Azərbaycan hökuməti cəlb edilən xarici kreditlərdə ehtiyatlı olmalıdır

Azərbaycan hökuməti cəlb edilən xarici kreditlərdə ehtiyatlı olmalıdır. Bank Monitorinqi Koalisiyasının «Xarici dövlət borcları və beynəlxalq maliyyə institutlarının layihələrində ictimai iştirak» hesabatında deyilir ki, 10 ildə dövlət zəmanətli $10 mlrd 495 mln vəsait alınıb. Bunun $5 mlrd 818 mln-u xərclənib. Ənənəvi donorlarla yanaşı (DB, Yaponiya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyi, AYİB, AİB) yerli podratçılara Amerika, Şotlandiya, Çexiya, İran, Koreya bankları, Çin, Qazaxıstan hökuməti borc verib və onların sayı artır. 

 Koalisiyanın İH üzvü Zöhrab İsmayılın sözlərinə görə, 2011-ci ildə ÜDM-də dövlət borcunun xüsusi çəkisi 2010-cu il ilə müqayisədə 1,7% azalıb. Amma mütləq ifadədə borc $4 mlrd 817 mln-a artıb. 

 2004-2012-ci illərdə Azərbaycan 71 layihə üzrə $9 mlrd 545,9 mln cəlb edib. Onların 33,66%-i Nəqliyyat Nazirliyi (18 avtomobil yolu sahəsinin təmir və tikintisinə $3,5 mlrd, 5 nəqliyyat layihəsinə $1,5 mlrd) xərcləyib. İkinci yerdə (24,09%) «Azərenerji»dir. O, bu dövrdə $2,3 mlrd-lıq 10 layihə icra edib. 

Su təhizatı və kanalizasiyaların yenilənməsi (8 layihə) büdcədən $1 mlrd 66 mln qoparıb. İrriqasiya, meliorasiya və rekultivasiya üçün $335,9 mln götürülüb. 12 sosial-mədəni layihə üçün $354,2 mln borc alınıb. İqtisadi və maliyyə sisteminin inkişafı üçün $261,9 mln, ekoloji layihələr üçün $227,9 mln alınıb. 

 Məruzəçilər Maliyyə Nazirliyi ilə Dünya Bankının göstəricilərindəki fərqdən narahatdır. 2010-cu ildə o, $35 mln, 2008-ci ildə $314 mln olub. Hətta müxtəlif hesablama metodologiyasında belə fərq böyükdür və uzunmüddətli kreditlərin ödənişində özünü göstərəcək. 

 Çıxış edənlərin sözlərinə görə, Azərbaycan ödəniş qabiliyyətlidir, amma büdcə mədaxilində ARDNF-dən transfertlər çox yer tutur. Gələn maliyyə ili bu göstərici 11 mlrd 350 mln manat ($14,46 mlrd) olacaq. Bu, ötən ilkindən 2,35 mlrd, bu ilkindən 1 mlrd 445 mln çoxdur. 2015-ci ildən sonra neft gəlirləri azalacaq, iqtisadiyyatın restrukturizasiyası nəticə vermir. Ona görə neft dollarlarının büdcənin gəlirlər hissəsində artımı doğru deyil. 

 Sonda tövsiyələr səsləndi. Hökumət xarici borclara limit qoymalı, kredit cəlbi üzrə strategiya hazırlamalı, vəsaitlərin xərclənməsinə nəzarət edən beynəlxalq institutlara üstünlük verməlidir. Hökumətin bu sahədə işi şəffaf olmalıdır. Dövlət şirkəti və kommersiya təşkilatları kreditlərdən istifadə barədə hesabatları internet resurslarda tam yerləşdirməlidirlər. 

Beynəlxalq maliyyə institutları təkcə müştərinin ödəniş qabiliyətini nəzərə almamalı, şəffaflığın etibarlı mexanizmini hazırlamalıdırlar. Vətəndaş cəmiyyəti beynəlxalq maliyyə institutlarının strateji tərəfdaşı olmalıdır. İmzalanan sənədlər Azərbaycan dilinə tərcümə edilməlidir. --17D—