Kiçik mağazalarda un 25% bahalanıb

Ölkənin kiçik ticarət müəssisələrində 1 kq un artıq 30 martda 40 yox, 50 qəpikdir. Yəni unun bir tonu artıq 500 manatdır ($640). Ekspertlərə görə, səbəb satıcı özbaşınalığı və dövlətin ciddi nəzarətinin olmamasıdır.

Krım ətrafında mübarizə, Rusiyanın transmilli şirkətlərdən (Glencore, Cargill, Louis Dreyfus, RF taxıl bazarının 60%-ə nəzarət edirlər) bahalanma üçün bəhanə olub. Rusiya isə ölkəmizə əsas taxıl tədarükçülərindədir. 2HRW sinfi buğdanın ixrac qiyməti, RF Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin məlumatına görə, 12 min 275 rubla ($343,95, ötən il orta birja qiyməti $275 idi) çatıb. Başqa taxıl növləri də bu nisbətdə bahalanıb. Nəqliyyat xərcləri nəzərə alınanda bu, Çikaqo birjasındakı qiymətə uyğundur (http://www.agrochart.com/ru/news/news/280314/obzor-ryinka-pshenitsyi-27-marta-2014).

FHN yanında Dövlət Taxıl Fondu ötən il Rusiyadan 500 min ton məhsul alıb. Bundan başqa, Qazaxıstan və Ukraynadan taxılın tonu $250-a alınıb. Gəncə və Şəmkir un kombinatlarına yanvarda elan edilmişdi ki, guya Qazaxıstan qiyməti $280-a qaldırıb, halbuki bu ölkənin hökuməti brifinqdə əvvəlki qiymətlərin qaldığını bəyan etmişdi. «Azərbaycan Dəmir Yolları» QSC də 1 ton unun nəqliyyat xərclərini artırıb (+$10). Beləliklə, 1 ton un topdançılarda $400, son istehlakçıda daha baha olub.

Dövlətstatkoma görə, yerli istehsalçılar ötən il 3 mln ehtiyaca qarşı 2 mln  938 min ton taxıl yığıb. Bunun 1,7 mln tonu buğdadır. Məhz FHN taxıl Fondu vasitəsilə qiymət diktə edir. Məmur inhisarçılığı üzündən kütləvi istehsalçı öz məhsulunu «lazımi ünvana» verməlidir. Məmurların idarə etdiyi bütün topdan bazalarda unun qiyməti isə eynidir. Orda bir kisə un 50 (real 46-48) kq 19 manat (380 manat və ya$485), supermarketlərdə 20 manatdır (400 manat və ya $510). Kiçik mağazalarda un kq ilə satılır və 1 tonun qiyməti 500 manata çatır (ilin əvvəli ilə müqayisədə +25%).

Bu, son hədd deyil, deyə İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzinin sədri Qalib Toğrul bildirir, – əgər Nazirlər Kabineti növbəti dəfə idxal olunan taxıl və una ƏDV-i ləğv etməsə, III rübdə unun kq-ı 50 qəpik və daha yüksək ola bilər. Topdan qiymətlər artanda isə çörək, makaron, vermişel, un və qənnadı məmulatı da bahalanır.

İndiyə qədər bədbinlik üçün əsas RF və Qazaxıstanın qiyməti qaldırması idisə, indi bura Krım amili də əlavə olunub, deyə iqtisadçı bildirir. «Naftoqaz» (Ukrayna) şirkətinin rəhbərliyi 1 maydan qazın qiymətini 50% qaldıracaq. Bu isə unüyütmə sənayesinə də təsir edəcək. Bunun Azərbaycana da təsiri olacaq. Ötən il Ukraynadan $23,5 mln məbləğində buğda unu alınıb. İkinci yerdə duz - $13,8 mln, üçüncü yerdə çörək-bulka və qənnadı məmulatı gedir. - - $9 mln.

Toğrulun sözlərinə görə, RF, Qazaxıstan və Ukrayna yaxın gələcəkdə Azərbaycana un və taxıl ixracatçısı olaraq qalacaq.  Taxıl üzrə beynəlxalq şura (IGC) istehlak artdığı üçün – 1 mlrd 940 mln ton (ötən mövsümlə müqayisədə + 150 mln) bütün taxıl növlərinin bahalanacağını bildirir.

Bu ilin 2 ayında Azərbaycan $51 mln 542,47 min qiymətinə 206 min 169,88 ton taxılın tonunu $250-a alıb. Bu, ötən ilin eyni dövründəkindən $300 min çoxdur. --17D—