Xarici siyasətə necə təsir göstərəcək?

23 iyunun nəticəsi daxili siyasətin iqtidar qanadında dərin susqunluğu hakim qıldı. Qaçınılmaz vəziyyətdir. AKP sədri və prezident Ərdoğanın icazəsi və işarəsi olmadan heç kim danışmağa cəsarət etmir. Danışmağa cəsarəti olanlar da (məsələn, Bülent Arınç kimi) böyük ehtimalla cənab Ərdoğana olan hörmətə görə indilik susmağı məqsədəuyğun görürlər.

Ancaq iqtidar partiyası kulislərinə dinamizm gəldi. Hətta, deyəsən, işlər "kulis" məcrasından da çıxdı. Türkiyə siyasətinin sağ cinahında ənənəvi hala gələn təmayülə görə, təkbaşına iqtidarda olan partiyanın ana gövdəsindən qopmalar başlamaq üzrədir-bunun siqnalları açıq şəkildə verilir. İronikdirmi, tragikdirmi, tragikomikdirmi- bir vaxtlar Məclis sədri Bülent Arınçın, daha sonra baş nazir Ərdoğanın mətbuat katibi olan, daha sonra "Anadolu" Agentliyini iqtidarın istədiyi forma və məzmuna uyğun şəkildə dizayn edən Kamal Öztürk məğlubiyyətin ertəsi günü AKP hökumətləri dövründə iqtisadiyyatın dəyişməz koordinatoru olmuş Əli Babacanın 10 günə partiyadan istefa verərək yeni siyasi qurum yaradacağını yazdı. İşin arxasında keçmiş prezident Abdullah Gül və AKP-nin bəzi ağır topları da varmış.

31 martdakı seçkidən sonra AKP-yə qarşı ilk sərt çıxış keçmiş xarici işlər naziri, keçmiş baş nazir Əhməd Davutoğludan gəlmiş, xarici siyasət məsələlərində təxminən 15 il təsir gücünə malik olmuş şəxs də özünün qurmağı planlaşdırdığı yeni partiyanın siqnalını vermişdi. Cənab Ərdoğan da bu proseslərin qabağını almağın mümkün olmadığını bilir. İçəridə cərəyan edən proseslərin xarici siyasəti "dinamitləyəcəyi" də qaçınılmazdır. Elə isə 23 iyun seçkisinin xarici siyasətə neqativ təsirlərinin qabağını almaq mümkündürmü? Bu, mümkündür və böyük ölçüdə AKP sədri və prezident Ərdoğanın öz əlindədir.

Bunun səbəbi- prezident Ərdoğanın və lideri olduğu AKP-nin 31 mart və xüsusilə, 23 iyundakı seçkilərdən çıxan nəticəyə göstərəcəkləri münasibətə bağlı olacaq. Burada yeganə kriteriya var: demokratiyanın əsas prinsipinə uyğun olaraq "Millət ittifaqı"nın qalib gəldiyi bələdiyyələrə mərkəzi hökumət tərəfindən süni əngəllər törədilməzsə, Türkiyənin xarici siyasət motoru daha təsirli hala gələcək. Türkiyə siyasətini təxminən 30 ildən bəri içəridən izləməyin verdiyi təcrübəylə bunu deyə bilərəm ki, indiyə qədər əcnəbi mətbuatın Əkrəm İmamoğluna göstərdiyi diqqəti hər hansı bir siyasətçiyə göstərdiyinə şahid olmadım. İyunun 23-də saat 17:00-da CHP-nin Seyrantəpədəki koordinasiya mərkəzində idim. Xaricdən 400 media mənsubu İmamoğlunun mətbuat konfransını izləmək üçün akreditasiyadan keçmişdi, içəridəki tünlükdən nəfəs almaqda çətinlik çəkincə binanın əks tərəfindəki "Tele-1" kanalına gedib ilk nəticələri oradan izlədim. CNN İnternational-ın fövqəladə vəziyyətlər üzrə müxbiri Kristian Amanpour İmamoğludan müsahibə almaq üçün İstanbula gəldi. AKP sədri və prezident Ərdoğan martın 31-dəki seçkidən sonra öz tərəfdarlarına məsciddə təsəlli verərkən "bələdiyyə məclisində üstünlük bizdə olduğuna görə sədr "topal ördək"dir" demişdi. İstər Əkrəm İmamoğlunun İstanbul bələdiyyəsindəki 18 günlük sədrliyi, istərsə də Ankara bələdiyyəsinin məclisində bələdiyyə sədri Mənsur Yavaşa atılmaq istənən badalaqlar AKP-nin "bələdiyyə məclisləri vasitəsiylə sədrlərə əngəl törətmək" niyyətindən vaz keçmədiyini göstərir. Elə isə 23 iyunda Əkrəm İmamoğlu heç kimin gözləmədiyi bir fərq üstünlüyü ilə yenidən İstanbul bələdiyyəsinin sədri seçilərək bələdiyyə məclisindəki AKP çoxluğunu da müəyyən dərəcədə küncə sıxışdırdı. Türkiyənin böyük bələdiyyələrinin, demək olar ki, hamısını itirən AKP-nin reytinqi içəridə xeyli düşdüyü kimi, əcnəbi dövlətlər də Türkiyə iqtidarı ilə müzakirələrində bunu mütləq şəkildə hesaba qatacaqlar. Bu durumda AKP-nin öz taktikasından vaz keçməkdən başqa çarəsi qalmır. Çünki bələdiyyə məclislərində hər hansı haqsız əngəlləmə o anda Türkiyə ictimaiyyətinin gündəminə gələcəyi kimi, əcnəbi mətbuat da bunu o dəqiqə öz səhifələrinə daşıyacaq. "Əngəlləmə" taktikasının içəridə AKP-nin reytinqinin yenə aşağı düşməsinə səbəb olacağı açıq-aşkardır. Əgər AKP lideri və prezident Ərdoğan iyunun 23-də keçirilmiş bələdiyyə seçkisinin nəticəsinin dövlətin əlini xaricdə zəiflətməsini istəmirsə, daha güclü şəkildə həyata keçirməyə məcbur olduğu yeganə kateqorial fenomen var:

Demokratiya!