İqtisadçı: 'Valyuta gəlirlərinin azalması manata basqını artıracaq'

Ötən il Azərbaycanın ixracı kəskin azalıb. 2024-cü ildə ölkənin ixracı 26 milyard 554 milyon 56 min, idxalı 21 milyard 58 milyon 44 min ABŞ dolları olub. Müsbət saldo 5 milyard 496 milyon 12 min ABŞ dolları təşkil edib.

Bu barədə Dövlət Gömrük Komitəsinin (DGK) məlumatında bildirilir.

2023-cü ildə ixrac 33 milyard 898 milyon 554 min, idxal 17 milyard 285 milyon 345 min, müsbət saldo 16 milyard 613 milyon 210 min ABŞ dollar olmuşdu. Bununla da bir ildə ixrac 7 milyard 344 milyon dollar azalıb. Ölkəyə idxal, əksinə, 3 milyard 773 milyon dollar artıb.

Ekspertlər vurğulayır ki, bu, ölkədə neft sektorunda azalma, qeyri-neft sektorunda isə istehsalın çox aşağı olması ilə bağlıdır. Rəsmi statistikasından aydın olur ki, ötən il neft-qaz sektorunda ixrac 23 milyard 197 milyon 549 min ABŞ dolları təşkil edib. Bu, 2023-cü il ilə müqayisədə 7 milyard 352 milyon 958 min dollar və ya 24 faiz azalma deməkdir.

Amma rəsmilər vəziyyəti pis saymır, istehsalın artmasından və qeyri-neft sektorunun inkişafından bəhs edirlər. İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzindən (İİTKM) "Turan"a bildirilib ki, ölkədə qeyri-neft sektoruna ciddi önəm verilir və, əvvəlki illərdəki kimi, ötən il də qeyri-neft sektorunun ixracdakı payı artıb: "Ötən il Azərbaycanın qeyri-neft-qaz ixracı 2023-cü illə müqayisədə 0.3 faiz artaraq 3.4 milyard ABŞ dolları təşkil edib. Yeyinti məhsullarının ixracı 11.3 faiz artaraq 1.03 milyard ABŞ dollarına bərabər olub".

İqtisadiyyat Nazirliyindən də agentliyə deyilib ki, Azərbaycanda daxili istehsalat artmaqdadır: "2024-cü ildə Azərbaycanda 64.1 milyard manatlıq və yaxud 2023-cü illə müqayisədə 1.1 faiz çox sənaye məhsulu istehsal edilib".

İqtisadçı Natiq Cəfərli də AzadlıqRadiosuna açıqlamasında ölkədən ixracın azalmasının səbəbini neft hasilatının kəskin düşməsində görür: "Azərbaycan ixracatının 90 faizini neft, neft məhsulları və təbii qaz təşkil edir. 2021-2022-ci illərdə elektrik enerjisinin ixracında da artım var idi. İndi orada da təqribən 5 dəfə azalma var. Neftin hasilatı azaldıqca, ixrac da azalacaq".

O qeyd edib ki, hazırda Azərbaycanda gündəlik hasilat 476-478 min bareldir, bu, 10 il əvvəlkindən iki dəfə azdır: "Neft hasilatının kəskin düşməsi və qiymətlərin çox da yüksək olmaması Azərbaycanın valyuta gəlirlərinin azalmasına səbəb oldu".

Onun sözlərinə görə, bu bir daha sübut edir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının neftdən asılılığı azalmayıb.

N.Cəfərli hesab edir ki, bunun iqtisadiyyata təsirləri hələ ki idarəolunan səviyyədədir: "Hələlik, ticarət balansında müsbət saldo var və ixrac idxaldan çoxdur. Amma tendensiyanın özü təhlükəlidir. Əgər yaxın zamanlarda neftin hasilatı əvvəlki miqyasda bərpa olunmayacaqsa, - onun isə tez bir zamanda bərpası mümkün deyil, - və bununla paralel qiymətlərdə də azalma olacaqsa, bu il daha pis rəqəmlər ortaya çıxa bilər".

İqtisadçı bildirib ki, ölkənin valyuta gəlirlərinin azalması manata basqını artıracaq: "Biz yerli istehsalı artıra bilmirik deyə, idxalı artırmağa məcburiyyətindəyik. Bu isə ölkədə qiymətlərin artımına səbəb olur. İdxaldan asılı ölkələri özləri qiymətləri formalaşdıra bilmir deyə, xaricdə istənilən dəyişikliklər Azərbaycan daxilində qiymətin artmasına səbəb olur".

Ötən il Azərbaycana qızıl idxalının da kəskin artdığı açıqlanıb.