Azərbaycan şəhərləri Aİ-nin "Merlər sazişi - nümayiş layihələri" layihəsindən özlərini təcrid ediblər

Lvov/19.06.19/Turan: Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı proqramı ölkələrinin şəhərlərinin qoşulduğu "Merlər sazişi - nümayiş layihələri" ("CoM DeP") layihəsində Azərbaycanın heç bir şəhəri iştirak etmir.

Bu barədə Ukraynaya Turan-ın müxbirinin də iştirak etdiyi mətbuat turu zamanı "CoM DeP"in qrup rəhbəri Yan Vaanders bildirib.

"CoM DeP" proqramı Avropa Komissiyası səviyyəsində Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrində Davamlı Enerji Fəaliyyət Planının (DEFP) tətbiqi üçün öz texniki və maliyyə potensialının olmaması və ya lazımi səviyyədə olmaması kontekstində Ümumavropa "Merlər Sazişi" təşəbbüsünü imzalayan şəhərlər qarşısında duran çağırışlara cavab olaraq yaradılıb.

"Merlər sazişi" iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizə, 2020-ci ilə qədər CO2 parnik qazlarının atmosferə atılmasının 30% azaldılması məqsədlərinə xidmət edir.

"Merlər sazişi" 1992-ci ildə imzalanıb və dünyanın 53 ölkəsini təmsil edən 9286 imza sahibini əhatə edir. Bu prosesin davamı Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrinin "Merlər sazişi" oldu. Bu sazişin 365 imza sahibi var. Azərbaycandan sazişi imzalayanlar arasında yalnız "İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi var.

Y.Vaandersin sözlərinə görə, yalnız indi Mingəçevir şəhər hakimiyyəti "Merlər sazişi"nə maraq göstərməyə başlayıb.

Cənubi Qafqaz ölkələrinin üç paytaxtından yalnız Bakı "Merlər Sazişi"ndə yoxdur.

Bu arada, "Şərq Tərəfdaşlığı"nın iştirakçısı olan digər ölkələrin şəhərləri nəinki sazişi imzalayanlar arasındadır, həm də fəal şəkildə "CoM DeP" proqramına qoşulublar.

Bu proqramın məqsədi seçilmiş şəhərlərdə təqdim etdikləri fəaliyyət planları çərçivəsində layihələrin tətbiqinin peşəkar dəstək komandası tərəfindən lazımi şəkildə müşaiyət olunmasıdır.

Proqramın dəstək komandası layihələrin tətbiq edildiyi dövr ərzində öz ixrac potensialını cəlb etməklə, treninqlər keçirməklə, işlərin yerinə yetirilməsinə daimi texniki nəzarəti həyata keçirməklə layihələrə məsləhət yardımı göstərir.

"CoM DeP" proqramının xüsusiyyəti Aİ-nin şəhər hakimiyyətinin təklif etdiyi enerji səmərəliliyi layihəsinin 80%-ni maliyyələşdirməsidir. Şəhər büdcəsi layihənin cəmi 20%-ni ödəməlidir. Başqa sözlə, lazımi xərclərin cəmi beşdə birini çəkərək, şəhər enerji səmərəliliyi üzrə konkret problemini həll edə bilər.

Azərbaycan şəhərlərinin bu proqramda iştirak etmək istəməməsi dolayısı yolla şəhər hakimiyyətlərinə mümkün qədər böyük həcmdə büdcə pullarını nəzarətsiz xərcləməyin sərf etdiyinin nümayişidir.

"CoM DeP" layihələri iki mərhələyə ayrılıb. Birinci mərhələ 2014-2018-ci illəri əhatə edib, bu zaman ümumi dəyəri 16 mln. avro təşkil edən 17 layihə həyata keçirilib. Layihələrin əksəriyyəti başa çatıb, onların cəmi bir neçəsi yekunlaşma mərhələsindədir.

"CoM DeP"in ikinci mərhələsi 2018-2021-ci illəri əhatə edir. Ümumi dəyəri 10 mln. avro olan 14 layihənin reallaşması nəzərdə tutulur.

31 layihədən 17-si Ukrayna şəhərlərinin, 5-i Belarus, 4-ü Moldova, 3-ü Ermənistan, 2-si Gürcüstan şəhərlərinin payına düşür.

Azərbaycan şəhərləri Aİ-nin proqramına məhəl qoymadığı halda, "Şərq Tərəfdaşlığı" proqramının iştirakçısı olan digər ölkələr enerjidən və bərpa olunan enerjidən səmərli istifadə imkanları, enerji və su sərfiyyatının uçotunun avtomatlaşdırılması sistemi, küçə işıqlandırmasının müasirləşdirilməsinin enerji səmərəliliyi, enerjidən səmərəli istifadəyə və karbohidrogen tullantılarının azaldılmasına nail olmaq üçün məktəbəqədər müəssisələrin istilik cəhətdən müasirləşdirilməsi, ictimai binalar üçün bərpa olunan enerji mənbələri və enerji səmərəliliyi, kommunal qazanların və isidilən rayonların müasirləşdirilməsi, xəstəxana və təhsil sahəsi binalarında enerji istehlakının azaldılması və enerji səmərəliliyi üzrə layihələr həyata keçirir.

Məsələn, Lvov bölgəsində 13 min əhalisi olan Jovkva şəhəri "CoM DeP" çərçivəsində eyni anda iki layihə həyata keçirir. İki layihənin ümumi məbləği 1 mln. 734 min 736 avro təşkil edir, bunun 1 mln. 387 min 789 avrosunu Aİ maliyyələşdirir.

Mətbuat turu zamanı Şərq Tərəfdaşlığı proqramının iştirakçısı olan ölkələrin jurnalistlərinə həyata keçirilən layihələrin nəticələri əyani şəkildə nümayiş olunub.

Şəhərdə layihənin məqsədi binaların istilik izolyasiyası, isitmə sisteminin müasirləşdirilməsi, küçələrin, büdcə təşkilatlarının binalarının, uşaq bağçalarının, məktəblərin, mədəniyyət obyektlərinin işıqlandırması üçün günəş enerjisindən və işıq-diod avadanlıqlarından istifadədir.

Layihə çərçivəsində şəhər hakimiyyəti uşaq bağçalarından birinin istilik şəbəkəsi sistemini müasirləşdirib, binanın divarlarını mineral pambıqla möhkəmləndirib, qazanxananı və boruları yeniləyib, habelə isti döşəmə yaradıb. Nəticədə 170 uşaq üçün nəzərdə tutulmuş uşaq bağçası şəhərdə ən məşhur bağçaya çevrilib və indi valideynlər uşaqlarını bu məktəbəqədər müəssisəyə vermək üçün növbəyə dururlar.

Bundan başqa, layihə çərçivəsində şəhərdə iki qazanxana müasirləşdirilib, onlar qazdan bioloji yanacağa, daha dəqiq desək, ağac yonqarlarına və tullantılarına keçib.

Onlardan birinə baş çəkərkən bildirilib ki, buna qədər isitmə mövsümündə 150 min kubmetr qazdan istifadə olunurdusa, indi 4000-5000 kubmetr ağac sərf olunur. Nəticədə əhali istilik təminatı üçün 10% daha az ödəməyə başlayıb.

Jovkvanın nümunəsi şəhər hakimiyyətinin Aİ-nin verdiyi imkanlardan məharətlə faydalanaraq, öz büdcəsindən minimum vəsait xərcləməklə şəhərin mühüm problemlərini həll etməsinin nümunəsidir. Azərbaycan şəhər hakimiyyətləri də bütün bunları dərk etməlidir.