Banklar bazarda səmərəli mövqe tutmaq üsulları arayır

Aydındır ki, iqtisadiyyatın yüksək olmayan artım tempi iqtisadiyyatda pul kütləsinin artım tempini də azaldır. Bu ilin aprelində pul kütləsinin həcmi 61 mln manat və ya 0,5% azalaraq 11202,4 mln manat olub. Son 12 ayda iqtisadiyyatda manat vəsaitlərinin həcmi 3026 mln manat və ya 37% artıb. Amma ilin əvvəlindən onun artımı çox zəif idi.

Azərbaycan Mərkəzi Bankının məlumatına görə, bank sistemindən kənarda nağd pul həcmi apreldə 71,5 mln manat və ya 1% artaraq 7312,8 mln manat çatıb, nağdsız manat həcmi 132,5 mln manat və ya 3,3% azalaraq 3889,6 mln manat olub. 1 yanvar üçün dövriyyədəki nağd pulun ümumi həcmi 7658,5 mln manat və ya bir il öncəkindən 32,2% çox olub. Bu gün ödənişlərdə nağdsız hesablaşma 7%-dir (Türkiyədə 25%, Rusiyada 35%, Baltikyanı ölkələrdə 40-45%). POS-terminal sayı qısa müddətə bir neçə dəfə artıb. Amma nağd pul dövriyyəsi azalmır. Başqa ölkələrdə olduğu kimi, hökumət, yəqin, xüsusi tədbirlər görməli, məsələn, maksimal məbləğ müəyyən etməlidir ki, ondan sonra əqd nağdsız olsun.

Hesabat dövründə geniş pul kütləsi göstəricisi 26,3 mln manat və ya 0,2% artaraq 14346,2 mln manat olub. Bank sistemində xarici valyuta kütləsinin həcmi 87,4 mln manat və ya 2,9% artaraq 3143,8 mln manat ekvivalenti təşkil edib. Il ərzində xarici pul kütləsi 21,7% genişlənib. Ümumi pul kütləsində manat resurslarının payı 85,1% təşkil edib. Bu, ötən ilin 1 may göstəricisindən 9,2% çoxdur.

Apreldə pul bazasının ümumi həcmi 2,9% azalıb, il ərzində 33% artaraq 8223 mln manata çatıb. Manat pul bazası ay ərzində 201,8 mln manat və ya 2,4% azalaraq 8145,9 mln manat olub.

Azərbaycan Mərkəzi Bankının rəsmi valyuta ehtiyatları 1 iyul üçün $11046,3 mln olub.

AMB-nin məlumatına əsasən, iyunda onun valyuta ehtiyatları $154,4 mln və ya 1,4%, ilin əvvəlindən $564,8 mln və ya 5,4% artıb.

Manatın məzənnəsinə ciddi nəzarət edilir.

Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bankların ümumi gəlirləri 2012-ci ilin yanvar-aprelində 518,16 mln manat olub. Bu, ötən ilin eyni dövründəkindən 83,37 mln manat və ya 19,2% çoxdur. Aktivlər üzrə ehtiyat ayırmalar ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 55,55 mln manat və ya 2,1 dəfə artaraq 103,94 mln manat olub.

Vergi ödənilənə qədər bankların illik mənfəəti 17,34 mln manat olub. Bu, ötən ilin yanvar-aprelindəkindən 2 dəfə azdır. Bank sisteminin yekun mənfəəti il ərzində 2,3 dəfə azalaraq 13,6 mln manat olub.

Hesabat dövründə 36 bank rentabelli işləyib. Onların ümumi xalis mənfəəti 82,18 mln manat olub. AMB vitse-prezidenti Xaqani Abdullayev hesab edir ki, bank sisteminin kapital adekvatlığı minimal tələbdən 4-5% çoxdur, aktivlərin yarıya qədəri likviddir. Bank gəlirlərinin azalmasını o, ehtiyatlılıqla izah edir.

Bank sisteminin Azərbaycan Mərkəzi Bankından alınan kreditlər üzrə öhdəlikləri apreldə 62,9 mln manat və ya 2,9% azalaraq 2129,7 mln manat olub. İllik müddətdə bu göstərici 9,3%, ilin əvvəlindən 4,8% artıb. Başqa sözlə, AMB tərəfindən bank sektoruna dəstək davam edir.

Bu ilin mayında Azərbaycan banklarının məcmu aktivləri 79 mln manat və ya 0,5% artaraq 14820,9 mln manata çatıb. İlin əvvəlindən bank aktivləri 6,3%, illik müddətdə 1679,8 mln manat və ya 12,8% artıb.

AMB-nin məlumatına görə, 1 iyun üçün kredit qoyuluşları 10333,4 mln manat təşkil edib. Hesabat ayında o, 1,5%, son ildə 21,1% artıb.

Mayda əhalinin bank əmanətləri 2,9 mln manat artaraq 4341,7 mln manat olub. Bu göstərici ilin əvvəlindən 5,4%, 12 ayda 31% artıb.

Bank sektorunun məcmu kapitalı hesabat ayında 85 mln manat və ya 4% azalaraq 2070,2 mln manat olub.

Hələlik ABB-nin özəlləşdirmə yolu qiymətləndirilir. Bir sıra banklar bazarda səmərəli mövqe tutmaq üsulları arayır. Bu sıradan aparıcı korporativ bank olan PaşaBankı göstərmək olar. O, Baghlan Group-un $150 mln həcmində avrobondlarının buraxılışının ko-meneceri kimi uğurla çıxış edib. Baghlan Group bu yaxınlarda Bahar və Qum Dəniz yataqlarını işləyən Bahar Energy limited-də 33,33% pay alıb. Bankdan verilən məlumata görə, istiqraz buraxılışının Lead-meneceri BNP Paribas-dır. Hüquqi şəxslərə anderraytinq üzrə xidməti Paşa Bank ötən ilin əvvəlindən təklif edir. Bank cəmi 4 emitentin $90 mln məbləğində korporativ istiqrazını buraxıb (bank və telekommunikasiya da daxil, müxtəlif sahələr). 

Amma nəzərə almaq lazımdır ki, bu bank yüksək himayəyə malikdir. Bu isə onun menecmentinin bacarığı ilə yanaşı, uğurlarının səbəblərindən biridir. Standartbankın nümunəsində görürük ki, belə dəstəkdən məhrum olanda işləmək necə çətin olur.

Sığorta bazarı yarım ildə yaxşı nəticə göstərib. Maliyyə nazirinin müavini Azər Bayramovun sözlərinə görə, ötən il bu bazarda artım 37% idisə, I yarımildə sığorta mükafatları 67% artıb.

Qiymətli kağızlar bazarında fəaliyyəti gücləndirmək üzrə aşkar cəhdlər edilir. QKDK-da “Azərbaycanda kapital bazarının modernləşdirilməsi” layihəsi çərçivəsində məsləhət xidməti göstərilməsi üzrə iddiaçıların texniki təkliflərinin qitymətləndirilməsi üzrə tender sənədlərinin açılışı olub. Tenderə üç şirkət buraxılıb (“Corporate solutions”, “Deloitte & Touche LLC”, “Türkiye kapital bazarları”). Bu məqsədlə DB ilə kredit sazişinin həcmi $12 mln-dır

Bu qurum aktivləri idarə etmək üzrə peşəkar bazar iştirakçısının fəaliyyətini tənzimləyən normativ aktları təkmilləşdirir. Yenilik bazarın inkişafıan kömək edəcək. Amma nədənsə idarəedici şirkət üçün məhdudiyyət qoyulmayıb. (müştərinin pul vəsaitlərini özəl yaxud özü ilə bağlı şirkətlərin alınmasına yerləşdirməsinin yolverilməzliyi, öhdəliklərin idarə edilməsi ilə əlaqəli olmayan idarəedilən aktivlərin təminatı və s.)

Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarında aktivləri idarə etmək lisenziyasına iki şirkət malikdir (“Standard Capital” MMC və “UniCapital” ASC).

Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi depozitar fəaliyyət standartlarına dəyişikliklər edib. Depozitar xidmət tariflərinə də yenidən baxılıb. Azərbaycanda depozitar xidmət üçün 3 şirkətin lisenziyası var (Milli Depozit Mərkəzi, Bakı Fond Birjası və Korporeyt Trast Eycensi).

Ehtimal etmək olar ki, yaxın vaxtlarda bazar “Qiymətli kağızlar haqqında” yenilənmiş qanunla tənzimlənəcək.

Fond bazarında DOİ və geri çağırmaq hüquqlu istiqrazlar populyar olur. Bunun səbəbi görünür, bu kağızların yüksək gəlirliliyi ilə bağlıdır. Birincidə (tələb təklifdən 3,3 dəfə çox olub) gəlirlilik 5%, ikincidə 4% təşkil edib. Amma notların gəlirliliyi 1,42%-i keçməyib.