Collage by Turan
Bakıdan Demokratiya Sammitinə baxış
ABŞ prezidenti Co Bayden 9-10 dekabr tarixlərində keçiriləcək Demokratiya Sammitinə (Liderlərin demokratiyaya dəstək sammiti) hazırlaşarkən Vaşinqtondan 9674 km məsafədə - Bakıda polis Azərbaycanlı müxalifətçi Tofiq Yaqublunu nümayişkaranə şəkildə vəhşicəsinə döyür, gözlərini kor edir.
Eyni zamanda bitərəf Saleh Rüstəmov saxta ittihamla 2019-cu ilin fevralında salındığı həbsxanadan azad edilməsi tələbi ilə aclıq edir.
Bakının mərkəzində isə “Tərtər işi” üzrə təqsirsiz olaraq işgəncələrə məruz qoyulmuş və mühakimə edilmiş hərbiçilərin anaları Prezident Administrasiyası qarşısında piket keçirərək ədalət – iki ildir sosial şəbəkələrdə kütləvi şəkildə istintaqın işgəncəsinə məruz qalan insanların gündən-günə yeni şahidlərini üzə çıxarılaraq, təqsirsiz olduqları barədə aləmə car çəkilən oğullarına bəraət verilməsini və onların azad edilməsini tələb edirlər.
Freedom House-un azad olmayan ölkələr kateqoriyasına aid etdiyi Azərbaycan, digər belə ölkələr kimi, hələ Yaqublunun nümayişkaranə şəkildə döyülməsindən çox-çox əvvəl ABŞ prezidentinin sammitinə dəvət edilməyib. Və bəzi ekspertlər nümayişkaranə zorakılığı Əliyev administrasiyasının Amerikanın rejimin demokratiya və insan hüquqları sahəsində siyasətinə verdiyi qiymətə cavab kimi dəyərləndirməyə meyllidirlər.
Sui-qəsd nəzəriyyəsinin tərəfdarları hesab edirlər ki, geniş ictimai maraq doğuran bu genişmiqyaslı hüquq pozuntularının arxasında hakimiyyətdaxili mübarizə dayanır və Əliyevin güclü əleyhdarları Qərbin gözündə onun nüfuzunu tamamilə sarsıtmağa çalışırlar.
Bu iddialar ildən-ilə Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqları sahəsində vəziyyətin pisləşdiyini qed edən beynəlxalq təşkilatların xoşagəlməz hesabatları fonunda səslənir.
Bu ilin sentyabrında Azərbaycan internetin azad olmadığı ölkələr sırasına aid edilib, mətbuat azadlığı indeksi üzrə dünya ölkələri reytinqində 167-ci yeri tutub, Avropa Şurasında Azərbaycanlı siyasi məhbuslar üzrə məruzəçi institutu təsis edilib ki, qonşu Qafqaz ölkələrində belə bu, yoxdur.
Bu hesabatlar bu il Sovet İttifaqının dağılması nəticəsində əldə etdiyi müstəqilliyinin 30 illiyini qeyd edən ölkənin (hakimiyyət və bütünlükdə xalq daxil olmaqla) beynəlxalq imicini ciddi şəkildə korlayır. Digər tərəfdən, repressiv sistem cəmiyyətdə son zamanlar pandemiyanın məhdudiyyətləri və boz həyata bir qədər milli eyforiya qazandıran Ermənistanla müharibədəki qələbə sayəsində nisbətən neytrallaşdırılmasına müvəffəq olunan gərginliyin dərəcəsini artırır.
Prezident və onun administrasiyası hələlik ictimaiyyətin Saleh Rüstəmovun azad edilməsi, “Tərtər işi”ni saxtalaşdıran şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsi barədə ünvanlı çağırışlarına reaksiya verməyib, necə ki, Yaqublunun döyülməsi faktına da qiymət verilməyib.
Bu status-kvonun qorunub saxlanması mütləq qaydada hüquq və azadlıqların boğulması siyasətinin həyata keçirilməsində birbaşa prezidenti və onun ən yaxın ətrafını ittiham edənlərin dəlillərini gücləndirəcək. Bu halda biz fərqli düşünənlərin növbəti dəfə nümayişkaranə şəkildə cəzalandırılmasının və siyasi repressiyaların güclənməsinin şahidi ola bilərik.
İnsan Hüquqları
-
Noyabrın 11-dən Bakıda start götürən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu (COP29) sessiyası davam edir. Konfran ayın 22-dək davam edəcək. Bu ərəfədə Beynəlxalq təşkilatlardan AZərbaycana insan haqları ilə bağlı çağırışlar davam edir.
-
Ermənistanın təcavüzü nəticəsində öz evlərindən didərgin düşmüş məcburi köçkünlərin təmin olunmalı fundamental hüquqlarından biri də mənzil hüququdur. Mənzil hüququ konstitusiya ilə Azərbaycan vətəndaşlarına verilmiş hüquqdur və və elə bu əsas sənədə görə, heç kəs yaşadığı mənzildən qanunsuz məhrum edilə bilməz.[1] Konstitusiya ölkə vətəndaşlarının təhlükəsiz yaşamaq hüququna da təminat verir. Ancaq Qarabağdan məcburən köçürülmüş vətəndaşlara münasibətdə vəziyyət fərqlidir. Qarabağ torpaqları erməni işğalından azad edildikdən sonra, birinci növbədə, ölkə qanunvericiliyinə müvafiq olaraq vaxtilə o ərazilərdə məskunlaşmış şəxslərin (vəfat etmişsə, onların varislərinin) mənzil (yaşayış evi) hüquqları tanınmalı idi. Ancaq çox təəssüf ki, bu baş vermədi.
-
Ermənistan işğalından azad edilmiş Qarabağ torpaqlarının məskunlaşdırılması prosesində məcburi köçkünlərin mülkiyyət hüquqlarının qorunması ən aktual məsələlərdəndir. Söhbət təxminən 190 min ailənin (715 min nəfərin) ölkə konstitusiyasında təsbit olunmuş, istisnasız bütün dünyada əsas insan hüququ kimi qiymətləndirilən mülkiyyət hüquqlarınn təmin olunub-olunmamasından gedir. Məcburi köçkünlərin mülkiyyət hüquqları onların daşınmaz əmlak - ev, mənzil və torpaq üzərindəki hüquqlarıdır.
-
Azərbaycan siyasi müxalifət nümayəndələri, təqib olunaraq istintaq təcridxanalarına və digər məhkumluq yerlərinə salınaraq, sonuncu etiraz vasitəsi kimi aclıq aksiyasına əl atırlar. Əksər hallarda həbsxana rəhbərliyi məhkumun aclıq aksiyası keçirdiyindən xəbərsiz olduqlarını bildirir; daha nadir hallarda isə, aclıq keçirən məhkum ölümlə üz-üzə gəldikdə, onu tibbi hissəyə köçürürlər. Bu kontekstdə yaxınlarda unikal bir hadisə baş verdi — Bakıdakı 1 saylı Təcridxananın rəisi artıq 50 gündən çox aclıq edən Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının üzvü Famil Xəlilovu nümunəvi davranışına görə mükafatlandırdı.
Rəy yaz