclü dəstəkçilərindən biri olaraq qalır.

NATO-ya qoşulandan sonra Finlandiya İsveçlə birlikdə ABŞ-a hərbi bazalarına geniş giriş imkanı verən təhlükəsizlik paktı imzalayıb. Rusiya bu addımı "cavabsız qoymayacağını" bildirib.