Kiçik və orta sahibkarlıq haqda qanunun universal şəkildə yerinə yetirilməsi lazımdır

Kiçik və orta sahibkarlığın azadlığının təmin edilməsi üçün Azərbaycanda qanunvericiliyin ruhu və yerinə yetirilməsi Avropa standartlarına uyğun olmalıdır. Sahibkarlığın və Bazar İqtisadiyyatının İnkişafına Yardım Fondunun prezidenti Sabit Bağırov «Qeyri-neft sektorunun nisbi üstünlüyünün və modelləşdirilməsinin qiymətləndirilməsi» adlı beynəlxalq konfransda çıxışında bildirib ki, bu seqment zəif və ziddiyyətli inkişaf edir. 

Belə ki, ölkədə «orta və mikro biznes» anlayışı yoxdur. Hətta Nazirlər Kabinetinin qərarlarının arxivində təsnifat istisnasız olaraq kiçik sahibkarlığa aiddir – pərakəndə ticarət və aqrar sektorda dövriyyəsi 250 min, tikintidə 500 min, topdan ticarətdə 1 mln manata qədər olanlar belə adlanır.

Avropada bölgü başqa cürdür –250 nəfərə qədər heyəti, 50 mln dövriyyəsi olan orta biznes, 50 nəfər və 10 mln dövriyyəsi olanlar kiçik biznes, 10 nəfər 2 mln-dək avro “fırlayanda” mikro biznes adlanır.  1 yanvar 2012-ci il üçün ölkədə 224 min 830 sahibkarlıq subyekti qeydiyyatdadır. Bunun 210 min 643-ü özəl müəssisədir. Muzdlu işçi sayı 94 min nəfərdir. Yəni əməkdaşların sayı gizlədilir, nəticədə DSMF-yə icbari ayırmalar hesablanmır. 

Bundan başqa, özəl müəssisələrin 69,6%-i ticarət, 10,1%-i nəqliyyat xidməti, 3,5% mehmanxana biznesi ilə məşğuldur. 

Bağırovun sözlərinə görə, 8 iqtisadi rayonda 1 min biznesmen arasında sorğu aparılıb. Onlara 12 kateqoriya üzrə 47 sual verilib. Məqsəd kiçik biznesə əngəlləri müəyyən etmək olub. Mütəxəssisləri sahibkarların qanunvericiliyi bilməsi, onların vergi və gömrüyə münasibəti, sahənin inkişafı üzrə rəyləri maraqlandırıb. 

İlkin nəticələr belədir: vergi inspeksiyası ilə yanaşı biznesmenlərə daha çox DİN təmsilçiləri, daha az MTN və icra hakimiyyətləri baş çəkir. Lisenziya və xüsusi razılığın alınması çoxlu vaxt aparır. 

Doing Business-in məlumatına görə, Azərbaycan sahibkarlığın azadlığına görə 2013-cü ildə 185 ölkə arasında 67-ci olub. Sənədə əsasən, daha çox irəliləyiş daşınmaz əmlakın qeydiyyatındadır – 9-cu yer. Ən pis vəziyyət (177-ci yer) tikinti üçün icazədir. Biznesmenlər 9 ay 28 icazə və razılaşma prosedurundan keçməlidir. Enerji sisteminə qoşulmaq da çətindir –  dünyada 175-ci yer. Xarici ticarətlə bağlı da vəziyyət yaxşı deyil (169-cu yer). 

Kiçik sahibkarlar vergilərin azaldılmasını, elektron xidmətin yaxşılaşdırılmasını, qanunvericilik maarifləndirilməsini istəyir. Gömrük prosedurları da sadələşdirolməli, həcmi azaldılmalıdır, - deyə rəyi soruşulanlar bildirir. --17D—