İqtisadçılar manatın dollara nisbətdə 1,7 səviyyəsində sabitləşməsinin nəticələri haqqında

Azərbaycan manatı 2017-ci ilin yazından dollara nisbətdə 1,7 məzənnəsini qoruyub. Daha sonra Azərbaycan Mərkəzi Bankı valyuta məzənnəsinin sərbəst dəyişməsinə imkan verdiyini bildirib və yalnız qısamüddətli volatilliyin qarşısını almaq üçün müdaxilə edəcəyinə söz verib. O vaxtdan bəri valyuta müdaxilələri dayanmayıb, məzənnə 1,7 səviyyəsində qalır. Bununla belə, enerji resurslarının satışından xəzinəyə valyuta daxilolmaları durmadan azalır və bu, iqtisadçıları narahat edir: manat nə vaxta qədər 1,7 məzənnəsində qalacaq?

İqtisadçı ekspert Rövşən Ağayevin fikrincə, inzibati təzyiqlərlə manatın sabitliyinə nail olmaq yoxsul və idxaldan asılı ölkələr üçün sərfəlidir, çünki ucuz idxal yoxsulluğun artmasının qarşısını alır. Amma bu şəraitdə ev təsərrüftlarının, biznesin itkiləri həddən artıq böyük olur - dollar əsaslı yatırımlar, istehlak və xidmət səbətləri də kəskin dəyər itirir

Məsələn, - R. Ağayev sosial şəbəkədə yazır, - Məsələn, məzənnənin sabit tutulduğu 2016-2024-cü illərdə hətta yetərincə etibarlı sayılmayan yaşayış minimunun dəyəri dollar ifadəsində 2 dəfə artıb - 80 dollardan 160 dollara yüksəlib. Bu o deməkdir ki, sizin sandıqda tutduğunuz 10 min dolların alıcılıq qabiliyyəti ötən 8 ildə 2 dəfə azalıb.

Nəzərə alaq ki, gətirdiyim müqayisə istühlak qiymətləri indeksinə əsaslanır. Amma ötən dövrdə sənaye, aqrar və xidmət seqmenti üzrə istehsalçı qiymət indekskərinin artım tempi bundan daha yüksək olub.

Hətta bu vəsaiti sandıqda tutmayıb depozit kimi bankda tutsaydınız belə, hazırkı valyuta depozitləri üzrə faizlələrlə (1-1,5%) sizin yığımınızı dollar əsaslı inflyasiyadan maksimum 10-12%-lik intervalda qoruyardı.

 Ölkənin istehsal vasitələri bazarı demək olar tamamilə, istehlak bazarı yüksək dərəcədə idxaldan asılıdır. Hökumətin edə elə sabit məzənnədə əsas arqumenti budur ki, onsuz da stimullaşdırmağa ixrac yoxdur, heç olmazsa idxalı ucuz tutaq. Amma bütün hallarda bu siyasət ölkəni idaxaldan asılı saxlamağı stimullaşdırır, resurs gəlirləri azaldığı dövrlərdə isə ciddi makroiqtisadi kataklizmlər üçün zəmini daimi hazır saxlayır, deyə R.Ağayev yazır.

İqtisadçı ekspert, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vüqar Bayramov xatırladır ki, Mərkəzi Bankın 2024-cü ildə pul siyasətinin əsas prinsipləri ilə bağlı bəyanatında manatın məzənnəsinin sabit saxlanmasının neftin dünya qiymətindən asılı olduğu bildirilir.

“Göründüyü kimi, bu ildə də neft gəlirlərimiz və daha dəqiqi enerji bazarlarındakı tarazlıq manatın məzənnəsinə təsir edən əsas faktor olacaq. Mərkəzi Bankın məzənnə siyasəti üzrə əməliyyat hədəflərinə nail olmaq üçün valyuta bazarına zəruri hallarda müdaxilə edəcəyini bildirməsi isə ondan xəbər verir ki, enerji bazarında ciddi volatillik baş verəcəyi halda valyuta ehtiyatlarından istifadə edilə bilər. Deməli, 2024-cü ildə də manatın məzənnəsi birbaşa Mərkəzi Bankın mövqeyindən asılı olacaq”, - V.Bayramov qeyd edir.