Gizli savaş su üstünə çıxdımı?
İdlib məsələsinin əsərin əvvəlində divardan asılan bir tüfəng olduğunu dəfələrlə yazdıq: dram əsərləri üçün Anton Çexovun müəyyənləşdirdiyi prinsip həyatın daha bir örnəyində gerçək olurmu? Əslində prezident Erdoğanın sözləri tüfəngin açılmasına çox da uzun vaxt qalmadığını göstərir:”İdlibdəki bu bombardmanları dayandırın,dayandırmasanız,artıq bizim səbrimiz daşır.Bundan sonra nə lazımdırsa,biz də onu edəcəyik”
Cənab Erdoğan bu xəbərdarlığı Rusiya dəstəkli Suriya dövlət ordusunun ölkənin qıfıl bölgəsi halına gəlmiş İdlibdəki radikal qruplara qarşı həyata keçirdiyi hava və quru əməliyyatının dayandırılması üçün edir.2018-ci ilin sentyabrında bölgədə həlledici əməliyyatların başlamasıyla Erdoğan Rusiya Federasiyasının dövlət başçısı Vladimir Putinlə Soçidə görüşərək atəşkəsə nail olsa da radikal qrupların Türkiyənin nəzarəti altında bölgəni tərk etmələri üçün verilən 1 aylıq möhlət içində o qruplar bölgəni tərk etməmişdi.Bir neçə dəfə pozulan atəşkəs prezident Erdoğanın Vladimir Putindən xahişiylə yenidən qüvvəyə minmiş,nəticədə radikal qruplar bölgədəki mövqelərini daha da möhkəmləndirmişdilər.Yanvarın 12-də qüvvəyə minən atəşkəsin bir neçə gündən Suriya dövlət ordusunun əməliyyatıyla yenidən pozulmasına isə cənab Erdoğanın reaksiyasını yuxarıda oxudunuz- sanki Türkiyə ilə Rusiya bölgədə savaşın 1 addımlığındadır.Bəs 24 avqust 2016-cı ildən bəri sürüb gələn dostluq və əməkdaşlıq,bəs onun qarşılıqlı faydaları?
Kremlin reaksiyası gecikmədi,mətbuat katibi Peskov, Türkiyə prezidentinin “ittihamlarını qəbul etmədiklərini və İdlib bölgəsindəki gərginliyi azaltmaq üçün Soçi sazişindən irəli gələn öhdəliklərin hamısına yerinə yetirdiklərini” bildirdi.
Rusiyanın dövlət qurumları eyni pərdədə və eyni simlərdə çalır.Çünki bunu daha əvvəl XİN mətbuat katibi Mariya Zaxarova da dəfələrlər təkrarlayıb.İşin qəribə tərəfi Ankara da İdlib məsələsində özünü haqlı çıxarmaq üçün Astana və Soçi razılaşmalarına işarə edir.Ancaq deyəsən, unutduğu nüans- 2018-ci ilin sentyabrında bölgənin başda çeçen mənşəlilər olmaq ürə,radikla ünsürlərdən təmizlənməsi üçün verilən 1 aylıq möhlətin üstündən 16 ay keçməsinə baxmayaraq,vəziyyətdə heç bir dəyişiklik olmamasındadır.İdlibdəki qruplar nəinki bölgəni tərk etməyi qəbul etdilər,orada qalıb nüfuz sahələrini daha da genişləndirdilər.
Yaxşı,Türkiyə prezidentinin Rusiya dəstəkli Suriya ordusunun İdlibi bombardmana tutmasına qarşı göstərdiyi bu qədər sərt reaksiyanın ünvanı kimdir,bombardman dayanıdırılmasa,Türkiyə kimə cavab verəcək:Dəməşqə yoxsa Moskvaya? Cavabın Rusiya olduğu ondan şübhə doğurmur ki,Erdoğanın açıqlamasından qısa müddət sonra bu topa məhz Vladimir Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskov girdi.Elə isə,prezident Erdoğanın dediyi şəkildə Türkiyə lazım olanı etsə,bu,Suriya torpaqlarında Türk-Rus savaşı olmayacaqmı? Tərəflər bu addımı atarlarmı? Atsalar,indiyə qədər iki ölkə (Türkiyə və Rusiya) arasında əslində su altında davam edən savaş suyun üstünə çıxmayacaqmı? Prezident Erdoğanın İdlibdəki bombardmanla bağlı son açıqlamasından geriyə dönülməsə,yəni,Rusiya və Türkiyə dövlət başçıları növbəti dəfə tələm-tələsik görüşüb dostluq görüntüləri nümayiş etdirməsə,nə ola bilər? Türkiyə bombardmana nə ilə cavab verər? Erdoğanın açıqlamasını onun sərt üslub nümayiş etdirib sonra geri addım atdığı növbəti ritorika örnəyi kimi dəyərləndirməli yoxsa Moskva ilə münasibətlərdə, Türk ədəbi dilinin bu kontekstə çox uyğun kəlamı ilə desək, “ya herro ya merro”mu?
Türkiyə NATO-nun üzvüdür,İdlib (ondan sonra təbii ki,Afrin,əl-Bab bölgələrində) Rusiya ilə qarşı-qarşıya gəlsə,buna alyans necə reaksiya verər?
Bütün hallarda iki dövlət başçısının razılığa gəlmə ehtimalını da bir tərəfə qeyd edək.
Dünyada
-
Suriya inqilabı öz məqsədinə çatıb, lakin bu ölkə üçün yolun başlanğıcıdır. İnqilabın əsas məqsədi Əsəd rejimini devirmək idi. 13 il ərzində rejim dəfələrlə çökmək həddinə çatmışdı. Ancaq illərlə əldə edilməyən nəticə cəmi 12 gün ərzində baş verdi: 61 il ərzində hakimiyyətdə olan BƏƏS rejimi devrildi. Devrilmiş rejimin lideri, son 13 ilin iztirabları və qan tökülməsi üçün ən çox məsuliyyət daşıyan Bəşər Əsəd ölkəni tərk etmək və Rusiyadan sığınacaq istəmək məcburiyyətində qaldı.
-
Gürcüstanın hakim “Gürcü Arzusu” partiyasının üstünlük təşkil etdiyi parlament ölkənin etiraz qanunlarına dəyişiklikləri sürətlə təsdiqləyib, müxalifət liderlərinin və Qərb müttəfiqlərinin tənqidinə səbəb olub. Yeni qanuna görə, etiraz iştirakçılarının üzlərini örtməsi, pirotexnika daşınması və ya lazer göstəricilərindən istifadə qadağan edilir. Bu qaydaları pozan şəxslərə 5,000 lari (1,800 dollar), təşkilatlara isə 15,000 lari (5,400 dollar) cərimə tətbiq ediləcək.
-
Türkiyə və Ermənistan nümayəndələri Akhuryan-Akyaka sərhəd keçid məntəqəsində görüşərək iki ölkəni birləşdirən dəmir yolu keçidinin yenidən açılmasını müzakirə ediblər. Ermənistanın Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşdırılması üzrə xüsusi nümayəndəsi Ruben Rubinyan görüş barədə Ermənistan İctimai Televiziyasına məlumat verib.
-
Independent Tükçe: Suriya Prezidenti Bəşər Əsədin hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması 53 illik ailə idarəçiliyinin sonunu gətirərək ölkəni keçid mərhələsinə daxil edib. Bu vəziyyət Rusiyanın mediası və analitiklərinin ciddi diqqətini cəlb edib. Yeni hökumətin hakimiyyətə gəlməsi ilə Suriyanın parçalanmış siyasi və sosial strukturunun, habelə Rusiyanın bölgədəki hərbi mövcudluğunun gələcəyi qeyri-müəyyən olaraq qalır.
Rəy yaz