İstehlak kreditləşməsinin artım tempi bu il 30%-dən aşağı düşə bilər - ekspert

Sirr deyil ki, Azərbaycanda istehlak kreditləşməsi çox vacib məsələyə və bəzən əhalinin həyati ehtiyaclarının yeganə təminatı vasitəsinə çevrilib. 

Son illər bu kreditləşmədə görünməmiş artım var və onun piki 2013-cü ildə oldu. Noyabrın sonu üçün ev təsərrüfatlarına verilən kredit həcmi 42% və ya 1,8 mlrd manat artaraq 6,04 mlrd manata çatıb. Bu, 2010-cu ildəkindən 5 dəfə çoxdur. Bankların ümumi portfelində bu kreditin payı 40%-ə çatıb. 

İstehlak kreditləşməsinin belə artımının görünən səbəblərindən biri rəsmi statistikadadır. Ona əsasən, son 5 ildə fiziki şəxslər üçün kreditləşmə dərəcəsi 3% düşərək 18,34% olub. 

Amma faizin düşməsi belə artımla nəticələnə bilməzdi. İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım Mərkəzinin eksperti Samir Əliyevin sözlərinə görə, bu istehlak kreditləşməsinin artmasının əsas amili deyil. Bankların aqressiv marketinq siyasəti onları məcbur edib ki, hətta iş yerindən arayış olmadan, hətta başqa banklara borcu olanlara kredit versinlər, bir müştəri üçün bir neçə aktiv kredit xətti açsınlar. Amma bu siyasətin son nəticəsi müştərilərin daha çox borca düşməsi ilə nəticələnib. 2013-cü ilin yekunu üçün əhalinin gəlirlərində borclar üçün ödənişin xüsusi çəkisi 20%-ə çatıb. 

Bu vəziyyət nəzarət orqanının diqqətindən kənarda qalmayıb və AMB pərakəndə şəbəkələrdə bank məntəqələrinin bağlanması, iş yerindən arayış olmadan kredit verilməməsi kimi qərarlar verib. Nəticədə bu proses bir qədər səngiməlidir. Yaxın aylarda belə mənzərə yarana bilər: ucuz pul mənbələrinə daha asan çıxışı olan iri banklar manevr üçün geniş imkan qazanacaq. Kiçik banklar üçün bu dövr müxtəlif maliyyə mənbələrinə məhdud çıxış imkanı üzündən daha çətin dövr olacaq. Nəticədə onlar mövcud müştəri bazasının 40%-i itirə bilər. Gözlənilir ki, istehlak kreditləşməsinin artım tempi 30%-dən aşağı olacaq, bu kreditlər üzrə dərəcələr isə 3% düşə bilər, deyə Əliyev qeyd edib.—15B--