POTUS-un mədhləri

G-20 zirvə toplantısında ABŞ-Türkiyə münasibətlərinin son durumuna toxunan prezident Trump sözü S-400 raketlərinə gətirməzdən əvvəl sentimental giriş verdi:"Bu qədər gözəl adamı Hollywood çəkimlərində bir yerdə görə bilməzsiniz"

Yəni, ticarət əməliyyatından əvvəlki pul xışıltısı.Malı ən baha qiymətə sata bilmək üçün Təbriz tacirlərinin taktikası...

Trumpın açıqlamalarının S-400 raketləriylə bağlı bölümündə təriflərin yanına ticari praqmatizm əlavə edildi:"Prezident Erdoğan Obama hökumətindən "Patriot" almaq istədi ancaq icazə verilmədi.Obmanın vaxtında Türkiyəyə qarşı ədalətli hərəkət edilmədi....İnsanlara qarşı ədalətli hərəkət etmək məcburiyyətindəsiniz...Mənə görə, Erdoğan çətin adamdır.Erdoğana qarşı ədalətsiz hərəkət edildiyini düşünürəm" ABŞ prezidenti şəxsi münasibətlərə dair bir neçə praqmatik örnək də əlavə etməyi unutmadı: məsələn, keşiş Brunsonun azad edilməsində Türkiyə prezidentinə xahişi,Türkiyə prezidentinin qərarlılığına baxmayaraq, Suriyanın Şimali-Şərqində ABŞ-ın himayə etdiyi kürd terrorçu qruplara qarşı POTUS-un xahişiylə əməliyyatdan vaz keçilməsi və s.

Xatırladaq ki,prezident Erdoğan da Osaka zirvə toplantısı ərəfəsində verdiyi açıqlamada "Rusiyadan S-400 alınmasına prezident Trumpın qarşı olduğunu indiyə qədər hiss etmədiyini, ABŞ dövlətinin digər strukturlarının mövqeyinin Türkiyəyə qarşı sanksiyalara səbəb olacağını düşünmədiyini" bildirmişdi.

Elə isə prezident Trump S-400 raketləri məsələsində niyə diqqəti Obama hökumətinin Türkiyəyə haqsızlıq etdiyinə yönəldir? Daxili siyasətin ənənəvi xələf-sələf münaqişəsində bu məsələdən istifadə edir yoxsa cənab Erdoğanın da dediyi kimi,dövlətin o biri qurumlarına sözünü keçirməyə gücü çatmır?

Hamısında haqlılıq payı olsa da diqqəti cəlb edən əsas məsələ-prezident Trumpın ABŞ-ın xarici və hərbi siyasətinə yeni üslub gətirməsidir. Buna "ticari üslub" da demək olar.Seçki təbliğatı dövründə xaricdəki amerikan şirkətlərini ölkəyə çəkərək iqtisadiyyatı o şəkildə gücləndirməyə başlayacağını elan edən Donald Trump, prezident seçiləndən sonra da xarici siyasətdəki üslubunu seçkidən öndəki vədlərin üstündə qurdu.Ona görə POTUS-un Türk həmkarını mədh etməsi "S-400-lərdən vaz keçilməsə belə,münasibətlərin tamamilə qopmaması üçün indidən lazımi infrastrukturu yaratmaq" kimi qiymətləndirilə bilər.Osakadakı görüş ərəfəsində Türkiyə heyətini sentitenmal obrazlarla mədh etməsindən sonra sələfi Obamanı günahlandırıb Erdoğana haqq qazandırmasının məqsədi mühüm bir ticari tərəfdaşı itirməmək üçün edilən gedişlərdir.Əslində POTUS-un Osakadakı Türkiyə heyəti və Erdoğan barədə sözləri artıq onun seçilməsindən sonrakı dəyişməz ritorikasının örnəklərindən biridir.Zira 8 noyabr 2016-da prezident seçilən Donald Trump 30 noyabrda Pakistanın baş naziri Nawaz Sharif ilə telefonda danışarkən eynilə bu sözləri demişdi:"Çox yaxşı reputasiyanız var.Siz müdhiş bir insansınız.Hər nöqteyi-nəzərdən görünən xariqə işlər həyata keçirirsiniz....Ölkəniz fövqəladə işlərin öhdəsindən gələn inanılmaz bir yerdir.Pakistanlılar ən ağıllı xalqlardan biridir.Pakistan mükəmməl insanların yaşadığı mükəmməl yerdir.Ən yaxın gələcəkdə ölkənizə səfərə gəlmək istəyirəm"

Osakada Türkiyə ilə bağlı açıqlamalarının axırında S-400 məsələsinin çox mürəkkəb olduğunu da xatırladan Donald Trump,bu stiqamətdə birgə çalışmalarının lazım olduğunu da qeyd etdi.Yəni?

Yəni,"ABŞ dövlətinin digər qurumları və NATO, S-400-lərin alınmasına birbaşa qarşı çıxsa da mən Türkiyənin və Erdoğanın yanındayam"- deyir.Tamamilə məntiqli hərəkət edir,özünün başlatdığı "Ticarət savaşları"nda Türkiyəni itirməyi ağlından da keçirmir.Köhnə müttəfiqlik də bunu lüzumlu qıldığı kimi, Türkiyənin dəyişməyən geostrateji mövqeyi Donald Trump kimi beynəlxalq münasibətlərə ticari nöqteyi-nəzərdən baxan bir adama hava və su kimi lazımdır.Çünki S-400 almaq üçün nə qədər təkid etməsinə baxmayaraq,Ankara, Qərbdəki müttəfiqlərini tam narazı salmamaq üçün raketlərdən istifadə etməyib onları yerə də basdıra bilər.Yəni,S-400-lərin alınmasının əvəzində Türkiyə ABŞ-dan Boeing təyyarələri və külli miqdarda başqa silah alması real işlərdir.Donald Trumpın haqq-hesabları bunların üzərində qurulub.

Türkiyənin iqtidarı dəstəkləyən mediası Donald Trumpın sözlərini "qələbə" kimi təqdim etməyə davam etsin.POTUS-un Türkiyə heyəti barədə sentimental girişinin arxasından maddi məsələlərin gəldiyini o "yandaş media" sezə bilmirsə,günah bizdə deyil..

Haydi, xeyilri alverlər...