Hökumət inflyasiya proqnozunu nədən artırır?

Azərbaycanın inflyasiya proqnozu artırılıb. 2023-cü il üzrə Azərbaycanda orta illik inflyasiyanın 10,4 faiz civarında olacağı proqnozlaşdırılıb.

Bu barədə Maliyyə Nazirliyinin “2023-cü ilin dövlət və icmal büdcələrinin yarımillik icrasına dair arayış və ilin sonuna gözləntilər sənədi”ndə bildirilib.

"2023-cü ildə orta illik inflyasiya ilkin proqnozlar zamanı 6,9 faiz səviyyəsində nəzərdə tutulsa da, yenidən baxılma zamanı faktiki göstəricilər, gözlənilən meyillər nəzərə alınmaqla 10,4 faiz səviyyəsində olacağı proqnozlaşdırılır. Bu da ilkin proqnozdan 3,5 faiz bəndi çoxdur"- deyə sənəddə vurğulanıb.

Bəs görək Maliyyə Nazirliyinin inflyasiya proqnozunu nədən ikirəqəmli edib? Ötən illə müqayisədə dünyada indi bahalaşma elə də yüksək deyil.

Azərbaycan rəsmiləri həmişə deyib ki, inflyasiya Azərbaycana idxal edilir. Bəs indi nə baş verə bilər?

AzadlıqRadiosu bu suallarla iqtisadçılara üz tutub.

İqtsiadçı Azər Mehtiyev hesab edir ki, Azərbaycan hökuməti heç vaxt hansı sahədə qiymət artımına gedəcəyini əvvəlcədən açıqlamır.

“İndiyə qədər hökumətin nə komunal, nə də qiymətləri tənzimlənən digər xidmətlərlə bağlı açıqlaması olub. Ümumiyyətlə, hökumətin "hansı dövrlərdə qiymətləri niyə artıra bilər, bunun mexanizmi nədən ibarətdir" suallarını ehtiva edən proqramı yoxdur ki, biz də hökumətin hansı addımlar atacağını proqnozlaşdıra bilək”.

"Hökumətin kommunal xidmətlərin qiymətlərini artıra bilərmi" sualına gəlincə, Azər Mehtiyevin sözlərinə görə, ötən il qiymətlərdə çox ciddi artım baş verib:

“Bu prosesin həm dünya iqtisadiyyatından, həm də ölkə daxilindəki durumdan qaynaqlandığını deyirlər. Ancaq bir sıra kommunal xidmətlərin qiymətləri sabit qalıb və həmin şirkətlər hökumətə müraciət ediblər. Ona görə hökumət qiymət artımına gedə bilər."

İqtisadçının fikrincə, bu, mümkün senarilərdən biridir: "Nəzərə aldıqda ki, şirkətlərin müraciətləri əsasında qərar verilir, amma ictimaiyyətin müzakirəsi, şəfaflıq tələb olunmur, o zaman hökumətin belə addım atması gözləniləndir. Amma qiymət artımının nə qədər olacağını cavablandırmaq çətindir”.

İqtisadçı bildirib ki, ilin ilk 6 ayındakı proseslər nəzərə alınmaqla, ona uyğun olaraq proqnozlara yenidən baxılır:

“Həm dünya iqtisadiyyatında baş verən proseslər təhlil olunur, hansı ki, hökumət daha çox ölkəyə inflyasiyanın idxal olunduğunu deyir. Və hələ ki, dünyada qiymət artımı davam edir. Ona görə də ilin 6 ayındakı prosesləri əsas götürərək inflyasiya proqnozunu artıra bilərlər."

İqtisadçı xatırladıb ki, hökumətin bu il üçün özünün müəyyənləşdirdiyi inflyasiya hədəfi (təqribən 8 faizə yaxın) vardı:

“Artıq hökumət müəyyən edir ki, ona çata bilməyəcəklər, bu mənada gözlənilən inflyasiyanı artırmaqla daha yeni hədəflər müəyyən edə bilirlər. Bu, bir çox ölkələrin təcrübəsində də var. İki səbəb ola bilər: birinci, inflyasiya həqiqətən də daha çox xarici amillərdən asılı olduğuna görə hökumət posesləri ciddi nəzarət edə bilmir. İkincisi isə hökumətin daxildə atdığı addımlar inflyasiyanın səngiməsi üçün yetərli olmur”

Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov da hesab edir ki, bu ilin ilk yarısında da inflyasiya meylləri aktiv olub:

“Baxmayaraq ki, iyul ayında inflyasiya meyllərinin nisbətən azalması müşahidə olundu. Amma bu daha çox mövsümü amillərlə bağlydı. Xüsusən də yay aylarında yerli məhsulların bazara çıxarılması həmin məhsulların qiymətlərinə birbaşa təsir göstərdi. Ona görə də idxal inflyasiyası yenə aktivdir, bu da təbii ki, yerli məhsulların qiymətinə təsir göstərir."

Deputatin deməsinə görə, onların proqnozu ondan ibarətdir ki, 2023-cü ildı ikirəqəmli inflyasiyanın qeydə alınması ehtimalları kifayət qədər yüksəkdir:

V.Bayramov yerli məhsulların qiymətinə idxal olunan xammalın da birbaşa təsirinin olduğunu vurğulayaraq bildirib ki, real inflyasiya səviyyəsi ikirəqəmli olacaq. Amma deputat deyir ki, həm Mərkəzi Bank, həm də digər dövlət qurumları tərəfindən tələbin optimallaşdırılması, inflyasiya yaradıcı amillərin minimallaşdırılması ilə bağlı fəaliyyətlərin davam etdirilməsinə ehtiyac var:

“Xüsusən də idxal inflyasiyasının minimumlaşdırılmasına ehtiyac var ki, növbəti dövrlərdə qiymət artımının azalmasını müşahidə edə bilək. Ancaq son 7 ayın yekunları göstərir ki, növbəti aylarda ikirəqəmli inflyasiyanın qeydə alınması yüksəkdir”.

Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatına görə,bu ilin 6 ayında Azərbaycanda inflyasiya 12,7 faiz olub.Amma bir çox müstəqil iqtisadçılar reallıqda bu rəqəmin daha çox olduğunu düşünürlər.